Cuộc gặp gỡ, giao lưu giữa các nhà văn và giáo viên, học sinh chuyên văn tại tỉnh Lai Châu ngày 17-5-2016 do Hội nhà văn Việt Nam, Hội VHNT và Sở GD & ĐT tỉnh Lai Châu phối hợp tổ chức, nhân dịp đoàn nhà văn Việt Nam đi thực tế sáng tác tại Lai Châu. Với chủ đề “Dạy và học ngữ văn trong trường phổ thông”, đây là hoạt động nhằm góp phần cùng ngành giáo dục Lai Châu nâng cao chất lượng dạy và học văn trong các trường hiện nay.

Đoàn nhà văn Việt Nam có 8 hội viên, gồm nhà thơ Nguyễn Thị Mai – Trưởng Đoàn, nhà văn Thành Đức Trinh Bảo – Phó Đoàn và các nhà thơ: Đỗ Thị Tấc, Trần Kim Anh, Hoàng Việt Hằng, Đỗ Bạch Mai, Bùi Kim Anh và Trịnh Công Lộc, trong đó 5 nhà thơ đã từng là giáo viên dạy văn cấp 3 một thời. Phía nhà trường có gần 3 chục cô giáo dạy văn ở phổ thông cơ sở và THPT cùng gần 3 chục em học sinh trường THPT chuyên văn của tỉnh. Đồng chí Đặng Thanh Sơn – Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy và Nhà giáo ưu tú Đinh Trung Tuấn, Phó Giám đốc Sở GD & ĐT tỉnh Lai Châu đã đến dự.

Buổi giao lưu diễn ra trong bầu không khí vui vẻ hào hứng của giáo viên, học sinh và sự nhiệt tình hồ hởi của các nhà văn. Các nhà giáo đã đưa ra nhiều câu hỏi rất thiết thực đồng thời cũng là những vấn đề đang vướng mắc trong việc dạy văn hiện nay. Đó là: Tại sao học sinh ngại học môn văn? Làm thế nào để học sinh cảm thụ được tác phẩm văn học qua giờ dạy văn? Khi dạy văn bản Nghị luận, làm thế nào để gây hứng thú cho học sinh? Những biện pháp nào để học sinh vùng miền có thể cảm thụ tốt các văn bản văn học trung đại? Làm sao để học sinh biết phân tích những giá trị nghệ thuật của biện pháp tu từ trong tác phẩm văn học đối với học sinh vùng miền? Giải pháp để dạy hay, hấp dẫn đối với tiết dạy tập làm thơ trong chương trình ngữ văn? Văn học có cần đi cùng thời đại hay không? Muốn truyền đạt cái hay của tác phẩm đến học sinh cần lưu ý phương pháp nào? Khi giảng dạy chương trình văn học địa phương, giáo viên rất khó về tài liệu và phương pháp, cần kinh nghiệm gì?...

Những câu hỏi trên tuy khó mà thú vị đối với các nhà văn bởi có thể chia sẻ được. Nhưng các cô giáo còn đưa ra những câu hỏi vượt tầm, có tính vĩ mô mà có lẽ Bộ GD & ĐT mới trả lời được. Ví dụ: làm thế nào để học sinh miền núi làm bài thi văn có kết quả tốt như học sinh miền xuôi? Khi dạy tác phẩm văn học, giáo viên có quyền dạy vượt ra ngoài quy định của sách hướng dẫn giảng dạy không?...

Nếu các giáo viên đặt ra những câu hỏi có tính chất về phương pháp dạy văn thì các em học sinh lại có những câu hỏi rất cần thiết đối với người học văn như: Làm thế nào để em có cảm xúc học văn và tiếp cận tác phẩm văn học? Khi giảng văn các cô thường hay quên giảng về nghệ thuật tác phẩm, làm thế nào để khắc phục tình trạng này? Làm sao để cảm nhận một tác phẩm văn học hay? Đặc biệt có em rất thật lòng hỏi các nhà thơ: Em muốn trở thành nhà thơ mà khó quá vì em đã viết nhiều mà chẳng thành thơ, mong các nhà thơ nói giúp em phải làm gì để trở thành nhà thơ?...

Cứ như thế, các câu hỏi được gửi lên bàn chủ tọa tới tấp và các nhà văn cũng trả lời rất nhiệt tình và... chân tình. Ví như nhà thơ Nguyễn Thị Mai chia sẻ kinh nghiệm để dạy giờ “Tập làm thơ” cho hay và hấp dẫn: Trước tiên giáo viên phải có cảm thụ tốt về thơ, bên cạnh đó phải nắm chắc đặc trưng thơ và hiểu biết các thể loại thơ. Để chuẩn bị cho giờ văn này, giáo viên cần phát hiện ra một số em có năng khiếu đã làm những bài thơ để mời các em đọc rồi phân tích cho cả lớp cùng nghe những bài thơ đó xem câu thơ nào đúng là thơ? Có lẽ tốt hơn cả là giáo viên mời một nhà thơ nổi tiếng đến giảng cho các em về thơ thay mình.

