Đây là loại mua quan bán chức thông qua bầu cử, thật ra bầu cử chỉ là hình thức vì bên bán và bên mua đều đã có thỏa thuận với nhau, cái ghế này giá thế này, cái ghế kia giá thế kia; kẻ  mua quan có thể ứng trước cho người bán chức một nửa tiền, sau khi có quyết định được thăng chức sẽ nộp nộp số tiền còn lại; nhưng cũng có nhiều cuộc mua- bán phải chồng đủ tiền ngay từ đầu thì mới sắp xếp, cơ cấu được. Cũng có khi phải mua phiếu để vận động mọi người bỏ phiếu cho mình.

Thường đã chồng đủ tiền thì sẽ được chức nhưng cũng không ít vụ chi nửa tiền  hoặc cả tiền rồi mà vẫn không được chức vì lý do nào đó, trong trường hợp này, kẻ mua chức sẽ được hoàn trả lại tiền, tuy nhiên cũng có nhiều vụ được trả lại ít hoặc không trả lại vì kẻ bán chức nói rằng đã đưa cho ông này, bà kia hết rồi nên không thể đòi lại được nữa. Đa số kẻ mua chức mất tiền mà không được chức đành ngậm đắng nuốt cay vì khi đưa tiền thì không có biên lai biên nhận, đòi cũng không lấy lại được tiền mà có khi mất luôn cả cái chức mà mình đang có. Song cũng có những kẻ mua chức vì xót tiền, vì cay cú bị lừa nên đã làm đơn tố cáo lên cấp trên hoặc các cơ quan pháp luật thế là vụ việc mới vỡ lở ra.

Ngoài việc mua quan bán chức thông qua bầu cử nhiệm kỳ  thì còn có cả loại mua quan bán chức thường xuyên, tức là ông này ông kia sắp nghỉ hưu, ông muốn ngồi vào cái ghế đó thì tôi sẽ bán cho ông với cái giá này; hoặc chả cần có người nghỉ hưu, kẻ mua chức thông qua trung gian hoặc chạy thẳng lên cấp trên đặt vấn đề muốn được lên chức, sẽ cảm ơn phong bao bằng này bằng kia!

Những kẻ mua quan, trước hết phải là những kẻ ham hố quyền lực và thường rơi vào những kẻ bất tài, không có tài nên không được trọng dụng vì thế mới phải mua chức. Những kẻ mua chức xong rồi thì việc đầu tiên mà mình nghĩ đến không phải là công việc chung của cơ quan hay lo cho dân mà  là phải tìm mọi cách kiếm chác, tham ô, tham nhũng để lấy lại vốn đã bỏ ra mua chức và sau đó là có lãi để ăn chơi, hưởng thụ, làm giàu bất chính, thế nên nạn tham nhũng cũng vì thế mà nảy sinh từ cái việc mua quan bán chức. Không những thế mua quan lại nảy sinh tiếp ra bán chức, ta mua được chức  quan này rồi, ta sẽ ngầm bán các chức vụ cấp phó cơ quan, cấp trưởng- phó phòng còn khuyết hoặc đã đủ rồi nhưng vẫn bán thêm, hoặc ta sẽ tìm cách thay đổi lại cơ cấu, chuyển đổi, luân chuyển cán bộ, thế là ai muốn được yên vị thì phải mua lại chính cái chức của mình thông qua hình thức nhờ vả, cảm ơn!

Kẻ mua quan vì dốt vì bất tài nên không trọng dụng người có tài để không bị người tài khinh bỉ và chống đối lại những việc làm sai trái của mình, thế nên việc chung bị trì trệ. Đã không dùng người tài thì kẻ mua quan sẽ dùng kẻ bất tài để được cung phụng tiền bạc, ăn chơi và sai khiến được tất cả những việc mà mình muốn làm. Thế nên cơ quan thường hay mất đoàn kết, đấu đá lẫn nhau. Cũng có nhiều người tài chán nản bỏ đi nơi khác hoặc chính bị kẻ mua quan tìm mọi âm mưa để mua chuộc hoặc thanh trừ người tài để nhất thể nội bộ chỉ toàn nhưng kẻ nịnh bợ, tuân phục mình.

Cũng không ít những kẻ mua quan vì nghèo nên phải vay mượn tiền bạn bè, người thân, thế chấp cả nhà để  vay ngân hàng, những tưởng mua được chức quan rồi sẽ tìm cách moi lại nhưng cái chức đó không có bổng lộc gì nên thành con nợ, thậm chí phải bán nhà đi trả nợ, gia đình ly tán.

Những kẻ bán chức là những kẻ tham lam muốn làm giàu thông qua việc bán chức; chức to bán tiền to, chức nhỏ bán tiền nhỏ, không trừ một ai. Đang đương chức, bán chức, càng sắp đến ngày sắp nghỉ hưu càng bán chức nhiều bán chức mạnh và bán luôn cả cái chức của mình để vơ vét, tận thu  kẻo nghỉ hưu rồi thì sẽ không còn quyền lực để ký quyết định. Bán chức xong, thu tiền rồi thì về hưu, phủi trách nhiệm còn  hậu quả để cho người lên thay giải quyết! Nhiều người mới lên thay rất đau đầu vì muốn cải tổ lại bộ máy cho lành mạnh, hoạt động hiệu quả nhưng không thể cách chức, bãi chức được những kẻ mua quan, hơn nữa lại cũng e ngại , vuốt mặt thì phải nể mũi!

Mua quan bán chức hiện đang diễn ra sâu rộng và tinh vi, phức tạp, để lại hậu quả rất to lớn cho xã hội; người tài không được trọng dụng, kẻ bất tài, năng lực yếu kém có tiền mua quan thì được tin dùng vì thế mà đất nước trì trệ, nạn quan liêu, tham nhũng phát triển. Để hạn chế và ngăn chặn được nạn mua quan bán chức thì những người được đưa vào danh sách ứng cử, bầu cử phải chọn người có đức có tài; bầu cử phải công khai, dân chủ. Việc bổ nhiệm cán bộ trong các cơ quan, đoàn thể cần thông qua thi tuyển, lấy phiếu tín nhiệm theo hình thức bỏ phiếu kín và việc kiểm phiếu cần được thực hiện tại chỗ, công khai để tránh phiếu gian lận! 

                                                          V.Đ