Donald Trump giành chiến thắng cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Nguồn Internet

Giao lưu tại Câu lạc bộ Báo chí và Đại học Takoshoku, dù bị cuốn vào cơn lốc dự đoán kết quả kiểm phiếu, vẫn không thể không nghĩ về “hậu vận” cuộc bầu cử. Nhận định đầy nghịch lý của Moteki phản ánh cái vĩ thanh từ trạng thái say thắng lợi, nhưng cũng thật đáng ngại. Những hệ lụy lâu dài không thể biến mất sau cuộc bầu cử vốn đang tạo ra sự phân hoá hiếm thấy đối với xã hội Mỹ trong hơn nửa thế kỷ nay.

 

Từng làm thế giới sửng sốt, không chỉ vì Trump khác người. Ông tiêu biểu cho “một bộ phận không nhỏ” dân chúng Mỹ (và cả ở nhiều nơi khác đang chán gét các nền chính trị dối trá). Nhà báo Akiko Saikawa, Trợ lý Chủ nhiệm CLB Báo chí quốc tế nói một cách xác quyết: “Dù thua hay được, giai tầng ủng hộ ông ấy vẫn còn đó. Các công nhân nhà máy tiếp tục nhìn điều kiện sống và địa vị xã hội của họ đi xuống. Những kẻ trung lưu tiếp tục bất mãn. Dư âm của sự bất mãn này sẽ còn dài dài”. Quả thật, cả mùa bầu cử trong năm nay cho thấy, di sản Trump có thể đủ sức để thay đổi nền chính trị Mỹ. “Các chính khách, ngay như ở Nhật Bản chúng tôi cũng sẽ phải nhìn nhận vấn đề xa hơn”, Saikawa tiếp tục giải thích. Riêng đối với người dân Trung Quốc, phóng viên của Bưu điện Hoa nam Buổi sáng tin rằng, cả hai ứng viên của Dân chủ và Cộng hòa sẽ giải quyết tranh chấp giữa Bắc Kinh và Washington tốt hơn đương kim Tổng thống Barack Obama. Trong khi đó, một số người sử dụng mạng xã hội ở Việt Nam nuôi hy vọng ứng viên đảng Cộng hòa sẽ giúp “dẹp mộng bá quyền của Bắc Kinh ở Biển Đông”.

Không có tổng thống lớn  

Thế giới gần như nín thở trong “ngày phán quyết” của nước Mỹ. Giới quan sát châu Á thấp thỏm lo lắng về quan hệ trong tương lai giữa nước Mỹ với khu vực này. Ai rồi đây sẽ hội đủ đủ hoàn cảnh và điều kiện để trở thành một tổng thống lớn? Giả thuyết cho rằng bà Clinton không có đủ điều kiện đã đưa ra một số khiếm khuyết như Hillary là người không trung thực (qua vụ email). Ít nhất có 1/4 dân Hoa kỳ không tin tưởng ở bà với một mực độ khá cao. Để thay đổi cục diện, vị tổng thống tương lai phải chiếm được lòng tin không phải là của toàn dân, nhưng cũng phải là của số đông. Có một tầng lớp dân Hoa kỳ chống đối bà Clinton quyết liệt. Đường lối đối nội và đối ngoại của bà cũng sẽ đi theo vết chân của Obama, nói nhiều, nói hay, nhưng thực tế thì không làm được như thế. Thêm vào đó, theo như dự báo, vào năm 2017, Hoa kỳ và có thể toàn thế giới sẽ lâm vào một cuộc khủng hoảng kinh tế, có tính cách chu kỳ cứ vào khoảng, trước đây, là 20, 30 năm, nay ngắn hơn vào khoảng 10 hay hơn 10 năm.

Giả thuyết cho rằng bà Clinton hoàn toàn đủ điều kiện để trở thành một tổng thống làm nên lịch sử thì nhấn mạnh bà là một yếu nhân nổi tiếng và có nhiều kinh nghiệm hơn cả Bill Clinton và Barack Obama. Cả ba người này đều xuất thân từ luật sư, nhưng riêng Hillary được xếp vào hạng “top” 100 giỏi nhất Hoa kỳ lúc bấy giờ. Bà có nhiều kinh nghiệm nhất, không chỉ nhờ qua 8 năm làm Đệ nhất Phu nhân, 10 năm làm Thượng Nghị sĩ và 4 năm làm Ngoại trưởng. Hồi còn làm Đệ nhất Phu nhân, vào năm 1995, bà từng tham dự một Hội nghị quốc tế về Quyền Phụ nữ, do Liên hiệp quốc tổ chức ở Bắc kinh, bà tuyên bố: “Quyền phụ nữ cũng là nhân quyển “. Ngay tại Bắc Kinh bà đã không ngần ngại chỉ trích Trung Quốc không những vi phạm nhân quyền, mà còn miệt thị người phụ nữ. Tuyên ngôn của bà đã gây tiếng vang đối với thế giới nhưng lại gây nên sự bất mãn trong trong giới lãnh đạo Trung Quốc.

