“Những mùa hoa anh nói” không chỉ là tên của một bài thơ trong tập thơ này. Điều thú vị và như một sức hút tự nhiên, “hoa” dường như trải đầy trong khu vườn thơ của nhà thơ Trương Anh Tú. Đó không phải chỉ là một loài hoa, một mùa hoa cụ thể; cũng không phải chỉ là những vẻ đẹp, sắc màu đẫm hương cuộc sống hay mong manh lúc tàn phai. “Những mùa hoa anh nói” mang đến những bầu trời mà người đọc muốn bay theo bằng đôi cánh của cảm xúc, tâm hồn; và bay cao, bay xa hơn bằng tư duy, ý tưởng.

 

“Cũng như nụ cười và nước mắt, thực chất của thơ là phản ánh một cái gì đó hoàn thiện từ bên trong” (R. Tagore), nhà thơ Trương Anh Tú có lẽ đã viết nên những câu thơ của mình theo đúng cái cách vô cùng giản đơn mà tinh tế đó. Có lẽ tất cả những câu thơ, bài thơ của anh đều là sự chín muồi của cảm xúc; và không chỉ cảm xúc, đó là sự thống nhất giữa cảm xúc và lý trí, giữa tư tưởng và tình cảm của nhà thơ.

Nếu nói về việc chọn tựa đề chung cho tập thơ thì nhiều bài có thể “đại diện”, vẽ nên chân dung thơ Trương Anh Tú, khi chứa đựng đầy đủ: những cảm xúc ở độ nồng nàn, tràn đầy nhất; những tình cảm đẹp đẽ thiêng liêng nhất; những triết lý, quan niệm sống sâu xa, đau đáu nhất trong con người vốn hết lòng với cái đẹp, nhân văn và đắm đuối với cuộc đời. Có thể là “Hát với trời xanh” (Ta ngồi bạc áo phong trần/ Mai sau còn lại trong ngần trẻ thơ), có thể là “Mặt đất và bầu trời” (Anh hóa bầu trời/ Anh cũng là mặt đất), hay “Đôi mắt” (Còn một đôi mắt nữa/  Lặng trong trái tim tôi/ Mai sau dù nhắm mắt/ Vẫn long lanh lệ trời)… Nhưng nếu thử nhìn lại, chỉ cảm nhận về cái tên tập thơ đơn thuần (chưa nói đến nội dung từng bài), nghĩa là khi chưa đọc các bài thơ mà mới chỉ cầm trong tay tập thơ thôi, thì “Những mùa hoa anh nói” có thế mạnh hơn ở chất riêng (dấu ấn) và sức gợi mở.

 

Ngay từ cái tên “Những mùa hoa anh nói” đã khiến người ta muốn chú ý, lại rất “đúng” giọng của tác giả. Đến khi đọc tập thơ này, với nhiều bài đẹp như những bức tranh, âm điệu du dương như có nhạc, thì bài thơ “Những mùa hoa anh nói” nổi bật bởi có một cái tứ rất riêng và lạ, đậm chất “Trương Anh Tú”, vừa nồng nhiệt, lãng mạn vừa chuyển chở tư tưởng lớn lao. “Những mùa hoa anh nói” không chỉ ca ngợi vẻ đẹp và sức sống mạnh mẽ, mãnh liệt của tự nhiên; mà HOA còn là cái đẹp, là con người, là tinh thần, nghị lực, sự tận hiến, cũng như khẳng định cái tôi, khẳng định cá nhân nhỏ bé mà vô cùng kiêu hãnh trong thế giới bao la: “Đẹp sao những loài hoa/ Đã một lần thật sống/ Để đi hết bầu trời/ Của tận cùng sự sống!”. Không những thế, “Những mùa hoa anh nói/ Phải tự trồng anh ơi” còn là sự định hướng của nhà thơ, mang sứ mệnh to lớn đặt vào mỗi con người. Nhất là trong cuộc sống hiện đại, khi sự nhân bản, sao chép, cái giả, cái ảo, những hào nhoáng bề ngoài càng “nở rộ” thì con người lại càng cần phải lớn lên bằng chính sức mạnh thực chất của mình. Một bài thơ mang lớp lớp tư tưởng trong từ ngữ đẹp!

