GIỚI THIỆU TRƯỜNG CA “NHỮNG ĐÁM MÂY KÝ ỨC”CỦA NHÀ THƠ LÊ MẠNH TUẤN
Nhà thơ Lê Mạnh Tuấn sinh năm 1956 tại Hà Nội, Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, từng có những năm tháng làm nghĩa vụ Quốc tế tại Campuchia. Cùng với ký ức dung dị và da diết về những số phận đời, số phận người trong và sau chiến tranh qua cái nhìn sâu và góc cạnh bộc lộ nội tâm người trong cuộc, có thể thấy ông là một trong những cây bút dành nhiều tâm huyết cho đề tài chiến tranh cách mạng và lực lượng vũ trang. Qua những tác phẩm đã xuất bản, như: Tự khúc (thơ, 1992); Năm tháng chưa xa (thơ, 1997); Mùa (thơ, 1998); Nghe trong giọt sương (thơ, 2007), ông đã giành được nhiều giải thưởng văn học uy tín.
Trường ca Những đám mây ký ức mới được nhà thơ cho ra mắt bạn đọc (tác phẩm trong chương trình đầu tư sáng tác Văn học của Bộ Quốc phòng năm 2019) tiếp tục là sự phát sáng năng lượng trải nghiệm với những thấu nhận, giằng xé đầy khát vọng trước cuộc đời của những người lính tình nguyện Việt Nam, đánh đổi hy sinh để cứu một dân tộc thoát khỏi họa diệt chủng và giúp họ tự tin trong cuộc hồi sinh...
NHỮNG ĐÁM MÂY KÝ ỨC
Trường ca
Chương 1
ÁNH MẮT ĂNG-CO
I
Ta từng cố quên đi những ký ức đau thương
Cái ký ức mang tên Khmer Đỏ
Cái ký ức mang tên diệt chủng
Ám ảnh lưỡi rìu Pôn Pốt áo đen
Một phần tư dân tộc văn minh bỗng vơi đi
trong ngàn ngàn hố chôn tập thể
Ngỡ những thảm rêu xanh trên ngọn Tháp Ăng-co
cũng phải chịu hành hình! (1)
Ta từng cố quên đi những ký ức đau thương
Những ký ức không chịu là ký ức
Cứ hiển hiện trong mỗi tế bào trong từng cơn ác mộng
Hiển hiện trong mỗi tiếng cựa mình nhòe đường gân thớ thịt
Hiển hiện sau lưng ta hiển hiện khắp quanh ta
Những bãi mìn và những đòn bắn lén
Ta từng cố quên đi những ký ức đau thương
Những ký ức không chịu là ký ức
Đạp phải bẫy mìn mất gọn bàn chân
Bạn tôi cười vêu kêu trúng mánh
Dẫu ngày mai không thể chạy trên sân bóng
Nhưng còn tấm thân gầy viết tiếp ước mơ
Còn bao ước mơ kiệt sức ước mơ
Những đồng đội nhọc nhằn sống
dằn lòng không thể chết
Âm âm trong máu thịt
Âm âm trong nỗi niềm
Những ký ức không chịu là ký ức.
II
30 tháng Tư 1975
Cuộc trường chinh ba mươi năm bể máu rừng xương
đã về tới đích
Thật như mơ mà nỗi đau thắt ngực
Triệu con tim chưa kịp hát theo cờ
Bỗng chết lặng ngỡ ngàng tiếng gọi phía xa kia
bên ngoài Tổ quốc
Ngùn ngụt lửa trên nóc nhà hàng xóm!
Thế hệ chúng tôi
Dằng dặc tuổi xuân tắm mình cờ đỏ
Chiến dịch Hồ Chí Minh
Đại thắng mùa Xuân
Giọt hạnh phúc còn tươi trang nhật ký
Chợt bàng hoàng như ai cướp giấc mơ
Những người lính xanh gầy chưa kịp đặt chân chiếu nghỉ
Lại rộp phồng gót đau
Hành trình Quân - Tình - Nguyện
Hụt hẫng nhói cả một thời ngóng mong lo âu hy vọng
Tuổi xuân con đời mẹ héo mòn
Và em
Còn hụt hẫng nào hơn
Như ánh mắt Ăng-co
Ám ảnh.
III
Bảy tháng Giêng 1979
Ngày bắt đầu một dân tộc hồi sinh
Phnôm Pênh, Công-pông Chơ-năng...
Mát rợp rừng cờ năm ngọn tháp
Mà vắng mặt trùng trùng bè bạn
Đất bên ngoài Tổ quốc
Ôm nghẹn lòng dang dở bao ước mơ
Bốn mươi năm ngày ấy- bây giờ
Cộm xanh ký ức...
Mấy trăm năm một nét vàng
Hoàng cung (2)là chốn thiên đàng của ai
Bây giờ trở dậy rồi đây
Trần gian của những bàn tay con người
Là em duyên dáng giữa đời
Nét hoa của những nụ cười hồi sinh
Thật đây trời đất của mình
Thấm trong hạnh phúc nghĩa tình bạn - tôi.
Mấy trăm năm một nụ cười
Nắng Bay-on (3)sáng khung trời rom-vông (4)
Yêu cây: Đời đã vun trồng
Yêu hoa: Đời đã trổ bông hẹn mùa ...
Tôi đi như trăng như mơ
Nghe từ mạch đất hồn thơ tự tình
Vật mình cho cuộc hồi sinh
Mấy xương máu một lung linh sắc cờ?...
IV
Thời gian trôi thời gian soi thời gian
Hằng mong sao những ký ức đau thương
thoắt gần thoắt xa khúc mờ khúc tỏ
Cứ thanh thản ngủ yên trong tấm chăn quá khứ
Cây bây giờ đã xanh
Đường bây giờ đã sáng
Hãy cứ ngủ yên đi những ký ức xa mờ
Cái đáng quên nhẹ tênh bong bóng mưa
Cái đáng nhớ hoa cứ vàng trước ngõ
Cây muốn lặng gió chẳng đừng
Khi thành quả hy sinh cứ cộm lên qua từng hơi thở
Những đám mây ký ức gọi nhau về...
V
Những năm bốn mươi của thế kỷ hai mươi
Cha dấn thân Chùa Tháp
Mẹ dấn thân tình nặng vợ chồng
Năm ấy mẹ sinh anh con trên đất Công-pông Thom
Niềm hạnh phúc đầu tiên của mẹ
Như mầm thốt nốt mọc lên giữa lòng Ăng-co (5) đau khổ
Từ những ngày mẹ còn rất trẻ
Trẻ hơn con bây giờ mười tám đôi mươi
Cha con không quản ngại ngục tù
Giọt máu đỏ thời Đông Dương cộng sản
Lời mẹ kể từ ngày tã lót
Như chuẩn bị cho con dầu dãi tháng năm này
Nghe số phận cồn lên nhịp trống
Rom-vông rom-vông bật máu vòng tay...
