Tác giả Ngô Hương Giang trước khi bắt đầu viết sách chủ yếu liên lạc với nhà thơ Mai Văn Phấn qua thư điện tử và chỉ gặp tác giả khi cuốn sách xong phần bản thảo. Theo anh: "Tôi viết sách này không phải viết về người nổi tiếng mà viết với sự đồng cảm để làm sao hiểu được thơ Mai Văn Phấn. Từ quan niệm về thơ ca đến cách tổ chức tác phẩm đó là hệ quy chiếu mà người phê bình cần có. Và khi tôi nghiên cứu Mai Văn Phấn, tôi có nhiều lợi ích cho bản thân".

Ngô Hương Giang là một nhà phê bình trẻ thuộc thế hệ 8X. Có lẽ vì trong số những cuộc ra mắt sách gần đây tỉ lệ sách phê bình còn ít (tương ứng với tỉ lệ xuất bản?), nên buổi giới thiệu sách lần này của anh và Nguyễn Thanh Tâm còn mở rộng ra  để những nhà lý luận phê bình, những độc giả quan tâm trao đổi, chia sẻ với nhau về những vấn đề trong nền văn học Việt Nam đương đại.

Tại sao là Mai Văn Phấn? 

Cả một cuốn sách viết về thơ của một tác giả cụ thể cũng đủ thấy rằng thơ của Mai Văn Phấn “có vấn đề”. Bởi nếu nó bình thường, đủ vần điệu và câu chữ thì giống như bao tác giả khác. Nhưng đó là Mai Văn Phấn, người tự dịch và quảng bá thơ mình tới bạn bè quốc tế, thơ được dịch ra 9 thứ tiếng và được trả bản quyền thơ.

Và như Ngô Hương Giang giải thích thì: «Tiếp nối dấu chân của những người “lớn” về tư tưởng và nhân cách ở trên, chúng tôi với một tâm thế quan sát đi sau, muốn thông qua trường hợp cụ thể là Mai Văn Phấn và thơ của anh, thử tìm một lối lý giải theo cách mà các vị thầy, đồng nghiệp đi trước đã làm: Phát triển một khoa nhân học vi mô từ hướng tiếp cận văn hoá và văn học.

Tác phẩm Mai Văn Phấn và Hành trình thơ vào cõi khác ra đời như là kết quả giải đáp những tò mò và khát khao khám phá. Cuốn sách, do vậy, trước hết là cách lý giải về một mẫu hình nhân học cụ thể qua trường hợp Mai Văn Phấn, và sau cùng là tham vọng muốn đi sâu hơn lý giải các mẫu hình nhân học khác trong tương lai gần”.

Bàn về khủng hoảng thơ 

Trong không gian của sách và những người «có liên quan» đến phê bình văn học thì vấn đề của thơ Việt được mọi người cùng nhau đề cập.

Theo tác giả Nguyễn Thanh Tâm thì: “Hiện tại, chúng ta có nhiều người làm thơ nhưng ít thi sĩ, nhiều tác phẩm nhưng ít thi phẩm. Khâu biên tập tại các nhà xuất bản gần như bị vô hiệu hóa, có nhiều xuất bản phẩm ra đời, nhưng để tìm một tác phẩm đọc được không nhiều. Như vậy, chúng ta bị khủng hoảng về tiếp nhận mà đầu tư cho thơ là một đầu tư rủi ro bởi không thể định hướng được thẩm mĩ công chúng. Thơ Việt hiện đang khủng hoảng trong: Sáng tác, phân phối, phát hành, tiếp nhận…”.

Cũng theo anh, từ những khủng hoảng đó mà khi gặp Ngô Hương Giang, anh đã tìm được hướng ra cho ý tưởng của mình và thậm chí có những tư duy làm khó độc giả. Để rồi hai tác giả có hẳn một chương để giải quyết điều này và chú giải tới 4 tập thơ của Mai Văn Phấn.

Quan hệ tương tác giữa nhà LLPB và tác phẩm

 

Đây cũng là chủ đề được bàn đến trong buổi giới thiệu sách, bởi đó chính là cách mà cuốn sách muốn đề cập tới. Về mối quan hệ này, nhà LLPB Văn Giá nói: “Lý luận phê bình có ba mối quan hệ với tác phẩm, đó là hòa giải, đồng hành và thúc đẩy các sáng tác. Và chúng ta đang ở trong môi trường mà LLPB đồng hành cùng các sáng tác. Ở cuốn sách này là một ví dụ”.

Còn nhà văn Tạ Duy Anh chia sẻ: “Tôi đã từng bất chấp tất cả các nhà phê bình bởi tôi có quan niệm là phê bình nói chung là vô dụng. Nhưng dần dần tôi thay đổi suy nghĩ bởi tôi thấy ta đang có nền phê bình đang chiếm lĩnh giới văn học và dần trở thành chủ đạo. Thực ra thì nền văn học lành mạnh là khi có được mối quan hệ gắn bó chặt chẽ giữa người sáng tác và phê bình. Những nhận xét chân thành, trung thực sẽ giúp tôn vinh các tác phẩm và có định hướng tốt cho độc giả”.

“Có nhiều cách để diễn giải một hiện tượng thơ và tạo sự hấp dẫn không cần cầu kì. Cách đặt tên sách là “cõi khác” không gây ấn tượng lớn mà lại gợi đích đến trong bối cảnh này. Đặt Mai Văn Phấn trong khủng hoảng thơ đương đại để thấy được nét khác biệt và nỗ lực của Mai Văn Phấn cũng như một số nhà thơ khác trong quá trình thoát khỏi khủng hoảng” - Nhà LLPB Mai Anh Tuấn lại có một góc nhìn khác.

 

Theo vannghequandoi.com.vn