Xúc cảm về sự giao thoa triết lý giáo dục Đông-Tây

Gạt bỏ quá khứ chiến tranh đau buồn một thời giữa hai dân tộc, chúng tôi đến thăm Hoa Kỳ với niềm ngưỡng mộ về một quốc gia siêu cường, đáng để các dân tộc trên thế giới tìm đến học hỏi và thực hành những điều tinh túy.  Thật ngỡ ngàng và rất chi là tâm đắc, mãi tới khi rong ruổi trên miền xa lạ này, chúng tôi mới nhận ra điều giản dị: Tuổi trẻ chính là những năm tháng không thể lấy lại được. Và chính trong những năm tháng ấy, sẽ có những bài học được dành riêng cho mỗi người. Có những cơ hội thực sự vô giá khi còn trẻ: những cánh cổng trường luôn đón chào, những người đi trước luôn sẵn sàng truyền dạy, và cả một cuộc đời- một trường đời với quá nhiều bài học.

Những tư tưởng lớn thường gặp nhau. Trần Đức Thảo, trong Hồi ký triết học, viết: "Ý thức cá nhân, tự gọi là bản thân mình, xác định sự đòi hỏi đạo đức trong hành động, chân lý trong nhận thức, thẩm mỹ trong những quá trình sống động và sinh thức… Ý thức tạo nên thế giới theo nghĩa là nó cải tạo chất lượng thế giói, xây dựng một thế giới có tính Người, có giá trị đối với con người”. Trên cơ sở này, về sau các nhà giáo dục và sư phạm học  Hoa Kỳ đã vận dụng triết luận Trí tuệ xúc cảm (Emotional Intelligence- EI) để nghiên cứu và đánh giá việc hình thành kết quả học tập và nghiên cứu của người học các cấp, nhằm đưa ra một chương trình huấn đạo khả thi.

Vốn thụ hưởng nền giáo dục Nho học, đặc biệt là chính trị đức trị Nho gia–có tác dụng hoãn giải, với cách điều hành chính trị mạnh mẽ kiểu Pháp gia– thực hành giáo hóa đức trị mà tạo dựng được một không khí xã hội tốt lành hơn. Từ cổ xưa, trường Havard và Trung tâm nghiên cứu Phương Đông học Hoa Kỳ đã tổ chức nghiên cứu Nho học, đặc biệt là Đức trị của Khổng Tử. Họ nghiên cứu bài bản và chỉ dẫn nhiều học giả đương thời. Thật đúng như lời R. Tagore: “Thượng đế cho ta một bộ mặt để biết ngầng lên nhìn trời cao”.

Hiện hữu là Voltaire, một nhà tư tưởng của nước Pháp, cho rằng triết học của Khổng Tử là một học thuyết luân lý hoàn chỉnh, dùng đạo đức để dạy bảo người ta, lấy lý tính phổ biến để ức chế dục vọng riêng của người ta, với mục tiêu xây dựng một xã hội hòa bình và hạnh phúc. Bởi thế ông chủ trương nước Pháp cũng nên lấy đạo của Nho gia để điều  hành Quốc gia, thực hành chủ  nghĩa đức trị. Laibunis cũng nhiệt liệt tán dương Nho học, công khai nói rằng, về phương diện đạo đức chính trị người Trung Quốc hơn hẳn người Châu Âu. Đối với chủ nghĩa đức trị của Nho gia, những người viết Bách khoa toàn thư của nước  Pháp cũng tỏ ra rất thích thú. Ví như Huanbass phản đối chế độ chuyên chế, đề cao Khổng Tử với chủ trương chính trị dùng đức để trị quốc. Ông đã viết một cuốn sách mang tên Đức trị, ngợi ca đạo đức của Khổng Tử được xây dựng trên cơ sở chân lý mang tính vĩnh cửu, có thể mục tiêu để khiến nó trở thành một công cụ để chinh phục, là mục tiêu để thi hành chính sự của Trung Quốc, cho rằng “Sự phồn vinh của quốc gia ắt phải dựa vào đạo đức. Bởi thế mà chủ trương các chính phủ  Âu Châu không thể không học tập Trung Quốc. Những điều nói ở trên đã phản ánh rõ ảnh hưởng của tư tưởng đức trị Nho gia đối với chính trị truyền thống.