VI
Những năm tám mươi của thế kỷ hai mươi
Campuchia vẫn chìm trong âm u oan hồn cơn diệt chủng
Những cái chết vẫn ẩn sau ngọn cỏ
Pôn Pốt áo đen vẫn rừng sâu ngõ nhỏ
Ẩn sau những viên đạn bắn lén
Ẩn sau những lòe loẹt ánh đèn
Ẩn sâu trong ngọt xớt lòng biết ơn
Ẩn sâu trong cái bắt tay nụ cười giáp mặt
Và ánh mắt
Ám ảnh bao ánh mắt!
***
Chúng tôi đi về hướng tây khô khát
Những bình minh mập mờ
Những hoàng hôn rạn vỡ
Tiếng gọi từ phía sau trái tim
Cứ xóc lên từng hồi như đá lở
Đạp lên bãi mìn mơ gặp vành nôi
Môi thầm kêu hạnh phúc
Công-pông Thom giữa lòng đất Ăng-co
Phần ký ức không phai của mẹ.
VII
Campuchia trong tâm tưởng tôi
Những núi đền thành quách
Những vòm xanh thốt nốt
Những chiều buông thắt ruột
Bình yên mơ bình yên
Campuchia khô rạp trước mắt tôi
Không thể tin vẫn Hoàng Cung ngày ấy
Không thể tin vẫn Ăng-co ngày ấy
Không thể tin những cánh rừng ngày ấy
Tàn tro lửa cháy
Lem nhem những gương mặt đọa đầy
Vô hồn khe suối cạn
Và ánh mắt
Ám ảnh bao ánh mắt!
Thật đây sao đường phố rừng cây
Lòng người sáng tối?!...
Chương 2
NẮNG CHỐT
I
Những Ái những Nam những Tuệ những Hùng
Và nhiều lắm những dòng tên của đất
Nhiều lắm những trẻ trai dở dang trường lớp
Sẽ phải gắn số phận mình nơi chót núi hẻm rừng
bên ngoài Tổ quốc
Sự sống mong manh bủa vây rình rập
Khát vọng mong manh chân cứng đá mềm
Thềm Đất Mẹ là thềm thử thách
Ban mai ơi, rừng ơi!
Ban mai ơi rừng ơi
Những dòng tên thân yêu
Lắng hồn quê nồng hậu
Như ngọn gió vô tư
Lại đi về bất tận
Lại đi về muôn nơi
Những dòng tên thương mến
Lại cuốn cùng bụi đất
Những mảnh vỡ bầu trời
Những đầu sông đỉnh suối
Lại hòa trong ngàn mây...
Bạn hát lời nho nhỏ
Câu hát nào vang xa
Cho tôi cùng nhịp thở
Những cánh rừng bao la
Bạn nói gì- mây trắng
Đôi mắt vương lệ nhoà
Trao nhau lời gìn giữ
Dù tất thảy sẽ thừa bên ngọn lửa!
II
Tính người trai Hải Phòng
Ham chơi đàn và yêu Bét-thô-ven
Khi những ngón tay anh nhẹ lướt
Vắng lặng cánh rừng nào cũng hóa cuộc liên hoan
Tâm giỏi thuốc nam và thuộc nhiều thơ
Mười năm bám chốt là mười năm xa vợ
Bông hồng dại ép khô cuốn sổ
Khoanh tròn bao giấc mơ
Quyết và Nghĩa và Cao và Đăng
Dân Bách khoa chính hiệu
Trong mỗi câu chuyện tếu
Ẩn bao điều tâm tư
Sau trận đánh rủ nhau đi tát ròn
Con săn sắt không phải là nhỏ nhất
Trái xoài xanh nồi canh chua mát ruột
Thoả sức trai khô khát mấy chặng rừng
Rau lạc tiên bạn gọi lạc quan
Rau lá nhám bạn gọi là chất xám
Rau bình bát bạn đặt tên lục bát
Câu ca dao cho nồi canh thêm ngọt
Mỗi cánh rau xanh trọn một câu hò
Bõ cái nắng hắt xì hơi ra lửa
Cái nhớ xập xìu sống mũi cay cay
Thương trụi lá rừng đêm cạn ngày vơi
Cảm ơn những dậu mồng tơi
Vạt rau dền dại cho tôi ngọt ngào!
Chuyện thường ngày hóa vui để sống
Kỷ niệm hóa nôn nao con suối cạn
Hiểu hạnh phúc đủ đầy trong mộng tưởng.
III
Những điểm chốt
Những khu rừng
Chúng tôi đi và đến
Tháng năm trôi lắng lại tình người
Những vết khắc trên thân cây tản mạn
Những dấu chân ngang dọc triền mây
Chạm vào gió thấy dội lên lời bạn
Những mùa khô cháy họng nắng miền tây
Những ngày mưa ngồi đếm lá vàng rơi
Quên cả áo quần đang sũng ướt
Mơ tới một ngày xanh những chồi những lộc
Mơ như qua cơn sốt tự bao giờ
Chạnh nghĩ đến mùa khô
Thân xám ngắt lại nổi đầy gai ốc
Lại thầm mơ dòng suối mát trong mơ.
IV
Rừng bao dung như hoa
Sao rừng còn khi ác
Rừng thương ta như trăng
Sao rừng quá vô tình
Nhưng ta yêu không nhìn rừng xơ xác
Ta nhìn rừng xanh mát những bình minh
Rừng thuỷ chung nhuộm tím hoàng hôn
Rừng hào phóng trao ta ngàn khúc nhạc
Đêm lặng bước nghe tim mình nóng rực
Hiểu hạt mầm đang trở giấc sinh sôi
Yêu cuộc đời yêu lắm ước mơ ơi
Rừng không ngủ bởi ta còn thao thức...
V
Pích-nin đèo gió lộng
Súng địch rình ngày đêm
Ta đi như chong chóng
Đạp họng thù lặng câm
Đường truy lùng khuất nẻo
Lêu nghêu những khu rừng
Lá xanh dồn điệp khúc
Cả những lời chưa quen
Mắt lá rừng sáng trưng
Chân lá rừng bước thẳng
Như câu hát quên mình đang sốt
Cơn khát quên mình đang giữa mùa khô.