 

Và trong “Những mùa hoa anh nói” ấy, hẳn rồi, bạn sẽ gặp những loài hoa “có tên”, gắn với bao kỷ niệm, với quê hương, đất nước, với tuổi trẻ, tình yêu: bâng khuâng giữa ký ức và hiện tại như “Mùa về bằng lăng hoa nở/ Bao mùa lặng xuống vai em”; thăm thẳm tâm tư như “Hoa quỳnh” (Trắng đêm cùng đêm trắng); dịu dàng quên mình như “Một bông hoa cúc/ Rơi vào trang thơ”, nồng nàn mà thầm lặng như hoa gạo “Đợi ai thắp lửa bên trời”... Nhưng điều khiến bạn đọc lưu luyến, tìm kiếm và khám phá, lại bao la hơn thế! Có khi, là nụ hồng mà xót xa như một thân phận: “Ai ném những nụ hồng/ Tung tưởi rớt bên sông”, có khi đẹp như một giấc mơ có thật “Thạch thảo bao mùa thương nhớ/ Sông hoa mơ bóng em ngồi” nhưng dòng sông hoa ấy lại hóa một dòng thiền tâm: “Hoa nở quên mình đang nở/ Hoa rơi quên hoa đang rơi” … Trong nhiều bài thơ khác, “hoa” không cần “có tên” hay “không tên” nữa, hoa trở thành “Những mùa hoa anh nói”, như chính tác giả bộc bạch khi chọn lựa tựa đề cho tập thơ, những mùa hoa ấy là “một câu thơ/ một câu hát/ một triết lý/ một con đường/ một giấc mơ về cái đẹp”, để bạn đọc bay theo những cánh hoa, bay lên với bầu trời. Mỗi “bông hoa” không chỉ là hoa, mỗi bầu trời lại mở ra một bầu trời: “Kìa hoa đào nở/ Từng cánh đỏ tươi/ Nghe trong dòng nhựa/ Có bao lòng người” (Hồng Hà mùa xuân)…

 

Tính triết trong thơ Trương Anh Tú luôn được trình bày bằng những ngôn ngữ đẹp, giàu chất thơ mà tác giả dày công tìm tòi, sáng tạo, nhưng như có lần anh tâm sự, tất cả đều như tự nhiên bật thốt, tự nhiên sắp xếp, để rồi khi bài thơ ra đời, chính tác giả cũng lặng đi, rưng rưng, cũng lên “cơn sốt”, và thấy mình bay lên vô tận, vượt thoát cả chính mình. Cái tự nhiên ấy thật ra đã là cả một quá trình thấm và ngấm sâu trong tâm hồn nhà thơ: tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương tổ quốc, yêu đời yêu người, và tư duy mở rộng: “Trái đất này sẽ nhỏ/ Nếu chẳng ngắm bầu trời/ Bầu trời này sẽ nhỏ/ Nếu chẳng ngắm mây trôi” (Tiếng hát)…

Điều đó cũng lý giải trong tập thơ có những bài thơ nhỏ, rất ngắn, nhưng đẫm chất thơ và chuyển chở rất nhiều tư tưởng, trong đó không ít lần nhà thơ cho thấy cuộc đời là vô thường nhưng luôn luôn có một con đường để chúng ta “tìm sao trên đất” và “một lần thật sống” (Con đường màu xanh, Lá đỏ vì xanh, Cây mùa đông, Tìm tôi em hỡi... ).

Cứ nhẹ nhàng, trong trẻo như sương mai, như cánh buồm, như mây trời, như mắt trẻ thơ, không “đao to búa lớn”, mà thấm sâu vào hồn người, gieo trong lòng người những hạt mầm tí tách, những con sóng dâng tràn, những điệu nhạc thiết tha bay bổng; lãng mạn, song lại chợt khiến ta dừng lại, lắng sâu nghĩ suy. Trong nhiều bài thơ khác, dù là phút chạnh lòng trước một hình ảnh rất nhỏ bé, rất đời (Thăm chợ cá cảnh; Thương em phơi áo mùa đông…); hay một câu chuyện xúc động, ấn tượng mạnh từ thế giới rộng lớn khiến một nhà thơ có lương tri và nhân sinh quan tích cực không thể không lên tiếng (Phiên tòa, Những đứa trẻ, Cơn lũ, Thơ viết bên những lá cờ ở Liên Hợp Quốc…); dù là nỗi nhớ quê hương với một Hà Nội “nguyên chất” trong veo, một Hà Nội lắng hồn lịch sử ngàn năm mà cũng luôn trẻ trung, tha thiết trong lòng một người con xa xứ, cả khi thức cả khi mơ (Khúc hát nhớ Hà Nội; Tan vào em như hơi thở mùa thu…); hay phút một mình đối diện với nỗi cô đơn không tránh khỏi của người nghệ sĩ: “Ta ngồi chạm tóc đêm dài/ túi thơ một bóng/ lạnh vai lá vàng”… nhưng người đọc vẫn luôn được truyền từ thơ anh cái tinh thần tươi xanh ngời ngợi: “Những cánh hoa bao đời vẫn gọi/ Hãy nở cùng tôi!”.

