Những ngôi mộ vắt dòng
                             khổ ngắn
                             800 ký tự
                             khổ dài luênh loang nắng
                             lơ phơ hương
                             cứ thoảng lên trời

                             32 năm vẫn lơi rơi
                             nhang cứ đỏ lên trời
                             nhoe nhớ
                             … mặt trận… tháng ngày…
                             quê hương xứ sở
                             tuổi tên…
                             câu ngắn câu dài

                             từng khổ
                             chậm rãi từng khổ
                             những ngôi mộ vắt dòng
                             10 nghìn câu thơ
                             10 nghìn ô chữ
                             khảm lên trời
                             bài thơ bất tử

                                                                   30-4-2007

 

Lời bình của Nguyễn Mậu Hùng Kiệt:

Chúng ta biết rằng việc phân thơ thành dòng là tổ chức đặc biệt của thơ. Tùy theo dụng ý của người viết mà bài thơ được tách thành những dòng thơ, câu thơ, khổ thơ dài ngắn khác nhau. Và vắt dòng là một trong những thủ pháp nghệ thuật độc đáo của thơ.

Với cái nhìn phát hiện, hiện thực ở nghĩa trang Trường Sơn đã được Mai Thìn tái hiện thành một bài thơ vắt dòng đầy ám ảnh. Bằng cách nói hình tượng, người thơ đã cho ta một hình dung:

                             Những ngôi mộ vắt dòng
                             khổ ngắn 800 ký tự
                             khổ dài luênh loang nắng
                             lơ phơ hương
                             cứ thoảng lên trời

Một trật tự của hiện thực được khai mở. Những ngôi mộ được xếp đặt như những khổ thơ. Khổ ngắn có thể đo đếm được bằng những con số cụ thể “800 ký tự”, khổ dài lại hết sức trừu tượng: “luênh loang nắng”. Một không gian vừa được giới hạn bởi số lượng của những ngôi mộ vừa được mở ra trong cái vô hạn của thiên nhiên. Trên cơ sở vắt dòng, người thơ đã đưa ta về với cái mông mênh hư ảo sương khói: “lơ phơ hương/ cứ thoảng lên trời” của nghĩa trang Trường Sơn.

Không gian là thế. Còn thời gian? Thời gian cũng được đánh dấu bằng số năm cụ thể - “32 năm” - để rồi sau đó lại mờ nhòe đi trong sự “lơi rơi”, “nhoe nhớ”. Đến đây bài thơ đã mở theo một chiều kích khác. Chỉ với hai từ lạ và gợi, có thể xem như một sáng tạo nghệ thuật, Mai Thìn đã hướng người đọc đến một vấn đề lớn hơn. Đó không còn là số ít, hay số nhiều, khổ ngắn, hay dài của bia mộ mà là cái không xác định của địa danh, thời gian, tuổi tên: “… mặt trận… tháng ngày… quê hương xứ sở/ tuổi tên…”. Không biết những dấu chấm lửng (…) kia ngay từ đầu đã “khuyết” hay cuộc sống hôm nay đã làm “nhoe nhớ” những gì của một thời quá vãng? Thật khó cắt nghĩa một cách rành rọt cho một câu thơ “vắt dòng liên tưởng”!

Vắt dòng những câu thơ để có có được một sự chậm rãi minh triết, chủ thể trữ tình dường như đã chạm đến từng ngôi mộ trước khi hoàn chỉnh tác phẩm nghệ thuật của mình:

                             Từng khổ
                             Chậm rãi từng khổ
                             Những ngôi mộ vắt dòng
                             10 nghìn câu thơ
                             10 nghìn ô chữ
                             khảm lên trời
                             bài thơ bất tử

“Sự phát khởi của thơ là lòng người”(*). Nếu không có cái nhìn nhân văn, một trái tim mẫn cảm và một tài năng nghệ thuật thì Mai Thìn khó “vắt dòng” được những ý tưởng của mình trong bài thơ. “10 nghìn câu thơ/ 10 nghìn ô chữ” là hình ảnh có sức gợi nhưng chính từ “khảm” mới tạo dựng được một hình tượng thơ đẹp: “khảm lên trời/ bài thơ bất tử”.

Ở nghĩa trang Trường Sơn là một bài thơ mà Mai Thìn đã “khảm” được một hiện thực có giá trị lịch sử của dân tộc vào không gian, thời gian và trong tâm tưởng người đọc.

---------------------
(*) Câu nói của Lê Quý Đôn