VI
Chặng rừng ba mươi cây số
Tôi đi mà như bơi trong mơ
Thảng thốt như bóng ai đợi đó
Vẫn màu khăn cà-ma ngày xưa
Tôi vấp phải cái gì thân thuộc quá
Như buổi nào ánh mắt ai trao đưa
Tôi tựa phải cái gì chân thật quá
Mãi là em là em nơi xa...
Đi một bước nhớ thêm một bước
Con đường qua bao dặm gian truân
Thương câu hát quen lời hẹn ước
Thấy bơ thờ giằng díu đôi chân
Lơ đãng nhìn theo những mảnh tàn bay
Ta cầu mong hay ta hy vọng?
Đăm đắm vạt lá rơi
Nhấp nhói chòm sao thức
Campuchia dạo này đêm dài lắm
Nơi quê nhà em ngủ có ngon không?
VII
Qua những núi cao vượt những cổng trời
Bóng chúng tôi tạc vách đèo đá đứng
Vịn vào đâu- vịn vào máu tim mình
vượt qua sừng sững
Vịn vào đâu- vịn vào Tổ quốc
Phía - Xa - Kia
Những đường rêu xanh qua hàng thế kỷ
Qua ngàn thế hệ mỗi bước người ghi
Lặng lẽ
Uy nghi
Bền bỉ...
VIII
Trăm trăm cây số đường rừng
Chúng tôi đi chẳng một lần dừng chân
Trận mưa sớm bết bùn đôi giày vải
Đất đỏ như giữ nắng trong mình
Níu bước chúng tôi
Lẳng lặng và bền bỉ chúng tôi đi
chẳng ai cất một lời
Tiếng cười vui để dành trên đỉnh chốt
Nơi ấy là những cơn sốt rét
Nơi ấy có tổ đài đậu đỉnh Một bốn linh tư
quanh năm khô khát
Nơi ấy
Không sợ chi chỉ sợ nỗi buồn
Tháng bảy báo xuân thư nhà mới tới
Cái Tết muộn quê xa
giữa mùa mưa xứ người
xốn xang dội lại
Nơi ấy
Những ánh mắt lặng mơ hoa Đà Lạt ấm lòng
Lưng chừng yên ngựa bao hò hẹn
Đà Lạt mờ sương trong trí tưởng chúng tôi
Thơm xum xuê từ cây- cây tơ non
Chút mát ngọt hiếm hoi đường chiến dịch
Những ngọn cỏ mướt xanh khát vọng
Tắm mưa lên khô khao Đèo Khỉ, Đèo Gà
Đà Lạt mộng mơ cho người lính mộng mơ...
Nơi ấy
Nhường nhau từng ụ đất
Nhường nhau từng gốc cây
Nhường nhau từng đoạn chiến hào
Hòn đất đôi khi bỗng hóa thành lựu đạn
Lừa ngon lành
những kẻ chuyên bắn lén
Nơi ấy
Đêm cháo loãng hành quân ngất xỉu
Tà-keo, Tà-lập, Tà-sanh...
Xe tăng địch như thúc rừng bổ tới
Nghe từng hạt đất giận rung lên
Nơi ấy
Núi U-ran hiểm trở
Cơm nấu từ ngọn cây
Sợi dây treo xoong bỗng thành kỳ tích
Nơi ấy
Ơn sâu mỗi lùm cây xơ xác
Ơn sâu mỗi ụ mối tan hoang
Có chở che nào hơn lá cỏ
Thương mình thương đất chang chang
Nơi ấy
Lách mình qua từng khe đá
Co mình trên mỗi sợi dây
Đèo cao nhường dốc dựng
Nơi ấy
Khi pháo dồn từng loạt
Khi súng điểm cầm canh
Đỉnh đèo sương phủ trắng
Càng hiểu rõ mình hơn
Máu xương đồng đội
Đồng đội ơi... đồng đội ơi...
Đồng đội ơi... tiếng tim tôi nghẹn ngào!
Vẫn nơi ấy
Ngày qua ngày quên đánh răng rửa mặt
Hạt nước hiếm hoi dành cho hoa
Nơi ấy
Mặc mưa khôn nắng dại
Có hai trái bầu đong bằng khó nhọc
Xin dành một trái cho người đang đau
Còn một trái gieo thành trăm cây mới
Trái nhân lên bằng nhẫn nại trăm chiều
Trăm trái mới lại nhân nghìn trái tiếp
Nhân đến vô cùng như nỗi thương nhau
Vẫn nơi ấy
Tháng lương tằn tiện dành để nuôi gà giống
Đồng hương lên thăm chốt
xanh gầy
Ấm áp những ánh nhìn muốn rơi nước mắt
Người em út đang trong cơn sốt rét
Cũng muốn nhường phần bồi dưỡng của mình
Ôi bữa cháo hiếm hoi trên đỉnh tháp
Những màu da xám ngắt chụm vào nhau.
Và nơi ấy những ai không ngủ
Đếm sao trời nghe Tâm ngâm thơ
Giọng ấm nghẹn tự ru mình ru bạn:
Sa-piêng đêm xuống lâu rồi
Mây còn in bóng trăng trôi gập ghềnh
Võng choàng lưng núi chênh vênh
Lời riêng giấc ngủ bỗng thành thiết tha
Mỗi mùa chiến dịch đi qua
Bao nhiêu vất vả đổ ra mặt đường
Thẳm sâu tiếng ngáy đằm sương
Nghe da diết nỗi yêu thương bạn, mình
Đất trời thanh thản bao quanh
Dẫu là khoảnh khắc cũng thành bài ca
Hương rừng từ ấy lan xa
Bâng lâng cánh võng ngân nga giữa trời.
Còn đi dặm ngắn nẻo dài
Cho đêm trằn trọc cho người thương nhau
Nào đèo cao nào rừng sâu
Giữa hai trận đánh gối đầu ba lô
Ẩn trong giấc ngủ mong chờ
Mùa khô khốn khó mùa mưa nhọc nhằn
Quê hương xa. Ước mơ gần
Mênh mang tiếng ngáy vợi dần gian lao
Trời Sa-piêng vẫn dày sao
Rừng Sa-piêng cánh võng nào còn say
Đi qua mỗi phút giây này
Lời riêng giấc ngủ… nói thay bao lời!
