Nhà thơ Việt Phương

Ông tên thật là Trần Quang Huy, một người đã tham gia cách mạng từ năm 17 tuổi, đã ở trong đoàn quân Nam tiến năm 18 tuổi, đã là chính ủy trung đoàn năm 20 tuổi, đã là…

Nhưng thơ thì không tuổi, nhà thơ thì không tuổi... 

Mãi sau này, khi đã từng trải, đã gặp và chơi thân với ông, tôi mới biết Việt Phương là người thật hiền hậu, thật nhỏ nhẹ. Ông đi nhẹ nói khẽ, và đặc biệt bình đẳng, đặc biệt biết lắng nghe với những bạn bè em cháu lớp sau còn ít tuổi hơn mình. Nhưng con người nhỏ nhẹ ấy đã từng có một tập thơ “Cửa mở” gây chấn động không chỉ làng thơ miền Bắc vào năm 1970, với những bài thơ những câu thơ soi sáng không sợ hãi:

“Ta nhất quyết đồng hồ Liên Xô tốt hơn đồng hồ Thụy Sĩ

Hình như đấy là niềm tin, ý chí và tự hào

Mường tượng rằng trăng Trung Quốc tròn hơn trăng nước Mỹ

Sự thơ ngây đẹp tuyệt vời và ngờ nghệch làm sao”

(Cuộc đời yêu như vợ của ta ơi)

Và: 

“Ta đã thấy những chỗ lõm chỗ lồi trên mặt trăng sao

Những vết bùn trên tận đỉnh chín tầng cao”

Đó là những câu thơ của “cây sậy mỏng manh”( L.Pascal) biết độc lập tư duy, nhận thức và soi sáng. Dù ngày ấy “cửa” chưa mở ra được, nhưng lớp làm thơ trẻ chúng tôi đã hết sức hào hứng và chia sẻ khi đọc thơ Việt Phương: 

“Ta nhìn hết sự xấu xa và bỗng nở nụ cười

Mở đài địch như mở toang cánh cửa

Nghe nó chửi mình mà tin ở ngày mai”

Đó là thơ của một người đầy bản lĩnh, một bản lĩnh có được từ sự thấu suốt trong nhận thức và sự lương thiện trong đời sống.

Ngày Bác Hồ mất, Việt Phương có một bài thơ gây chấn động. Bài thơ ấy mở đầu thật giản dị:

“Trời đổ mưa, đi viếng Bác , đồng bào chờ, bị ướt

Bác thương đồng bào, con biết Bác không vui”

(Muôn vàn tình thân yêu trùm lên khắp quê hương)

Trong hàng nghìn bài thơ khóc Bác Hồ ngày ấy, tôi chưa thấy có câu thơ nào bình dị mà thấm thía như câu thơ này của Việt Phương. 

Bản lĩnh, thấu suốt và soi sáng, đó là những phẩm chất cơ bản của thơ Việt Phương. Ông sáng tác không nhiều, càng cẩn trọng khi công bố, nhưng thơ ông mang đủ khí chất của ông, một người “chiến đấu suốt đời vì nhân dân”, như lời một bài hát từ thuở Việt Phương còn là “anh lính Cụ Hồ”.

Vậy mà thơ Việt Phương lại rất trẻ. Tôi nghĩ, nhiều bạn trẻ bây giờ sẽ thích thú khi đọc thơ tình yêu của Việt Phương:

“Anh cố tìm điều dễ ghét trong em

Tìm được rồi, anh càng thấy yêu thêm”

(Anh bắt đầu từ em)

Đó là “yêu nên tốt”, phải không ạ?

Và thơ Việt Phương cũng nói lên rất sớm, từ trước cả mấy mươi năm, điều mà chúng ta bây giờ đang làm: hòa giải và hòa hợp dân tộc, hòa giải cả với “kẻ thù xưa” là Mỹ: 

“Nơi ấy ta có quyền quên đi chẳng nhớ

Những oán thù từng nặng trĩu mỗi nhành hoa”

(Tiếng hát của niềm vui)

Một nhà thơ như thế là một người minh triết. Xin vĩnh biệt ông!

“Anh cố tìm điều dễ ghét trong em

Tìm được rồi, anh càng thấy yêu thêm”

(Anh bắt đầu từ em)

“Đời bật đèn xanh cho sự sống

Ta hồi sinh trong mỗi cái hôn đầu”

(Yêu tình yêu)

Nguồn: Văn Nghệ