Đạo lý Châu Á như có sức lan tỏa huyền diệu, mà khiến cho Tổng thống đương  nhiệm  Hoa Kỳ, ông Donald Trump, cũng “bột tỉnh” về thái độ đối với Châu Á, đó là cái nhìn đảo chiều- hướng về Châu Á, với  tinh thần Châu Á có lý do để tin. Thời đại Donald Trump, nước Mỹ vẫn duy trì các nguyên tắc cơ bản và truyền thống trong chính sách đối ngoại với Châu Á.

Giói truyền thông quốc tế cho rằng “những động thái đầu tiên (đối thoại để tháo gỡ điểm nóng) của Trump với Châu Á là sáng suốt. Đó là sự thụ hưởng  tất yếu của gia phong Hoa Kỳ để lại. Hành xử như thế là đắc nhân tâm, nó hợp với triết lý giáo dục Hoa kỳ, mà ông Trump là hình ảnh thu nhỏ trong cách giáo dục con cái, như: "Tôi luôn tự hào về bản thân khi là một người  bố tốt. Với bọn trẻ, tôi luôn ở đó khi chúng cần... Cho dù hoàn cảnh nào, tôi luôn biết cách bảo vệ con cái... Hãy tôn vinh những việc làm tốt của các con, rằng chúng thực sự vĩ đại với chính mình. Trong những lúc khó khăn mà chúng tự biết giải quyết, thì đó là động lực giúp chúng vững tin trong cuộc sống... Tôi chưa bao giờ tạo ra con cái mình sự khác biệt, điều này đã trở thành ý thức của chúng trong đời sống, học tập và làm việc; Tôi nuôi lớn các con như những đứa trẻ bình thường, hoặc ít nhất là bình thường nhất trong hoàn cảnh đó; Tôi nuôi dạy con để chuẩn bị cho việc nối nghiệp kinh doanh. Chúng lớn lên trên các công trình xây dựng, theo học những chuyên ngành kinh doanh; Luôn giữ sự thân thiện, tình thương yêu trong gia đình... Cách sống chia sẻ, chan hòa, chu đáo, chân thành nhưng nghiêm khắc, mạnh mẽ của tôi khiến vợ và các con tôi đều có chung một lời rằng: Ông ấy sẽ là một Tổng thống tuyệt vời, và sẽ làm được những thay đổi mà ông ấy đã hứa”. Minh chứng cho một kết quả này, đài CNN Hoa Kỳ đã có một lời bình: “Ông ấy (Trump) nuôi dạy các con bằng những giá trị và cố gắng giữ chúng thực tế nhất có thể”. Quả thật ông Trump đã thực sự hành đạo bằng một triết lý rốt ráo: “Định mệnh của các thế hệ tương lai nằm ở trong nền giáo dục khôn ngoan, nột nền giáo dục cần phải phổ cập để có thể có lợi”.

Sức lan tỏa của Nho học lấy đạo đức làm giá trị trung tâm

Về đặc trung cơ bản của tư tưởng Khổng Tử mà nói đích xác có thể xem nó là  một học vấn của cuộc sống. Nó không chú ý truy cứu  một hệ thống và quy mô lý luận, mà cố gắng đứng chân ở  đạo  lý làm người, với tác dụng  chỉ dẫn cuộc sống cho mọi người làm theo. Điều ấy được thể hiện ở mấy mặt sau đây trong nền giáo dục phổ thông ở Hoa Kỳ.

1.     Lý tưởng nhân văn sinh sôi mà hài hòa

2.     Lý tưởng nhân cách của người có học vấn

3.     Quy phạm hành vi nhân nghĩa

4.     Phương thức vận hành chính trị của chủ nghĩa đức trị

5.     Tinh thần thực tiễn

1. Lấy con người làm trung tâm – lý tưởng nhân văn sinh sôi mà hài hòa

Người Mỹ tin rằng, mọi công dân đều có quyền và trách nhiệm để trở thành người có học, hữu ích cho quốc gia Hợp chủng quốc, không phân biệt sắc tộc- mọi người đều bình đẳng và được tôn vinh giá trị vì những đóng góp cho cộng đồng. Công dân của một nước dân chủ cần phải được giáo dục để có thể tham gia vào công việc của chính phủ ở trung ương cũng như địa phương. Họ cũng phải học các kỹ năng nghề nghiệp.

