Thơ viết ở Trung Quốc và về Trung Quốc-nhà thơ Trần Nhuận Minh
Nhà thơ Trần Nhuận Minh (ảnh Internet)
KHUẤT NGUYÊN
Khuất Nguyên (1)
Chê cuộc đời quá đục
Chọn chỗ nước trong để trẫm mình
Tiếc thay!
Con cá Lớn nuốt Ông
Trong bụng cá
Thức ăn đang thối rữa...
BAO CÔNG
Không tài năng nào yên ổn ở Quê hương
Trẻ con bây giờ
Cũng chẳng còn nói thật
Cái trông thấy cũng có khi không thật
Bao Công (1) về thăm lại làng mình
Chó vẫn cắn râm ran...
Những con lợn
Nuôi bằng thai nhi nạo
Khi bị chọc tiết
Khóc như người...
VẠN LÍ TRƯỜNG THÀNH CA
Phải đến Trường Thành mới là hảo hán a (1)
Hàng chục triệu người tàn
Hàng trăm ngàn người chết
Xác xây vào Thành còn lộ ra xương trắng
Nấm mộ âm u dài hơn vạn dặm
Chắn ngang mặt địa cầu
Tưởng còn thấy từng dãy người,
xếp hàng lên đến tận trời a
Chuyển đá vào mây trắng
Tiếng roi thét ngang đầu
Tiếng ngựa hí cháy những triền dốc đứng
Tiếng đá và người, ào xuống vực
Xương máu muôn dân thành đá vữa a
Vua chúa cất lên kì quan
Tội ác tột cùng đẩy công trình lên tột đỉnh
Bóng Tần Thủy Hoàng lừng lững trong sương lạnh
Cờ xí bay ngút ngát...
Hùng vĩ, ngang tàng và bí hiểm a
Từng chặng nối nhau lên cao mãi
Vọng gác ngàn năm khuất trong mây mù
Chim trời đập cánh rồi rơi xuống
Gió cũng bị chặn lại rồi thổi ngược chiều
Thiên hạ đệ nhất hùng quan (1) quả là xứng danh a
Sức lực của thánh thần, trí tuệ của ma quỉ
Tranh cao với trời, tranh dài với đất
Rốt cuộc bảo vệ ai?
Muôn dân đau khổ và oán hận...
Ta là Công dân nước Việt Nam, đến đây,
không biết sau những ai,
không biết trước những ai a
Ngửa mặt lên trời mà than rằng:
Bức trường thành bền vững nhất
của mọi quốc gia chính là lòng DÂN
Nếu Tần Thủy Hoàng nghe trước được lời của TA
Thì triều đại ông, không đến nỗi hơn một đời đã mất...
Vạn Lí Trường Thành 9h 19 - 9 - 1999
TẶNG BẠN
Văn chương là cái chi đây
Mà đêm thao thức, mà ngày lo toan
Nỗi buồn đi khắp thế gian
Vui xuân, lấy chén rượu làm quê hương...
Đông Hưng, 1991
( Ngày thơ Quảng Ninh lần thứ IV, 29.3.)
BÊN HỒ CÁ DƯỚI CHÂN THÁP
LONG TƯỢNG (1)
Chỉ có hai đồng một gói mồi
nhưng nhiều người không mua
Họ vung tay như tung mồi cho cá ăn
Một đảo cá bỗng hình thành
và sục sôi chuyển động
Có con giẫy mãi mà không xuống được nước
Có con ngoi mãi mà không nhô được miệng
Cá ơi, chẳng có gì đâu!
Ta bảo thế nhưng cá không còn tâm trí nào để nghe
Chúng chỉ mải đè bẹp nhau để ngoi lên
Trong những cố gắng tuyệt vọng và vô ích
Nước hồ đâu còn trong sạch
Cho những con cá bơi thong dong ở ngoài xa...
Ta tựa lưng vào cây muỗm già
Lặng lẽ nhìn trời Thanh Tú Sơn
Trời đã vào thu, xanh đến khôn cùng
Bâng quơ thả xuống một chiếc lá...
Nam Ninh 12- 9 -1999
MÂY TRẮNG
Nếu không có câu thơ
Bạch vân thiên tải không du du (1)
Thì mây trắng trên trời Trung Hoa,
không trắng đến nỗi thế
Tôi đi hàng ngàn cây số đến xứ sở Người
Để chỉ nhìn làn mây trắng này thôi
Làn mây trắng một lần, bay qua lầu Hoàng Hạc,
bay qua hồn Thôi Hiệu
Vĩnh viễn trẻ và buồn, sống trên trời xanh
Khát vọng Tự Do và nỗi cô đơn thăm thẳm
Thấm vào tôi từ tuổi trong lành
Hạc Vàng có bay về cũng chả còn chỗ đậu
Nhà nhọn mọc như măng, trên bãi cỏ non xưa
Nơi Thôi Hiệu đề thơ, chỉ còn là chỗ thu tiền
của khách du lịch
Mây có trắng hết mình thì người đời cũng vẫn thờ ơ...