Bồi hồi vỗ nhịp à ơi
Tưởng trăng rung khúc ru hời mẹ ru…
IX
Khu Năm nhà thủ đô người lính chốt
Tấp nập nỗi đau tấp nập lo toan
Tấp nập bước chân ghé vội
Tấp nập vòng tay ghì siết những anh hùng
Sốt và khát rụng hai phần mái tóc
Tấp nập lá buồn theo đám mây buông
Cơn sốt truyền sang người mẹ thăm con
Cơn sốt truyền sang người vợ thăm chồng
Cơn sốt truyền sang cơn sốt!
Những buổi giao ban những giờ hội báo
Tin giá cả leo thang, tin địch rải thêm mìn
Tin tâm lý, tin vượt biên đền tội
Những người vợ sỹ quan chiến sỹ kêu tìm
Ngổn ngang cái đời thường không áo giáp
Thử thách trăm phương nghìn phía bổ vào
Sa-mát-đeng...
Nơi thương yêu đón - tiễn thương yêu
Nơi thề hẹn đắng lòng xa xứ!
X
Mưa đầu mùa còn ẩn trong đám mây
Như màu xanh chìm trong xác cây
Đất trời Ăng-co nắng lửa
Đất trời Ăng-co còn tiếng nổ
Lửa thiêu những đám rẫy
Lửa cháy những ngôi nhà
Chúng tôi vẫn trần mình trên bẫy nắng
Những âm thanh lạnh lùng khoảnh khắc lại nhói lên
Đau thương nơi đây vẫn rình sau ngọn cỏ
Campuchia mùa hoa này lá đỏ
Có bao mũi kim châm
Trên thân thể chúng tôi khô khát
Những mũi kim trở trăn hy vọng
Người lính chúng tôi tựa núi xuyên rừng
Chiến dịch đang về điểm hẹn
Chiến dịch tụ về như thóc vào vụ gặt
Nào Xóc-xan, Pôi-pét
Nào Cô Công, Xiêm Riệp, Bát-tam-bang
Nghe tiếng vọng Âm-pin
Các-đa-môn đáp lời dậy đất
Đường 56 cứ nghiêng về phía tây
Pu-sát cuối mùa khô
Những con đường những cánh rừng rực sáng
Chúng tôi luồn trong rừng đêm
Cuộc truy lùng thầm lặng
Gió trụi trần chốc chốc lại trào lên
Tâm sự hoá trầm trong gió
Chúng tôi đi
Em chờ đón nơi đâu
trong lập lèo chớp lửa
Ngỡ đất cằn thành huyền ảo nhớ thương
Nụ cười trăng mùng sáu
Ánh mắt trăng mười rằm
Chúng tôi đi tới chót cuộc truy lùng
Âm điệu mới Khmer rất thật
Tiếng bánh sắt xe bò nghe mải miết
Điệu rom-vông bát ngát trăng vàng
Nắng soi vồng thốt nốt thơm hương...
Ôi, biết bao điều không thương không tưởng hết
Phập phồng trong hiền dịu dáng em
Khăn cà-ma cuốn gió
Và khuôn ngực căng tròn hương lúa bình minh.
Chúng tôi đi trong chiu chít lời chim
Câu sa-ri ka-keo (6) điều em dặn
Bóng chúng tôi lướt trên xác giặc
Trận đánh cần tới đích kịp mùa mưa
Trận đánh này tâm sự chót mùa khô
Nghe rạo rực những bước dài hối hả...
Trăm cánh rừng dõi theo chúng tôi đi
Đêm Ăng-co bập bùng lửa đỏ
Đêm Ăng-co dẫu chưa yên súng nổ
Gió đã dâng khát vọng đầy trời
Dáng em tôi không còn huyền ảo nữa
Trăng mùng sáu, trăng mười rằm in bóng giữa ban mai
Những chàng trai căng tràn khuôn ngực trẻ
Khao khát yêu đương cháy rực chục năm rồi!
Cứ thế chúng tôi đi thức dậy những cuộc đời
Tâm sự kín hòa trong lời xứ sở
Lặng nghe...
Lặng mơ...
Mưa đầu mùa đang về trên mầm nhú
Mặt đất tơ non trào trên nụ hé
Xốn xang niềm tâm sự sáng rừng biên.
XI
Một đời rừng bao biến cố đi qua
Một đời lính đi qua bao khoảnh khắc
Câu hỏi thả lên trời còn in trong đáy mắt
Thắt lại dây giày nghe Tâm đọc thơ:
Hãy ngồi xuống bên nhau đồng đội
Giây lát thôi rồi ta lại ra đi
Cái khoảnh khắc dụm dành cho gặp gỡ chia ly
cho bao điều bất chợt
Phút giây thôi mà dằng dặc đời ta...
Chính lúc này mẹ dãi nắng dầm mưa
Quần quật sớm khuya, mong ta khôn lớn
Nỗi nhớ vơi đi cái phần khao khát
Nắm gạo thơm mẹ vẫn để dành
Lặng lẽ thay ta qua nhiều mùa gặt.
Hãy ngồi xuống bên nhau đồng đội
Giây lát thôi nghe trọn nhịp tim mình
Những bước chân qua bao mùa chiến dịch
Những tiếng ngỏ thầm cho bao mùa hò hẹn
Những tiếng sấm tháng ba
Những tiếng hò tháng tám
Ồ, trái tim ta sao mà bé bỏng
Lúc này đây chật chội lời em
Rất nhẹ nhàng và rất bình yên.
Ngồi bên nhau lát nữa lại ra đi
Nói gì thế, đồng đội ơi, ánh mắt
Đỉnh ngọn núi này chân ngọn núi kia
Kịp nhận ra nhau qua mỗi lần kẻ thù bắn lén
Lưng chừng núi chênh vênh
Nói gì ánh mắt?
Chính lúc đó bạn bè ta đang hát
Với những tầng cao thao thức đêm dài...
Ngồi bên nhau lát nữa lại ra đi
Gửi lại rừng già một phần cơn sốt
Những lo toan của mẹ của em
Những khát vọng cồn gan cháy ruột
Gửi tất cả nơi căn hầm dã chiến
Cái khoảng bình yên trong câu hát tâm tình
Cái khoảng lặng im như ánh sao đêm
Mà trong ta ngỡ ào ào thác đổ.
Hãy ngồi xuống bên nhau lát nữa
Rồi chia tay mỗi dấu võng cây rừng
Suối lại chảy qua những lèn đá đứng
Gió lại thổi qua những thành dốc dựng
(xin giữ lại một phần, dẫu là khoảnh khắc
khoảng ồn ào và khoảng lặng im)
Là đời lính, đồng đội ơi, là thế
Những khoảnh khắc đi qua không thể vô tình
Mỗi chặng đường bao nhiêu điều đáng nhớ
Cuộc đời ta như ánh trăng in...