Cuộc bầu cử Thượng viện vào năm 2018 có thể sẽ làm cho đảng Cộng hòa chiếm đa số trong khi ở Hạ viện, một số dân biểu đảng Cộng hòa Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan, người có tham vọng lâu dài trở thành tổng thống có thể phải hợp tác với Clinton. Các dân biểu đảng Cộng hòa đã hứa hẹn rằng kể cả họ giữ đa số mỏng manh nhất, họ sẽ bắt đầu tiến hành một chiến dịch về những cuộc điều tra đã được công bố đối với Clinton và thậm chí cả các phiên điều trần luận tội tiềm năng trước khi bà này ngồi nóng chỗ ở Nhà Trắng. Và sự hoài nghi về một chiến thắng Clinton vẫn còn cao trong số các cử tri đảng Cộng hòa. Một cuộc thăm dò của NBC/ SurveyMonkey công bố vào ngày 20 tháng 10 cho thấy 45% cử tri của đảng Cộng hòa chắc chắn sẽ không thể hoặc khó có thể chấp nhận kết quả của cuộc bầu cử nếu ứng cử viên của họ bị thất bại.

Tổng thống Obama chứng tỏ mình là một trong những người ủng hộ mạnh mẽ nhất đối với ứng cử viên đảng Dân chủ Hillary Clinton, khi ông đả kích ứng cử viên đảng Cộng hòa Donald Trump rằng ông ta “hoàn toàn không đủ tư cách trở thành tổng thống”. Ông Obama nói như vậy trước tiếng reo hò của những người ủng hộ bà Clinton ở bang miền nam Florida. Florida, cùng với North Carolina, là hai bang ven bờ Đại Tây Dương mà cả bà Clinton lẫn ông Trump đều xem là trọng yếu để họ giành được chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống toàn quốc diễn ra vào thứ Ba tuần sau. “Nếu chúng ta thắng ở Florida thì chúng ta sẽ thắng trong cuộc bầu cử này”, ông Obama nói tại Miami, thành phố du lịch nổi tiếng và là nơi sinh sống của hàng ngàn cử tri nói tiếng Tây Ban Nha. Sau đó, ông Obama đi tới thành phố lớn nhất của Florida là Jacksonville ở phía bắc bang này, nơi mà trước đó, ông Trump cũng tới vận động cử tri.

Giảm thiểu sự khác biệt

Tokyo theo sát sao các cuộc đàm phán Mỹ – Trung vừa kết thúc tại Washinhton nhằm ổn định bang giao Trung – Mỹ vào thời điểm trước và sau bầu cử Tổng thống. Có thể nói đây là một trong những nỗ lực cuối cùng Barack Obama có thể làm cho chiến lược xoay trục sang châu Á của ông. Người kế nhiệm ông sẽ tiếp cận như thế nào, tính đến thời điểm hiện nay thì đến cả Trung Quốc cũng chưa biết trước. Ngày 2/11 vừa qua, ông Dương Khiết Trì, Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc đã hội đàm với Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Cố vấn An ninh quốc gia Susan Rice về tăng cường hợp tác song phương, giữ ổn định quan hệ ngay trước thềm bầu cử Tổng thống Mỹ. Cuộc hội đàm diễn ra tại Washington cho thấy, Bắc Kinh lo ngại về những thay đổi có thể xảy ra trong quan hệ song phương khi Nhà Trắng có chủ nhân mới. Giới phân tích tin rằng đây là một nỗ lực của Bắc Kinh để giữ quan hệ Trung – Mỹ ổn định cho đến khi ông Obama bàn giao quyền lực. Trong cuộc đàm phán, ông Dương Khiết Trì cho biết, hai nước đã duy trì các liên lạc cấp cao và giảm thiểu sự khác biệt. Người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ Ned Price cho hay, hai bên tìm kiếm sự tiến bộ trong việc củng cố quan hệ song phương bền vững, ổn định và hiệu quả hơn.