Để tạo ra một dân tộc có tri thức, tất cả các tiểu bang đều có luật giáo dục bắt buộc. Mọi công dân đều phải học từ 6 tuổi cho đến ít nhất là 16 tuổi (hoặc hơn, 17-18 tuổi). Khoảng 75% những người Mỹ thành niên và khoảng 85% thanh niên Mỹ đã tốt nghiệp trung học.

Số lượng học sinh tham gia các trường học ở Mỹ thật đáng kinh ngạc. Từ nhà trẻ đến trường trung học có 48 triệu học sinh. Nước Mỹ phải tuyển 3,2 triệu giáo viên để dạy cho số học sinh khổng lồ này. Cho đến nay, đây là ngành có đông lao động nhất ở Mỹ*. Khoảng 88% trẻ em Mỹ học tiểu học và trung học trong các trường công. Các trường này dành cho cả nam và nữ, chương trình học không phân biệt. Bằng cách tạo ra cơ hội bình đẳng cho cả nam lẫn nữ, các trường học ở Mỹ đã tạo ra  được những phụ nữ Mỹ rất tự tin ngày hôm nay.

Trường công thường là trường không có bè phái, tức là không có ảnh hưởng của tôn giáo. Hệ thống trường công giúp cho cả nước có một nền văn hóa chung. Trường tư có thể được chia thành 2 nhóm: trường dòng, được hỗ trợ bởi một tổ chức tôn giáo nào đó, và trường dân lập. Trường tư buộc học sính phải đóng học phí, và không ở dưới sự kiểm soát của cộng đồng, dù nhiều nhiều tiểu bang cũng áp đặt tiêu chuẩn giáo dục cho họ. Các trường đông học sinh chiếm số lượng nhiều hơn trong hệ thống trường tư, và đa số do Nhà thờ Thiên chúa điều hành.

2. Lý tưởng nhân cách của người có học vấn như Chính nhân quân tử

Để giáo dục cho học sinh biết sống và làm việc khi trưởng thành, các trường ở Mỹ cố gắng trước hết phải thực tế. Giáo dục Mỹ chịu ảnh hưởng các lý thuyết của triết gia nổi tiếng thế kỷ 20 là John Dewey, tin rằng chỉ những kiến thức có thể sử dụng mới là kiến thức có giá trị. Ông nói: "Tự đáy tâm hồn ta có một chân lý bẩm sinh về nhân cách, nhờ đó ta xét đoán được thiện hay ác về hành vi của người khác.” Ông cũng thuyết phục những nhà giáo dục rằng, sẽ vô ích khi làm cho sinh viên nhớ những thông tin không cần thiết mà họ sẽ dễ quên. Tốt hơn nên dạy cho họ cách tư duy để hành xử đức độ, có văn hóa, để quy tập lại thành cộng đồng có lý tưởng sống chân, thiện, và các kỹ năng có tác dụng đến cách họ sống và làm việc.

Dewey có vẻ cũng ảnh hưởng bởi học thuyết Nho gia Trung Quốc. Ông nhấn mạnh đến ý nghĩa quan trọng con người tự giác ngộ nhân ái làm theo nhân ái, yêu cầu các thành viên trong xã hội đều thông qua tu dưỡng đạo đức để trở thành người quân từ nối gót thánh hiền- Gods. Ông đề xướng thông qua đức trị và lễ trị mà xây dựng hình thái xã hội lý tưởng, các thành viên trong xã hội đều có thể đạt được sự yên ổn thái hòa trong cuộc sống của mình.  