Sau một ngàn hai trăm năm, Thôi Hiệu
làm sao hình dung được
Có một nhà thơ từ tận cùng phương Nam,
đến ngắm làn mây bay qua thơ Ông
mà thương cảm bàng hoàng
Và thức suốt đêm trong thu lạnh
Nghe tiếng tàu ầm ầm lao qua sóng
Trường Giang...
Bắc Kinh 18 - 9 - 1999
LÃO XÁ
Ông vốn là người mềm yếu, sẵn sàng đổ tội chết
cho bất cứ ai, miễn là cứu được mình
Nhưng rồi Ông có cứu được Ông đâu
Ông tự trẫm xuống đáy hồ Thái Bình (1)
trong nỗi khiếp đảm
Lũ trẻ con từng lấy thắt lưng da có móc sắt
quất vào mặt Ông
Giờ lôi xác Ông lên phơi nắng
Văn chương lỗi lạc một thời
Bể dâu đến thế thì thôi còn gì!...
Chúng đốt Tường Lạc Đà của Ông
Nhưng nó mãi mãi vẫn là một trong những kiệt tác
Nhân dân Trung Hoa nhờ những kiệt tác ấy mà bất tử
Tôi cũng vì những áng văn ấy mà đến đây
Bao người cũng đến như tôi, bằng đường bộ,
đường thủy, đường bay
May sao còn có những ngày
Nắm xương mỏng, dưới đất dày, bình yên…
Ông đón tôi nơi chiếu nghỉ cầu thang
Bên phải là Quán Trà, bên trái là Sân Khấu (1)
Trong kính trắng, mắt Ông cười hiền hậu
Như đất nước Ông chưa từng đứng bên bờ hủy diệt
Như Ông chưa từng có cái chết
Nào ai hiểu được lòng Ông
Cái giây phút chót khuất trong cõi đời
Ngoài kia, Quảng trường Thiên An Môn,
đèn màu chiếu lên lưng trời
Dưới Cống Long Tu bao nhiêu nước trôi
Đường tàu điện ngầm, người đi chen nhau,
một thời qua mau
Trên gương mặt ai dần phai nỗi đau
Nghĩ gì hôm nay, nói gì mai sau...
Nhạc bay từ Đại Tửu Lâu
Tôi đi, mái tóc ẩm màu trăng khuya...
Bắc Kinh 18 - 9 - 1999
NGUYỄN DU
Đến đâu con cũng gặp Người
Xin dâng chén rượu giữa trời Trung Hoa
Hạc Vàng một bóng Lầu xa
Hồ Nam úa ráng chiều tà hanh heo
Tiệc to thường ở nơi nghèo
Đồng ngô khô xác, mái lều gió lay
Người xưa đi sứ qua đây (1)
Bùn lưng bụng ngựa, sông đầy thuyền trôi
Cỏ cây, thành lũy khác rồi
Hoàng Hà đã cạn, thơ Người vẫn sâu
Thời nào thì cũng như nhau
Nỗi buồn li biệt, nỗi đau dối lừa
Tiền Đường sầm sập đêm mưa
Nước âm u chảy như chưa vớt Kiều (2)2
Nghiệp Thành còn tiếng quạ kêu (3)
Lâm Tri bến cũ, cầu treo rực đèn
Sắc tài chi để trời ghen
Người đâu phải nước đánh phèn cho trong
Cõi đời đâu cũng long đong
Văn chương bạc phận, má hồng vô duyên
Bời bời những cuộc đỏ đen
Chính trường sấp mặt, đồng tiền xoay ngang1...
Đặt chân lên đỉnh Thiên Đàn
Bốn bề mây trắng thu vàng lá rơi
Bâng khuâng con lại thấy Người
Vái Người, con đứng ngang trời Trung Hoa
Cố Cung 21 - 9 - 1999
NĂM KHÚC HÁT
BÊN BỜ TRƯỜNG GIANG
1
Lá phong buồn ven sông
Khẽ rơi một giọt vàng
Bồng bềnh đốm lửa chài ngàn tuổi
Trôi trong mây lang thang
Chợt nghe vang vọng
Tiếng chuông chùa Hàn San
Chạm vào hồn ta, gió thu nay hay gió thu xưa
Ta hát khúc Một, ô hô, tình dây dưa...
2
Xích Bích ở đâu?
Đã im tiếng sóng
Lửa trận tàn rồi
Tào Tháo, Chu Du thành bụi cả
Chỉ nỗi đau muôn dân là còn đến nay thôi
Trường Giang cuồn cuộn trôi,
đưa máu và nước mắt ra biển
Đừng hỏi vì sao biển mặn đến bây giờ
Ta hát khúc Hai, ô hô, trời sắp mưa...