Chương 3
BẪY RỪNG
I
Vạch lên cây làm hiệu an toàn
Bao vết khắc bấy nhiêu phần thử thách
Rừng cây đổ sau tiếng mìn bí hiểm
Khoảng an toàn quanh xác đồng đội tôi!
Đồng đội tôi lại một người ngã xuống
Lại vẫn giang tay giữ hàng cây thẳng vút
Vuốt mắt bạn tôi nghe lời rất thật
Về Campuchia về khát vọng hồi sinh
Khoảng an toàn ngàn cái chết vây quanh
Mang mang những cánh rừng
Mang mang hiểm nguy rình rập
Mang mang những gương mặt khô gầy sau trận đánh
Đồng đội trên tay anh đang mơ tuần trăng mật
Dòng Mê Công lăn sóng những cánh đồng
Lăn sóng lên chòng chành cánh võng
Chúng tôi lại đi lại khát ran rừng
Lại những câu thơ níu mây mà hy vọng
Ru thầm trĩu trịt mồ hôi.
II
Chìm trong cơn sốt
Mấy ngày mê man
Phút giây tỉnh dậy
Mắt bừng sáng choang
Phòng sực mùi thuốc
Tường nồng mùi vôi
Nằm nghe gió thổi
Vấn vương xa vời
Bạn bè trăm ngả
Không chút thảnh thơi
Đang mùa chiến dịch
Mình sao nằm đây?
Sao không vùng dậy
Đẩy cơn sốt đi
Cắt cơn sốt đi
Quẳng cơn sốt đi
Mà còn chờ đợi?
Gió bỗng ào ạt
Lật tung cánh màn
Quăng chăn ngồi dậy
Hoa trời bay lên
Hoa đất bay lên
Lập lòa chớp lửa
Quay cuồng ngọn gió
Đất trời ngả nghiêng
Để lại triền miên
Nặng đè cơn sốt
Thân nung lửa đốt
Người rung rừng khuya
Để lại đê mê
Mặc lòng co duỗi
Một phần cuộc đời
Vã ra như suối
Tim như lật dậy
Nén cơn thở dồn
Máu như ngừng chảy
Vọng lời rưng rưng...
Chập chờn vây quanh
Vẳng lời bạn hát
Tháng năm đuổi giặc
Rừng xanh tuổi xanh
Trải những hy sinh
Đời là đồng đội
Nhận lửa về mình
Chia đều gió thổi
Chập chờn chập chờn
Thấy mình lớn dậy
Thấy mình khoẻ lên
Đất trời ran ran...
Gíó lay cánh màn
Bùi ngùi ngọn gió
Cơn sốt chưa tan
Nghe rừng trăn trở
Trở lại với rừng
Đi cùng thương nhớ
Trở lại với rừng
Nhận về tất cả
Ấy là tình mẹ
Ấy là cuộc đời
Ấy là đồng đội
Ấy lời tim soi!
Trập trùng rừng suối
Chất ngất núi đồi
Dang tay bè bạn
Mình đây mình đây...
III
Đêm khuya viện tiền phương
Những tiếng gọi ngắt chừng của người chiến sỹ
trên mình phủ trắng băng
Cứ dội tim tôi những lời bình dị...
- Hãy can thiệp giúp tôi trở lại cùng đội ngũ
Còn đau ư?
nhưng mảnh đất ...
kẻ thù...
Vết thương tôi sẽ lành cùng trận đánh
Địa chỉ đây, đồng chí can thiệp cho!
- Hãy can thiệp giúp tôi đồng chí nhé
Một tay súng lúc này bao ánh mắt trông mong
Góc rừng tối, tụi thằng Pô ngoan cố...
Và mảnh giấy anh trao
Dòng chữ nghiêng nghiêng như đường cắt chỉ
Vẻn vẹn dòng tên nắn nót sư đoàn
Ôi dòng chữ chở trọn lời bất tử
Gieo giữa lòng tôi hương thời gian
Tôi như chìm trong trăm nỗi thân thương
Nước mắt muốn trào ra cổ họng như nghẹn lại
Giấu vội cái nhìn đồng đội
Tiếng tim rung cảm phục dâng trào
Tôi nắm chặt tay anh trong tiếng gió reo
Một bình yên toả ra từ ánh mắt
Anh nhìn tôi hương rừng se thắt
Ngân giữa đất trời Chùa Tháp thân yêu
Chúng tôi thức bên nhau mong trời chóng sáng
Ngoài kia ô cửa trắng
Rưng rức một trời sao...
IV
Sau trận sốt cả khu rừng nhẹ bỗng
Sau mỗi cuộc truy lùng xơ xác bóng cây đưa
Nhận ngọn gió gửi sang từ đỉnh chốt
Dưới chân đèo bạn nghe tin gì chưa?
Chụm võng lại cùng thắp lên ngọn lửa
Sáng rừng khuya những giọt long lanh
Mới hay cơn sốt còn chưa dứt
Đã rộn bừng lên khúc bình minh
Khoảnh khắc ấy bỗng nghe Tính hát
Như hờn ơn nữ y tá hay cười:
Buổi nào em đến bên tôi
Bây giờ chắc đã quên rồi, còn đâu
Mê man cơn sốt chìm sâu
Hay chăng ai đỡ mái đầu tôi lên
Lần về giây phút đầu tiên
Dáng người khuya sớm tôi quên sao đành
Mai rồi trở lại rừng xanh
Vấn vương một mối tơ mành riêng ai
Ước gì em nhận ra tôi
Ước gì nói được một lời thương yêu
Ước gì những sớm những chiều...
V
Trận đánh ấy làm sao mà quên được
Tính và tôi hai đứa mũi vu hồi
Nghe tiếng súng nhận ra đồng đội
Bạn bè ơi những gương mặt của rừng
Máu chảy nhiều ư, biết làm sao được
Lúc này đây súng không thể rời tay
Ráng chút nữa, kẻ thù đang mò tới
Tính bấm tay tôi: Hãy chờ chúng thật gần
Những tên giặc tanh mùi tang tóc
Hạ xong địch rồi có kịp trái tim ơi!
Vẫn kịp trái tim ơi
Và cơn sốt ngỡ vơi thêm một nửa
Bạn tôi lao đi mơ ước của chân trần
Còn một nửa tim hoá thành đá tảng
Phía trước còn xa... còn xa... còn xa...