Gần đấy, trong các cuộc tiếp xúc với thanh niên Hoa Kỳ, ông Trunp cũng nhiều lần nhắn nhủ: “Hãy dựa vào chính những gì mình có để phấn đấu, nỗ lực không ngừng”; “Trong cuộc sống chớ làm người hư vinh. Hãy sở hữu một lời thăm hỏi chân thành tới những người cơ nhỡ”; “Thời gian là kho  báu quý giá cần phải trân trọng từng giây từng phút”; “Cuộc đời rất ngắn ngủi, đừng để bản thân sống nhầm cuộc đời của ai khác. Hãy nỗ lực sống là mình một cách tích cực và tự hào”. 

3. Quy phạm hành vi nhân nghĩa

Quy phạm luân lý trong văn hóa phương Tây có thể gọi là mô hình quyền lợi, nó chú ý đến các quyền lợi cá nhân, bởi thế mà luân lý ấy lấy cá nhân làm bản vị. Với ý nghĩa nhất định, đặc trung đó của luân lý phương Tây trở thành tư tưởng chủ yếu của nền chính trị dân chủ phương Tây. Một điều kiện cơ bản của chính trị dân chủ là yêu cầu dân chúng nên tự mình làm thành sự tự giác lý tính của chủ thể chính trị riêng biệt”*.

Các nhà giáo dục Hoa Kỳ thế hệ trước Dewey, cũng đã biết coi trọng thần thái của Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Hiếu đễ, Trung tín, xả thân thành nhân, lấy đức báo đức- “Good virtue will be rewarded”, thấy việc nghĩa thì làm– "Be helpful to others". Tư tưởng luân lý kiểu như vậy có mầu sắc của luân lý Nho gia, đây là lý tưởng đại biểu cho phẩm đức xã hội truyền thống Trung Quốc.

Dewey cũng đẩy luân lý giáo dục của mình tới chỗ “phải coi trọng giáo dục kỹ thuật”- tức dạy Văn. Giáo dục phải có ý nghĩa, và học sinh học tốt nhất thông qua thực hành, đây là những ý tưởng cơ bản về giáo dục tiên tiến, bên cạnh việc dạy Lễ- dạy làm người quân tử lấy đức trị.

4. Phương thức vận hành chính trị của chủ nghĩa đức trị

Phương thức này là sự khái quát hóa nền học vấn Nho học. Nho học là học vấn của cuộc sống, triết học nhân sinh có thể nói là hạt nhân, là xuất phát điểm và chỗ đứng chân của hệ thống lý luận đức trị, lấy con người làm trung tâm, lấy nhân nghĩa là lẽ sống, lấy thực hành mà chuyển tải luận lý, biến nó thành của cải vật chất phục vụ dân sinh. Thật đúng với câu nói của Einstein: “Sự huyền bí của trí tuệ là cái thấy được, chứ không phải cái không thấy được”.

Trường học Mỹ xem trách nhiệm giáo dục của họ đối với sinh viên thật là quy mô rất rộng. Có một sự phân định rõ ràng: Nhà trường dạy kỹ năng còn thông tin thì để cho cha mẹ dạy ở nhà. Ở nhà con cái là chủ thể của mọi quyết định, với tinh thần tự lập, tự đưa ra các quyết định để tồn tại và phát triển. Đó là Self-independence và Self-decision making. 18 tuổi tự kiếm sống. Giáo lý này thực sự gò ép mỗi cá thể là một trung tâm của sự tự giáo dục kỹ năng và tự học suốt đời để tồn tại và phát triển.

Để có bước đi tự tin và vững vàng sau khi tốt nghiệp, nhà trường Mỹ có hai trách nhiệm:  a. Cung cấp một chương trình kiến thức chuẩn bị cao đẳng tổng quát cho đối tượng muốn học lên cao hơn;   và b. Cung cấp cơ hội đào tạo nghề cho những học sinh muốn gia nhập vào lực lượng lao động ngay sau khi tốt nghiệp trung học. Đối với cao đẳng thì trường trung học sẽ trang bị các kiến thức cao hơn về toán, khoa học xã hội, tiếng Anh và ngoại ngữ. Học sinh cũng phải học khóa Nâng cao Advanced Placement và học sinh nào có kết quả tốt sẽ có thể có trình độ cao đẳng, dù họ đang học trung học.