3
Ta ngưỡng mộ cúi chào những đền thờ
thấp thoáng đỏ trong vòm xanh cổ thụ
Lưu Bang, Hạng Vũ, Dực Đức, Quan Công...
Tên các anh hùng dài như núi
Những mảnh thành vỡ cô đơn, cao vời vợi
Những tấm biển chỉ chiến trường xưa,
giết mấy chục vạn người
Có lắm anh hùng, đất nước bình yên là một điều vĩ đại
Không cần có lắm anh hùng, đất nước vẫn
bình yên còn vĩ đại hơn nhiều!
Ta hát khúc Ba, ô hô, lời phiêu diêu...
4
Mặc ai yêu ta, mặc ai ghét ta
Vắt câu thơ Đường ngang vai, đi khắp nước Trung Hoa
Ối chao hồ rộng! Ối chao núi cao!
Xin đừng bao giờ nổi lên binh đao
Những người yêu nhau, mặt mũi sáng trưng
Những người ghét nhau, mặt mũi tím bầm
Làm xấu mặt mình đâu phải điều hay
Ta hát khúc Bốn, ô hô, niềm vui say...
5
Đường cao tốc, mở
Đường thủy, mở
Đường bay, mở...
Trung Hoa xoè hàng ra khắp năm châu
Người như sông
Tiền như nước
Biệt thự như rừng
Tàu vũ trụ lên Trăng
Du khách bốn phương ríu rít trăm giọng nói...
Trường Giang hỡi! Ta mong mọi quốc gia
bước lên những đỉnh cao mới
Bằng những bậc thang không có máu người!
Ta hát khúc Năm, ô hô, đời xanh tươi...
Thượng Hải - Nam Kinh 17 - 9 - 1999
XEM TRANH TỐNG VẼ
CHIẾN TRẬN TRẦN ĐÀO
Vầng trăng dịu dàng dát vàng biển máu
Bãi cát đỏ ngổn ngang sáu vạn xác đầm đìa (1)
Hỡi vầng trăng
Em soi sáng phía nào
Trong cuộc huyết chiến kìa?
Bắc Kinh 20 - 9 – 1999
TẶNG NGƯỜI XA
Cái ngày Trung Quốc vàng son
Mẹ em chưa lớn, em còn chưa sinh
Ôi chao, váy áo mong manh
Em đi qua Tử Cấm Thành như không
Một mai em sẽ lấy chồng
Bao nhiêu má phấn môi hồng cũng rơi...
Bây giờ Trung Quốc xanh tươi
Đèn lồng treo đỏ dưới trời Trung Thu
Gặp em là sự chẳng ngờ
Anh về biết đến bao giờ mới sang...
Bắc Kinh 24 - 9 - 1999
Nguồn: BỐN MÙA, Tuyển thơ TRẦN NHUẬN MINH
Nxb Văn học ( in lần 2) Hà Nội, 2011
TRẦN NHUẬN MINH - THI CA TINH TUYỂN TẬP
( Bản tiếng Trung )
Nxb Phát thanh và Truyền hình Trung ương Trung Quốc,
Bắc Kinh, 2014
(1) Người Trung Hoa xưa, nổi tiếng về sự trong sạch
(1) Người Trung Hoa xưa, nổi tiếng về sự chính trực
(1) Từ một ý thơ của Mao Trạch Đông
(1) Dòng chữ đề ở lầu cổng Vạn Lí Trường Thành
(1) Một cảnh trong công viên Thanh Tú Sơn thành phố
Nam Ninh, tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc
(1) Mây trắng ngàn năm bay chơi vơi (dịch), một câu thơ trong bài Hoàng Hạc Lâu (Lầu Hoàng Hạc) của Thôi Hiệu (701-754)
(1) Hồ ở đường Tân Nhai, ngoại ô phía bắc thủ đô Bắc Kinh
(1) Tượng bán thân nhà văn Lão Xá (1899-1966) tác giả tiểu thuyết Tường Lạc Đà và vở kịch nói Cống Long Tu. Theo một nguồn tư liệu, ông được xét tặng giải Nobel Văn chương 1968. Biết ông đã tự tử trong Cách mạng Văn hoá ngày 26-8-1966, giải đã trao cho nhà văn Châu Á kế tiếp ông là Kawabata, Nhật Bản
(1) Năm 1813-1814, Nguyễn Du đi sứ Trung Quốc
(2) Thuý Kiều (trong Truyện Kiều) trẫm mình ở sông Tiền Đường
(3) Nghiệp Thành: Nơi đóng đô của Tào Tháo, thời Tam Quốc
(1) Bãi trận Trần Đào ở phía đông thành Hàm Dương, lính nhà Đường bị giết 4 vạn người, quân nổi loạn An Lộc Sơn bị giết non 2 vạn người