 

Nếu bạn là người yêu thích W. Goethe (điều thú vị là tác giả Trương Anh Tú đang sống và làm việc ở Frankfurt am Main, Đức, chính nơi quê hương của Goethe), muốn học theo lời khuyên nổi tiếng của ông: “Mỗi ngày, ai cũng nên ít nhất nghe một bài hát, đọc một bài thơ, xem một bức tranh ảnh đẹp, và, nếu có thể, nói một vài lời lẽ phải”, thì khi đọc một bài thơ trong tập thơ “Những mùa hoa anh nói”, phần nào bạn sẽ có cảm tưởng mình vừa đọc thơ, vừa nghe nhạc, vừa nhìn thấy tranh, và hẳn sẽ yêu đời hơn, muốn nói với ai đó một câu tốt lành. Đó phải chăng cũng là những gì mà Thơ và nhà thơ Trương Anh Tú mong muốn khiêm nhường mang đến cho bạn đọc, khi anh tự ví mình như “con kiến” nhỏ, ngày lại ngày cứ vậy thôi: “Những chiếc lá xanh non/ những cánh hoa nhỏ xíu/ với bầu trời/ tôi tha về đầy tổ/ nặng trĩu vai tôi”…
                                                                                             Sài Gòn 17.8.2018

                                                                                                 BÍCH HẠNH

                             (Phó trưởng ban Văn hóa nghệ thuật, Báo Thanh Niên)

(*) Bài viết đã đăng trên Tạp chí Thơ của Hội Nhà văn Việt Nam - số 3&4 - 2019.

 

 

THƠ TRƯƠNG ANH TÚ

 

THƠ VIẾT BÊN NHỮNG LÁ CỜ Ở LIÊN HỢP QUỐC

 

Không có bầu trời những sắc màu thành vô nghĩa

Không có bầu trời trái đất về đâu!   

    

Những lá cờ hãy đứng bên nhau

Hãy hát cho tình yêu

Hát cho tình đồng loại

  

Hát cho tự do

Hát cho lòng nhân ái

Hát như lòng mẹ bao dung ôm những đứa con mình!

  

Hãy hát lên

Như tình yêu khởi thủy

Con người sinh ra đã biết yêu nhau!

  

Những lá cờ ơi

Mẹ khóc nhiều rồi

Bao đứa con ra trận lại bắn vào bao người mẹ khác

    

Bắn vào lời ru

Bắn vào nước mắt

Bắn vào bầu trời xanh những giấc mơ!

      

Không có bầu trời những sắc màu thành vô nghĩa

Không có bầu trời

Trái đất không nhà

Trái đất mồ côi!                               

  

Những lá cờ ơi

Lửa cháy nhiều rồi

  

Hãy nhìn trời cao

Mây không biên giới

Những cánh chim cũng không biên giới bao giờ!

   

Hãy nhìn đôi mắt trẻ thơ

Bao nhiêu sao sáng thắp bờ nhân gian!

 

 

 

SÔNG THƯƠNG

 

Sông Thương thương dòng đục

Lắng đôi bờ dòng trong 

Chở bao đời con sóng

Phù sa nặng trong lòng.

 

Sông Thương đâu chỉ nhớ

Sông Thương đâu chỉ thương

Sông Thương cùng em đấy

Bát ngát mùa sông mây.

 

Sông Thương về phía biển

Chưa xa đã biếc rồi

Chảy vào lòng sông mẹ

Sóng lớn thành biển khơi.

 

 

TIẾNG SÓNG

 

Nắng đẹp vì trời xanh
Hay trời xanh vì nắng
Chỉ có mình anh biết
Má em hồng vì đâu!

Biển đẹp vì trời xanh
Hay biển xanh vì nắng
Chỉ có mình em biết
Vì đâu sóng bạc đầu!

Gửi cho em nắng biếc
Gửi cho em mưa bay
Gửi về đâu nỗi nhớ
Nghiêng trong mắt em đầy!