Ở Hoa Kỳ, người ta coi trọng giáo dục trẻ em sớm, với tầm nhìn: Các em là mầm xanh sẽ trở thành những cây đại thụ. Khoảng 87% trẻ em Mỹ vào lúc 5 tuổi phải đi học, đa số là đi học mẫu giáo; nhiều trẻ đã đi nhà trẻ khi còn nhỏ hơn. Theo thống kê của  tạp chí Elementary Education Review năm 2015, khoảng 29% trẻ em ba tuổi và 49% trẻ em bốn tuổi đều được cho đi nhà trẻ. Từ cái nôi ấy, trẻ em được dạy cái đức trị nhân bản là: “Theo mệnh cha há đã là hiếu, theo lệnh vua há đã là trung”. Cùng một triết lý giáo dục, các nhà giáo dục Hoa Kỳ cũng coi trọng việc dạy con trẻ phải giữ đạo trung dung. “Trẻ em phải biết che chở nhau khi hoạn nạn”. Lời ấy thật là ôn hòa, trung dung, rất thích hợp với đạo làm người”.

Nghĩ đến con người, nhất là thế hệ mai hậu; nghĩ về con người- tuổi xuân thanh niên Mỹ, ông Trump  cho rằng chính quyền liên bang không nên can thiệp quá sâu vào việc quản lý giáo dục cho con em công dân. Ngoài ra, chính phủ liên bang không có quyền cưỡng bức hay áp đặt bất kỳ tiêu chuẩn cốt lõi chung (Common Core) nào bằng cách sử dụng Đạo luật Tiểu học và Trung học. Ông nhấn thêm: “Common Core là một thảm họa. vì nó đã đặt ra một tiêu chuẩn chung cho học sinh Mỹ mà không quan tâm đến sự khác biệt của từng bang, từ đặc trưng vùng miền cho đến văn hóa giáo dục”. Bởi lý do đó, ông đã chọn nữ tỷ phú 58 tuổi, làm Bộ trưởng Giáo dục Mỹ- bà Betsy Devos; bà này cũng đã nổi tiếng với một chương trình sứ mệnh của hệ thống giáo dục Hoa Kỳ, các chuẩn mực giáo dục cao cấp hơn, cũng như thúc đẩy sự phát triển của việc lựa chọn lựa chương trình giáo dục trên toàn nước Mỹ. Mục tiêu của bà Betsy là: “Chúng ta hãy cùng nhau cải cách nền giáo dục để mọi học sinh Mỹ có cơ hội phát huy tối đa tiềm năng của mình”; trước mắt, “Chúng ta sẽ cải cách hệ thống giáo dục Mỹ và phá vỡ tình trạng quan liêu đang kìm hãm con em chúng ta. Từ đó, nước Mỹ có thể cung cấp hệ thống giáo dục đẳng cấp thế giới và sự lựa chọn trường học cho mọi gia đình”. Chốt lại một sứ mệnh giáo dục Hoa Kỳ,  bà  “Ủng hộ loại hình trường trung học bán công hơn giáo dục công đại trà”. Cổ vũ cho chương trình này, bà đã chi nhiều triệu USD để hỗ trợ học phí cho các gia đình có con em theo học tại trường tư và trường tôn giáo.

5. Tinh thần thực tiễn

Mục tiêu xa hơn của luận cứ này là biến các lớp hệ này thành những nhà lãnh đạo có định hướng  nhiệm vụ và có khả năng giải quyết các vấn đề.

Nhà thơ Walt Whitman từng nói một câu rất hay: “Viết mười pho sách triết lý dễ hơn là đem thực hành một phương châm”. Khổng Tử dạy: “Túc thực, túc bính, dân tín chi hỹ” (đủ ăn, đủ binh, dân tin mình vậy). Trong việc chính trị cần phải lấy sự dân tin làm quan trọng hơn cả. Dân tin thì thành ra cái thế lực rất mạnh, làm việc gì cũng được.