Các quan chức Mỹ nói rằng, cuộc họp này có lẽ là cơ hội cuối cùng cho việc thảo luận với ông Dương Khiết Trì trước khi diễn ra bàn giao bộ máy chính quyền nước Mỹ. Ông Dương Khiết Trì là chính khách Trung Quốc quen thuộc ở Washington. Thời Ân Hoằng, một nhà phân tích các vấn đề quốc tế từ Đại học Nhân Dân nói với South China Morning Post, Bắc Kinh lo ngại về định hướng chính sách đối ngoại của cả hai ứng viên, cả Hillary Clinton lẫn Donald Trump đều không rõ ràng. "Trung Quốc hy vọng sẽ đưa quan hệ Trung - Mỹ vào quỹ đạo ổn định trong những tháng còn lại của chính quyền Obama. Họ hy vọng sẽ đặt một số nền móng cho quan hệ song phương với chính phủ sắp tới của Mỹ. Sẽ không có bất kỳ bước đột phá nào trong quan hệ Trung - Mỹ trong vài thời gian trước mắt, nhưng hy vọng căng thẳng ở Biển Đông và Hoa Đông cũng như bán đảo Triều Tiên sẽ không leo thang." Ông Hoằng bình luận.

Phép mầu có giới hạn

Trước khi Hoa Kỳ bầu chọn tổng thống mới, Tờ Les Echos (Pháp) đã điểm lại những thành quả kinh tế - xã hội dưới hai nhiệm kỳ tổng thống Barack Obama. Theo nhật báo này, Obama để lại một đất nước giàu có hơn nhưng cũng bất bình đẳng hơn trước khi ông đặt chân vào Nhà Trắng. Trên tổng thể, nước Mỹ năm 2016 giàu hơn năm 2009. Nếu tính gộp các khoản tiết kiệm, bất động sản, cổ phiếu, trái phiếu, xe cộ…, tổng giá trị tài sản người Mỹ nói chung đã đạt đến 89.000 tỷ đô la, chiếm 10% tổng sản phẩm quốc nội, mức cao nhất so với thời điểm xảy ra khủng hoảng kinh tế. Chứng khoán cũng đạt đến mức cao nhất trong lịch sử hồi tháng 7/2016. Tuy nhiên, mức thu nhập trung bình, phân chia người dân thành hai bộ phận rõ rệt đã xuống thấp suốt những năm cầm quyền của ông Obama. Với mức bình quân 56.500 đô la/ năm, mức thu nhập này vẫn thấp hơn so với trước khi xảy ra khủng hoảng (-1,7%) và nếu so với năm 1999, đã đạt mức thấp kỷ lục (-2,4%). Ông Obama vẫn chưa giải quyết được vấn đề bất bình đẳng.

Khi được hỏi cảm nhận về bầu cử tổng thống Mỹ năm nay, Giáo sư Schultz cho biết đây là cuộc bầu cử "có lẽ là tiêu cực nhất trong 100 năm". Cả hai ứng viên đều ít được yêu thích nhất trong 40 năm. Chiến dịch tranh cử của hai ứng viên đều gây chia rẽ và lý do để họ tranh cử chỉ vì "họ không tồi tệ như đối thủ của mình". "Bất kể chuyện gì xảy ra, nước Mỹ sau bầu cử sẽ trở nên suy yếu hơn và chia rẽ hơn, không ứng viên nào có được sự ủy nhiệm để dẫn dắt đất nước. Nó sẽ là một mô hình bế tắc kéo dài ở Mỹ", ông Schultz cảnh báo. Dưới góc nhìn của một nhà nghiên cứu chính trị, GS. Barrett cho hay cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm nay "rất thú vị", nhưng với tư cách một công dân Mỹ, ông ghét bỏ nó vì nó "quá bẩn thỉu".

Đồng tình với ý kiến nói trên, GS. David Cohen, Đại học Akron cho biết đây là cuộc bầu cử "đáng sợ" nhất mà ông từng chứng kiến, dù ai chiến thắng trong cuộc đua năm nay, tân tổng thống sẽ phải đối phó với một quốc gia bị phân cực với nhiều thách thức lớn phía trước. Ông Cohen dự báo, tuy bà Clinton sẽ chiến thắng nhưng nhấn mạnh bà sẽ phải đối mặt với sự thù địch của Hạ viện, nơi đảng Cộng hòa chiếm đa số. Bà cũng sẽ có ít cơ hội để thông qua các dự luật lớn. Do đó có thể bà sẽ tập trung vào chính sách ngoại giao. Chuyên gia của Đại học Akron cho hay ông khá bi quan về sự thành công của tân tổng thống, đặc biệt là về các vấn đề đối nội. "Không giống như hầu hết các cuộc bầu cử khác, tân tổng thống sẽ không được hưởng kỳ trăng mật ngọt ngào hay được đón nhận những lời chúc tốt đẹp", ông Cohen kết thúc./.

(Nguồn: Báo Văn Nghệ)