Trên lưng bạn đau cái đau của bạn
Đếm mỗi bước bạn đi mà thương bạn quặn lòng
Như dấu võng cây rừng
Bão càng lớn càng chòng chành cánh võng
Vết thương càng quặn lòng câu hát
Thăm thẳm rừng mơ khắc bình yên
Và cơn khát, lạnh tanh cơn khát
Bi đông khô queo vắt kiệt nước bùn
Bùn đọng lại giọt trong dành cho bạn
Dù cặn đáy bi đông
Từng lấm chấm kim châm và nhỏ hơn thế nữa
Nhưng bạn ơi, bạn ơi không thể
Thắng trận rồi ta ra sông bơi...
VI
Hun hút Kra-vanh
Tháng 9 năm 1983
Không có hình dung nào hơn mất mát.
Những vần thơ tím bầm ruột đất
Nghẹn dâng nghẹn dâng thay khói hương:
Cây nhỏ nhất cũng đầy mình thương tích
Vỏ đạn vương cùng trơ trụi lá cành
Yêu rừng lắm mà chim không thể đến
Tiếng kêu nào xé ruột mỗi bình minh
Tôi đứng lặng giữa Đèo Gà xơ xác
Giọt mồ hôi nhỏ xuống ráng trời chiều
Ngỡ không phải mồ hôi, mà máu
Bao bạn bè lỡ hẹn với mai sau
Có cái gì như sắc lá nghiêng chao
Xanh ngơ ngác trong hoàng hôn quặn đỏ
Có cái gì cồn lên như ngọn gió
Táp lửa trầm vào đá lở, cây khô
Tháng năm ơi còn tươi nguyên ước mơ
Bạn đi rồi. Tôi thành người mắc nợ
Khẩu súng bỏng trên vai trần trăn trở
Có phải lời trăng trối bạn tôi không?
Đêm khô cằn rừng vẫn cứ mênh mông
Đèo Gà đã trăng lên từ đỉnh dốc
Nghe đâu đó tiếng vọng về sâu thẳm
Phải bạn bè đang hát khúc quê hương...
VII
Dang dở khúc quê hương
Trung gục xuống bên gốc cây thốt nốt
Máu thấm hồng mặt đất những mầm xanh
Dòng nước ngọt từ trên cao nhỏ xuống
Sẽ thành bao nhiêu giọt thanh bình...
Trung thường ghi nhật ký chiến trường
Như nhật ký trái tim đồng đội
Nhìn Trung vui biết Trung nhớ tới ai
Nhìn Trung buồn biết Trung nghĩ về ai
Chúng tôi cứ nhìn Trung mà đếm lá rừng
Đếm đến lượt mình trong nhật ký anh ghi
Có thể sẽ như người đã ra đi
Có thể sẽ trong số người ở lại
Gõ nhịp Quốc ca bằng trơ trụi cùi tay băng vội!
VIII
Cuối mùa khô
Cây rừng Campuchia đã lại xanh
Hoa thốt nốt đang thì kết mật
Hạt mưa đầu mùa thấm lên miền đất khát
Thấm lên
nấm mộ mới bạn nằm...
Trung ơi
Bọn mình đang quây quần bên Trung đây
Rừng Đăng-rếch đang vọng lời đau xót
Lời mất mát đang hoá thành ngọn đuốc
Sáng bừng trên những gương mặt đôi mươi
Những người dân trong phum sóc qua đây
Rưng rưng chắp hai bàn tay trước ngực...
Trung ơi,
Người bạn giàu khát vọng
Trái tim nuôi bao dự định tốt lành
Nhưng màu đỏ nơi chân trời hạnh phúc
Đã cùng anh nhận súng cho mình
Bình yên nén lại trong lồng ngực
Khát vọng nào không đổi những hi sinh
Anh đã sống những bình minh đẹp nhất
Những bình minh theo suốt cuộc đời mình.
Mẹ già Khmer ơi, em bé Khmer ơi
Cùng khoảnh khắc tái sinh đêm ấy
Có ai hay tàn ác tiếng mìn
Trong chớp mắt chỉ còn trên mặt đất
Vẹn nguyên niềm tin- máu tim anh
Máu tuổi đôi mươi nhoè vết chân sốt rét
Máu đỏ thắm thấm mặn đường truy kích
Kết thành dấu tích hờn căm
Ngàn vạn mũi lê đang siết xuống họng thù!
Trung ơi
Máu bạn loang trên đất rừng Đăng-rếch
Nhắc bọn mình không thể nào quên
Nắp thêm đạn, bọn mình xin đi tiếp
Những Các-đa-môn, Pôi-pét, Âm-pin
Sẽ lại nghe những tiếng mìn nhức buốt
Nhưng Trung ơi, bạn hãy an lòng
Còn những dở dang Trung chưa làm kịp
Bọn mình xin làm toàn vẹn thay Trung.
Thôi hãy tạm nằm lại đây, Trung nhé
Xong trận này
Bọn mình đưa Trung về với mẹ
Hơn nửa đời mẹ đỏ mắt chờ trông
Những năm tháng Trung mang câu quan họ
Khúc người ơi thương nhớ ran rừng...
Chương 4
LỜI CHIM
I
Còn nhiều lắm gian nan đến với chúng tôi
Qua mỗi bước thêm miền nắng dại
Dẫu Phnôm Mê-lai hay Pôi-pét, Âm-pin
Những ngả đường những khe ngầm lạnh gió
Có em ủ những lời gìn giữ
Từ mảnh đất hậu phương yên dạ yên lòng
Có nỗi nhớ nào riêng riêng nơi đây
Có thử thách nào chung vai gánh vác
Tay ra những mẻ hàng em hát
Lời ca rung theo nhịp đất quê mình
Mía ủ nắng Tây Ninh
Tụ về đây thành mật
Em nuôi lửa nhiệt tình
Cho hạt đường mát ngọt
II
Giữ đất tha hương
Nóng ran từng tấc đất
Dòng thời gian không thuộc về kỷ niệm
Ngỡ cả dáng xung phong không thế trận
Quên khuấy đi đêm rộng ngày dài
Đồng đội tôi đơm từng khắc ban mai
Cho góp một tiếng cười bè bạn của tôi ơi
Cho góp một vì sao thành khung trời rạng rỡ
Ngày mai ngày mai dẫu mỗi người mỗi ngả
Nơi khung trời tuổi trẻ vẫn đầy sao
Hiểu cái buồn khi ấy
Cất trên khoảnh rừng chiều
Hiểu hạnh phúc khi ấy
Giấu sau ngực áo bạc màu!