Gửi cho em tiếng sóng
Ngàn đảo xa đêm nay
Gửi bóng hình đất nước
Biển thao thức đêm ngày.

Nắng đẹp vì trời xanh
Cho trời xanh vì nắng
Ngàn năm rồi sóng biếc
Biếc xanh là vì nhau!

Ngàn năm rồi sóng biếc
Biếc xanh là vì nhau!
 

 

MAI LÀM HẠT MƯA

Mai làm hạt bụi rong chơi
Chẳng như ngọc bích ngủ nơi thiên đường

Mai làm ngọn cỏ nhành sương
Chẳng như liễu thắm đoạn trường đêm thâu

Mai làm con sóng bạc đầu
Chẳng ham áo mũ về đâu tháng ngày

Mai làm một thoáng mây bay
Rượu trong trời đất ta say với đời

Mai làm một hạt mưa rơi
Đậu vai áo mẹ lặng nơi quê nhà

Mai làm một dáng em xa
Ru em thôi đã cũng là trăm năm.

 

 

CON ĐƯỜNG MÀU XANH

 

Thênh thang trong cõi vô thường

Lẫn trong dâu bể... con đường màu xanh.

 

 

HÃY NỞ CÙNG TÔI

Trái đất có giấc mơ không
Trái đất lặng im

Bầu trời có giấc mơ không
Bầu trời không nói

Những cánh hoa bao đời vẫn gọi
Hãy nở cùng tôi!

 

 

TÓC XANH

 

Tóc vẫn xanh như lá

Vẫn biếc cùng cỏ cây

Tóc quên mình đang bạc

Gối đầu lên khói mây.

 

 

TIẾNG HÁT

 

Trái đất này sẽ nhỏ

Nếu chẳng ngắm bầu trời

Bầu trời này sẽ nhỏ

Nếu chẳng ngắm mây trôi.

 

Tôi có ngôi nhà nhỏ

Cửa mở khắp phương trời

Sáng nghe mặt trời dậy

Đêm vàng ánh trăng rơi.

 

Tôi có con thuyền nhỏ

Neo bến giữa biển đời

Mênh mang, mênh mang sóng

Dâng buồm lên chơi vơi.

                                                                            

Tôi mang nụ cười nhỏ

Hồn nhiên trong mắt mơ

Tôi yêu cuộc sống  này

Không hẹp như bàn tay.

 

 

TÌM TÔI EM HỠI

   

Đời có bao nhiêu vốn

tiêu cả với trời xanh

 

mai tìm tôi em hỡi

trong hạt mưa yên lành.

 

 

HÁT VỚI TRỜI XANH

 

Ta ngồi hát với trời xanh

gửi theo mây trắng tiếng nhành sương mai.

 

Ta ngồi chạm tóc đêm dài

túi thơ một bóng

lạnh vai lá vàng.

 

Ta ngồi ôm những đa mang

xót cho bao kiếp dã tràng phù vân.

 

Ta ngồi bạc áo phong trần

mai sau còn lại trong ngần trẻ thơ.

 

Ta ngồi hỏi gió thờ ơ

hỏi đôi mắt thức

đâu bờ nhân gian.

 

Ta ngồi quên những lệ tràn

mang câu thơ hát ngàn ngàn lời ru.

 

 

NHỮNG MÙA HOA ANH NÓI

(Một mẩu đối thoại)

 

Tôi tìm những bông hoa

Nồng nàn từ đồng nội

Hương được hong từ gió

Sắc được hái từ mây

Cả hoa và cả lá

Từ giọt sương vơi đầy.

 

Cô bán hàng nghĩ ngợi

Không có đâu anh ơi

Những bông hoa ở đây

Được nuôi từ lồng kính

…

Trăm hoa cùng một sắc

Nghìn cánh cùng một hương

Nở rồi tàn cùng lúc

Sợ mặt trời, gió sương.

 

Đẹp sao những loài hoa

Đã một lần thật sống

Để đi hết bầu trời

Của tận cùng sự sống!

 

Tôi yêu những mùa hoa

Nhựa căng từ lòng đất

Hương được hong từ gió

Sắc được hái từ mây

Cả hoa và cả lá

Từ giọt sương vơi đầy.   

                                     

Cô bán hàng tư lự

Chợt buồn rồi xa xôi

Những mùa hoa anh nói

Phải tự trồng, anh ơi!