Giáo lý Khổng Tử dạy: “Nhân cái lợi của dân mà làm lợi, thì chẳng phải là có ơn mà không phí hay sao?”. Với tinh thần thực tiễn, giáo dục phổ thông Hoa Kỳ hướng tới giá trị Mỹ (American Values): tự do thân thể và tự do suy nghĩ- tự do toàn diện cho con người là nền tảng để xã hội phát triển, thực hiện dân chủ, biết làm chủ bản thân, dám giúp đỡ, cưu mang người hoạn nạn, dám bảo vệ lẽ phải, trước nhất là người yếu kém, có nghĩa khí để giải quyết việc đời như bao dung, độ lượng.

Tinh thần thực tiễn đó được thể hiện trong các vấn đề cốt lõi, như:

1. Miễn phí bắt đầu từ trường mẫu giáo dành cho học sinh dưới 5 tuổi. Thường thì học nửa ngày hay 2, 3 tiếng đồng hồ nhưng một số trường mẫu giáo dạy cả ngày. Mục đích đầu tiên là để trẻ em hòa nhập và tiếp xúc với người khác, nhưng chúng cũng học được một số điều và kỹ năng.

2. Mỗi ngày ở trường trung bình kéo dài 7 tiếng, và kết thúc vào lúc 3 giờ chiều, học từ thứ Hai đến thứ Sáu. Thời gian nghỉ thường niên là 2 tuần nghỉ đông, kể cả Lễ Giáng Sinh và Năm Mới.

3. Trong các thành phố lớn, đa số trẻ em ăn ở căntin trường. Học sinh đi học bằng xe buýt hay xe của trường đưa đón tận nhà. Ở trường, các em được hướng dẫn chơi các trò chơi trải nghiệm từ đời sống hàng ngày, như  thực hiện luật giao thông, đảm nhận trách nhiệm của người cảnh sát nơi công cộng, đóng vai hướng dẫn viên du lịch, sắm vai là “cha”, là “mẹ” điều hành công việc gia đình, bác sĩ và y tá điều trị cấp cứu, v.v… Thật thiết thực và bổ ích. Hiệu suất giáo dục là ở chỗ giáo dục ý thức tự giác và tự nguyện từ bẩm tính con người. 

4. Trường tiểu học dạy ngôn ngữ: đọc, viết, đánh vần và làm văn, bình văn; dạy môn xã hội như lịch sử, địa lý; toán, từ thấp đến cao và có khi có cả số học, thường thì được liên hệ tới các vấn đề cập nhật về các kỹ năng tính toán để phục vụ đời sống thường nhật; khoa học, giáo dục thể chất và sức khỏe.

Ngoài ra, trường tiểu học còn dạy nhạc, nghệ thuật và kinh tế- các vấn đề về chi tiêu, tiết kiệm, các trò chơi về kinh tế để tập quản lý “kinh tế” cá nhân. Sức lan tỏa từ triết lý giáo dục phổ thông Hoa Kỳ là mỗi cá nhân biết tự giải quyết các vấn đề của riêng mình, từ chuyện vấp ngã đến những thất bại trong học tập hay rủi ro trong "đường đi nước bước”, bố mẹ không can thiệp. Cách giáo dục đó đã sớm hình thành nhân cách và tính kiên định của mỗi cá thể trong đời sống thường nhật.

5. Các môn học trong trường trung học thì chuyên sâu hơn. Các lớp tiếng Anh thì chú trọng các môn viết, ngữ pháp, văn chương. Môn xã hội thì chia ra thành các môn khác nhau như lịch sử Mỹ, lịch sử Châu Âu và tâm lý học. Các môn phải học cả năm như số học và hình học thì được tiếp theo bằng lượng giác và vi phân. Ngoài ra còn các môn như sinh học, hóa và vật lý. Nhiều trường trung học dạy ngoại ngữ như tiếng Tây Ban Nha, tiếng Pháp hay tiếng Đức.

6. Dạy kiên nhẫn từ trứng nước. Trong các văn phòng nhà trường, chúng tôi thường thấy một dòng chữ đầy tính ước lệ và khích lệ, nâng tầm trí tuệ, mà trước nhất như là một lời hịch. Hãy hiện thực hóa ước mơ của mình ngay khi bạn muốn, nhưng phải luôn bình tình để biết khi nào nên đi, khi nào nên chạy. Các em được khơi dạy từ nhà trường là hãy sống xứng đáng với tuổi thơ, tuổi trẻ của mình, để mỗi khi nhìn lại, các em sẽ tự hào về nó. Giáo dục như thế, thật đúng với câu nói dân gian Việt: Gắn mình với gốc cây sẽ nhận được bóng mát.