***
Cô gái Pai-lin sớm nay lưu luyến mãi
Chúng tôi lại đi sáng những con đường
Chợt bắt gặp cái nhìn đêm Pôi-pét
Chân lội rừng tim nhắc tên em
Chân lội rừng khuya bao chênh vênh
Bỗng lại nghe ghập ghềnh Tính hát:
Vì chiến tranh bởi chiến tranh
Cuộc đời thêm quý màu xanh lá rừng
Ơi hương thơm ngỡ chưa từng
Rừng không có lính chắc rừng không thơm...
Cả cánh rừng bỗng lặng im
Chỉ tiếng lá xạc xào đang nói lời của đất
Những lời đau thắt ngực trời!
III
Mẹ ơi, Mẹ ơi...
Một chân con đặt xuống đầu mùa mưa lũ
Một gót chân kia còn ở cuối mùa khô
Những cánh rừng nào hôm nay con bước
Những nẻo quê nào hẹn chờ náo nức
Lá thốt nốt gói đường thốt nốt
Giọt máu nào cho sự sống mai sau?
Mẹ ơi, Mẹ ơi...
Suốt dặm dài dằng dặc chúng con đi
Xót xa mòn mắt mẹ
Đau thương nhàu trán cha
Môi con hát những điều chân con bước
Tổ quốc mây giăng căng mặt trống đồng
Núi rừng mây giăng ngân vọng tiếng chiêng
Ước cờ sao đoàn tụ
Ước đến khản lời ru của mẹ
Về những Cuộc - Đời - Tình - Nguyện
máu xương rơi
IV
Chim sáo chim sâu sán quanh ngọn khói rừng
Lẫn với những mảnh tàn hoang dại
Trong đục này biết chảy về đâu?
Chim kêu chim kêu lời người nhắn nhủ
Rừng Cô Công dõi bóng chúng tôi đi
Tha-ma-băng thung lũng mù sương
Dãy U-ran ngọn cỏ gầy rạc nắng
Đây phải chăng rừng đen
Đây phải chăng rừng chết
Lời độc địa truyền đi cái độc ác vây quanh
Chim kêu chim kêu ngỡ tiếng tim mình
Chúng tôi đi như đạp lên số phận
Lời chim không bao giờ xa lạ
Lời chim như lá dệt yêu thương
Là hành trang tình mẹ
***
Chúng tôi đến chim không còn hoảng hốt
Cứ chíu chan quanh nòng súng trập trùng
Tra-păng-rung lưu luyến
Cô gái chàm đưa chân
Phnôm Pênh rực sáng
Những nụ cười như mơ
Em gái Khmer hát
Mây trời như giăng tơ
Thơ-phong-sầm thoáng gặp
Người bạn thuở học trò
Cắt rừng sâu đuổi giặc
Mắt trao nhau dặn dò
Nghe mát thơm đầu môi
Lời quê hương gửi tặng
Ran ran nơi bàn tay
Một miền yêu nắm chặt...
Ngược về Pu-sát
Xuôi cùng Cô-công
Lần theo câu hát
Tìm về nguồn sông
Lộ một lộ hai
Lộ ba lộ bốn...
Qua Bát-tam-bang
Ghé sang Xiêm Riệp
Người đi rừng đi...
Lời chim theo chúng tôi luồn lách
Khắp các mạch ngầm khắp các lèn khe
Những dải đất không bóng người dân
Rình rập bao thử thách
Nhiều cơn sốt và nhiều cái chết
May ra còn có lời chim
Biết bao vùng vắng cả tiếng chim
Chỉ rợp trời bóng quạ
Những bước chân chúng tôi
cứ mải miết dò tìm
trong xa lạ
Từng khắc thân quen ước hẹn bình yên
Sau trận đánh là nơi ta gặp lại
Nỗi buồn lan trên tán lá lao xao
Chầm chậm nhé khuông chiều tĩnh lặng
Choàng tay vào mơ mộng
Mái tóc em như lời hẹn thật gần...
V
Lẫn vào trong lá dại
Lẫn vào trong đất nâu
Lẫn vào trong cỏ mục
Tìm rau
Lẫn vào trong lá dại
Lẫn vào trong đất nâu
Lẫn vào trong cỏ mục
Tìm nhau
Ánh trăng mờ khói súng
Hoa mướp vàng mộng mơ
Tính ngày đi chiến dịch
Em chờ
Chưa biết em còn chờ đến bao giờ
Mới chạm Công-pông Xom đã lại nghe Tính hát:
Xà-rông xăn tới chỗ lấy chồng
Trắng trắng trong trong phía bờ sông
Anh đứng bên này văng cần trúc
Bần thần lại nhấc chiếc cần không.
Hãy để y nguyên đừng động nhé
Cho anh thả lại chiếc cần cong
Văng văng vẩy vẩy ôi cần trúc
Em đứng bên bờ trăng trắng trông...
VI
Trầy trật những nẻo rừng
Cạn khô bao ngách suối
Nghe trong mỗi bước xôn xao thoảng nét môi cười
Thầm lặng đi thầm lặng ơi
Thầm lặng một lần trao ánh mắt
Như trao cả màu mây
Như trao cả tin yêu
Sương đằm Các-đa-môn
Ngỡ kiệt sức mà vẫn nghe Tính hát:
Sát vào anh nữa em ơi
Cứ tròn lên cứ căng đầy trong anh
Tóc em xanh mắt em đen
Đắm say như lá ủ men giữa ngày
Gần lại đây sát lại đây
Cho thời gian cứ căng đầy trong nhau
Dẫu không kịp ngỏ lời yêu
Nhìn nhau lòng những liêu xiêu lòng rồi
Chặng đường xóc nảy bồi hồi
Bập bùng ngọn lửa đất trời ngả nghiêng
Ngại ngùng chi mối tơ vương
Thẹn thùng chi suốt con đường ngất ngây
Đời như thêm đẹp từ đây
Một lần biết nhớ biết say biết tình
Rồi mai mình lại một mình
Đèo cao vực thẳm bom mìn bủa vây
Gần lại đây sát lại đây
Cứ tròn lên cứ căng đầy cho nhau...
VII
Như cây hát lời cây làm mát
Như gió reo lời gió đưa mưa
Anh hát về ai
Sao lại hát về cây về gió
Hát về trăng hát về ngọn lửa
Anh quên ư những cơn khát nghiêng sông
Hay đã quên những cơn sốt rung rừng
Cho anh nhận ra từng gương mặt
Những người đồng đội yêu thương...