Với câu hỏi Làm thế nào để trở thành nhà thơ? Nhà thơ Đỗ Thị Tấc đã trả lời rất chân thành và hóm hỉnh: “Cứ viết đi, viết đi… Viết tất cả những gì trái tim mình thổn thức với ngọn núi, rừng cây, con suối bản mình, với bố mẹ mình… Sau đó gửi cho tạp chí Văn nghệ Lai Châu, chúng tôi sẽ có trách nhiệm biên tập, sửa chữa và góp ý cho em. Nếu em có ước mơ và năng khiếu, Hội Văn nghệ tỉnh sẽ mời dự các trại sáng tác cho thiếu nhi để em được bồi dưỡng kiến thức làm thơ”. Nhà thơ Đỗ Thị Tấc còn gửi tặng các em hàng chục cuốn tạp chí Văn nghệ Lai Châu, hướng dẫn các em đọc trang Văn học nhà trường và địa chỉ hòm thư để các em gửi thơ về tạp chí.

Nhà thơ Đỗ Thị Tấc với cương vị chủ tọa nhưng cũng rất “MC” trong buổi giao lưu đã năng động khơi gợi các câu hỏi và bình luận dí dỏm các câu trả lời. Chị với lời dẫn hóm hỉnh, tác phong thoải mái thân thiện, tấm lòng nhiệt tình đã kéo gần khoảng cách giữa cô và trò, giữa học sinh và nhà văn, giữa chủ và khách… khiến buổi giao lưu rất hòa nhập, làm cho ai nấy mạnh dạn chia sẻ những suy nghĩ thật lòng của mình trong việc giảng dạy và học văn. Có những vấn đề nhà thơ Đỗ Thị Tấc đặt ra đã được đồng chí Phó Giám đốc Sở GD & ĐT ủng hộ ngay. Đồng chí nhắc nhở các em học sinh nên đầu tư cho việc học văn đồng đều với các môn học khác, không nên chạy theo các môn học xu thời. Các thầy các cô dạy văn ngoài việc dạy tác phẩm trong nhà trường còn cần mở mang, trau dồi kiến thức văn học bằng cách đọc thêm, đưa thêm các tác phẩm đương thời vào giảng dạy. Nhà trường và Hội VHNT tỉnh cần có nhiệm vụ phát hiện và tìm kiếm tài năng văn học trẻ. Khuyến khích học sinh có năng khiếu văn chương đồng thời đào tạo bồi dưỡng các em như bồi dưỡng những học sinh giỏi của nhà trường. Đồng chí cũng đồng ý với ý kiến đề xuất của Chủ tịch Hội VHNT tỉnh là hàng năm sẽ phối hợp tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức sáng tác cho các em có năng khiếu văn học.

Thay mặt cho lãnh đạo Ban Tuyên giáo tỉnh ủy, đồng chí Đặng Thanh Sơn cảm ơn các nhà văn Việt Nam đã chọn Lai Châu làm địa bàn đi thực tế sáng tác để thấy rõ những khó khăn của một tỉnh miền núi nghèo. Đồng chí đánh giá cao việc tổ chức cuộc giao lưu với các nhà văn bởi nó đã giúp cho ngành giáo dục tỉnh nhà hiểu thêm tình hình học văn và dạy văn hiện nay, cung cấp cho các thầy cô và các em những kiến thức văn học và phương pháp đưa học sinh đến với cái hay cái đẹp của tác phẩm văn chương. Cuối cùng đồng chí đè nghị Hội VHNT tỉnh nên phối hợp chặt chẽ với Sở GD & ĐT, với các trường phát hiện và bồi dưỡng nhân tài văn học để có lực lượng nhà văn kế tục sự nghiệp văn học của tỉnh nhà.

Thời gian giao lưu khoảng 3 tiếng đồng hồ, với các câu hỏi thật sự cần thiết, các câu trả lời rất trúng, đáp ứng được yêu cầu người hỏi, buổi giao lưu giữa giáo viên, học sinh với các nhà văn đã thực sự bổ ích. Nhà thơ Đỗ Thị Tấc – Chủ tịch Hội VHNT tỉnh đã đánh giá đây là lần đầu tiên, là tỉnh đầu tiên trong cả nước tổ chức được cuộc giao lưu có ý nghĩa thiết thực với giáo viên và học sinh chuyên văn trong tỉnh. Tuy hình thức là giao lưu nhưng tính chất gần như một buổi hội thảo khoa học bổ ích và lý thú.

Nhà thơ NGUYỄN THỊ MAI