7. Biết chăm sóc cho bản thân. Đây là một giáo lý nhà trường. Dạy tính độc lập. Dạy tính kiên định. Dám đưa ra các quyết định trước những khó khăn. Phải biết tự giải quyết bằng tư duy, bằng trải  nghiệm bản thân. Các em thường được 5 phút để thực hành. Các em sẽ tự biết mình nên làm gì nếu việc đó ảnh hưởng tới mình. Và  tự nhủ rằng, mình cần một điều gì đó để có hạnh phúc. Khi đó các em cần thêm động lực nào đó để thực hiện và duy trì nó.

8. Chỉ nên đặt hy vọng vào chính mình. Đó là chân giá trị của mỗi cá thể. Hãy giúp đỡ người khác, bởi việc đó sẽ làm tăng hạnh phúc cho bản thân. Các bậc cha mẹ Hoa Kỳ và nhà trường phổ thông coi việc bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp của con trẻ là một trong những tiêu chí quan trọng đánh giá chất lượng sinh tồn và niềm tin, hy vọng. Điều đó chẳng những liên quan đến việc thực hiện lý tưởng của một con người, mà còn liên quan đến sự phát triển cá tính và chỉ số hạnh phúc của con em họ.

Lời kết

Với những dẫn chứng trên, có thể thấy nền giáo dục phổ thông Hoa Kỳ không đặt nặng việc hấp thụ thật nhiều kiến thức tổng quát; họ coi trọng đến việc nâng cao phong cách con người, khả năng giao tiếp và sáng tạo. Những giá trị về tính độc lập của con người- tính tự cung, tự cấp- tính  tự học và niềm tin nơi bản thân là động lực chủ đạo bứt phá con người thoát khỏi vòng u mê nơi trần gian cực nhọc mà hầu như ai cũng nếm trải trước khi đi tới thành công..

Những giá trị này không đặt ra trong một thế giới tư tưởng tự thân tuyệt đối, hay trong một quyết định cho quan hệ độc đoán, mà được cảm nhận, thử thách trong kinh nghiệm cuộc đời thực tiễn, nơi các ý niệm, lý tưởng nảy ra với tất cả ý nghĩa chân thưc, xuất phát của họ là vì con người, cho con người- những mầm xanh công lý, lòng nhân, chân lý và vẻ đẹp… hay sản phẩm của trí tuệ thể hiện trong quan hệ sống và tương tác giữa con người với thiên nhiên và đồng loại. Một triết lý giáo dục như thế, phải chăng là một tuyệt tác vì vẻ đẹp của giá trị con người.

Nên chăng, nền giáo dục của Việt Nam cần thức tỉnh về những giá trị sống cần mang lại cho con em chúng ta hơn là Một khuôn phép để cả nước theo chung, trở thành một sinh vật “tự động hóa” cao độ từ lời ăn tiếng nói đến “hành đạo” không ý thức, làm mất đi sự sáng tạo và bản lĩnh.

                                                                                                                                       Hà Nội, 11/2017

                                                                                                                                                   T.A.T

Nguồn tham khảo:

 

1. Dale Carnegie, Đắc nhân tâm, nxb Pocket Books, 2008.

2. Hoa Kỳ: Phong Tục & Tập quán & Giáo dục, nxb Pocket Star Books, 2010

3. Khổng Tử, nxb Văn hóa Thông tin, 2009

4. Việt Nam Sử lược, Trần Trọng Kim, nxb Văn hóa, 2012

5. US Today Newspaper, General Education Focus SF 7,8,9/2017

6. Tô Xuân Dân, Bối cảnh đổi mới, Ngôi trường mới, Nhà  quản lý giáo dục mới, nxb Đại học QG Hà Nội, 2011.

7. US in Education Reform, 2017

 

Nguồn Văn nghệ số 45/2017