Không
Những câu hát vượt lên giai điệu ngày thường
Đưa anh về đỉnh Bát-tam-băng
Đưa anh tới ngọn nguồn Pu-sát
Những thử thách như trần mình trên cát
Những mất mát đau thương rình rập sau cỏ mục
(Ôi đất nước phải đâu là sa mạc
mà lời anh hát khô rang)
Chẳng hỏi dòng Mê Công, hỏi dòng Tông-lê Sáp...
Đã dìm bao cơn khát nơi đây?
Chẳng hỏi rừng Cô Công, hỏi Tà-sanh, Đăng-rếch...
Những cơn sốt nào vắng bóng sớm mai nay!
Trong tơ non bạt ngàn Chùa Tháp
Trời rợp chim bay đất trả lại luống cày.
***
Khắc lòng ai câu hát trớ trêu này
Lời khô nỏ đọng trên vành mắt ướt?
Phải lời yêu nhau là lời gan ruột
Lời thương nhau đang hát tiếp cho nhau
Hát tiếp lời cây tiếp lời ngọn gió
Lời trăng dịu hiền khi mờ khi tỏ
Ơi mảnh đất hoài nghi từng nấm cỏ
Câu hát nào ươm nắng cho hoa
Hương rùm-đuôn (7) che chở lối anh qua!
Cho hôm nay tất cả hiện lên cờ
Năm ngọn tháp hát vang trời xứ sở
Em gái Campuchia vui trăm màu sắc lạ
Trăm màu tươi trẻ cánh khăn cà-ma
Em trong trắng thuỷ chung đời mẹ
Em tuyệt trần vũ nữ Áp-sa-ra (8)!
Rom-vông khép vào rom-vông lại mở ra
Những vòng tay như bông hoa chớm nở
Câu hát thuỷ chung không bao giờ cũ cả
Hương rùm-đuôn không bao giờ cũ cả
Đất trời lộng lẫy Tháp tình yêu
Cây cứ hát lời cây trao nhau
Gió cứ đưa lời mây gửi gắm
Cùng anh hát vẹn tròn nghĩa lớn
Những đau thương mất mát đang còn
Ôi câu hát mặn nồng câu hát
Mang cả bảy sắc trời niềm hạnh phúc bay lên...
VIII
Bạn hát gì nho nhỏ phía lùm cây
Mà cơn gió vạch đêm tràn đến thở
Câu hát đi rồi
Nào nhích thêm tí nữa
Gần địch mà, bạn có hát gì đâu
Tôi theo lối cỏ mềm lặng lẽ trườn theo
Vẫn nghe rõ tiếng bạn triền đá lở
Cái lùm cây lẫn vào đêm vào gió
Bạn hát gì nho nhỏ giữa lòng tôi?
***
Như từ chính trái tim bật ra
Những tiếng hát ấm hương rừng hương bể
Sao người hát giống bạn tôi đến thế
Câu bổng trầm hai đứa trao nhau...
Đêm không trăng bạn hát giữa thung sâu
Ngọn đèn nhỏ không đủ tường gương mặt
Nghe lời hát tưởng ra người đang hát
Sợi nhớ sợi thương đan dọc chiến hào
Vui lời ca mà nước mắt muốn trào
Bạn tôi hát tưởng quên đi cơn khát
Bạn tôi hát giữa lập loè lửa đạn
Vẫn nồng say ngân trọn nhịp tim mình
Tiếng hát vang xa tiếng hát về gần
Giai điệu trải những tháng năm khốc liệt
Để lời ca hoá thành câu ước hẹn
Nhận về mình chúng tôi giữ cho nhau
Nắng cháy mưa dầm lặn lội rừng sâu
Tiếng hát mang theo dụm dành cho bạn
Tiếng hát ngân theo đèo cao dốc dựng
Ngước mây trời cũng xao xuyến người ơi!
Cứ đầy lên trong lồng ngực chúng tôi
Những tiếng hát quên mình cho tiếng hát
Như người lính găm mình bên cột mốc
Cơn sốt rừng ấm lại với lời ca.
IX
Nhận thư này em có ngỡ ngàng chăng
Ơi cô gái hát bài ca giữ đất
Sẽ đoán là ai giữa trăm ngàn gương mặt
Dọc chiến hào trên điểm tựa em đi
Lá thư xuân ký tên những miền quê
Như thấm máu lời thề son sắt
Em đọc thư có nhận ra lời hẹn
Quê hương cuối đất cùng trời
Mảnh đất nào trong câu hát hôm nay
Em sửa soạn lên với từng mũi chốt
Như người lính đi cùng hẹn ước
Mùa xuân theo em rộn tiếng chim rừng
Tâm sự này gửi cô gái văn công
Nét chữ vội mùa xuân giục giã
Anh vẫn ở đây giữ nguyên địa chỉ
Và lúc nào cũng mong đón em lên...
Chương 5
THÁP HOA
I
Bây giờ Hà Nội mình mùa rét
Bây giờ Poi-pét đang mùa khô
Cơn khát nhắc dải rừng lá rụng
Giẫm nắng giòn tan nhớ trăng sáng Tây Hồ
Hà Nội ơi,
Những căn nhà còn khó bề thu dọn
Một mét vuông cũng đủ dựng công trình
Bên máy nước nghe nhọc nhằn tiếng nước
Thùng xếp dài theo thứ tự hàng tên
Nhưng Hà Nội ơi, vẫn ngọt ngào hương phố
Vẫn vẹn toàn duyên dáng liễu Hồ Gươm
Và cồn lên trong trái tim anh
Thư viết vội gửi em từ tâm tưởng:
Anh chẳng đếm được trời bao nhiêu sao
Như chẳng thể đếm rừng bao nhiêu lá
Nhưng anh biết xếp những gian lao
Thành dáng hình em nơi tình yêu cách trở
Gom lá về tổ ấm những ngày mưa
Anh chẳng thể thu gần được khoảng cách xa
Nhưng anh biết bên em bằng nhớ
Như sóng triều chẳng phút bình yên
Dù ấm êm hay giữa miền súng nổ
Anh chẳng cần những giấc mơ mách lối đi về
Nhưng anh biết nâng niu
Từng giọt sương se sắt
Gian khổ nơi này
Thử thách nơi kia
Tim cứ yêu và hát
Như cây rừng sáng mãi một vì sao...
II
Phút bâng khuâng thăm thẳm hóa sân trường
Người lính cái nghèo
Giáo viên cái khó
Nên vợ nên chồng nghèo khó thương nhau
Trăng rạo rực cũng là trăng trăn trở
Trang giáo án gió lay thêm một tứ thương mình
Ngàn đôi mắt sáng trong thành mơ mộng
Hứa hẹn gì nơi giọt giọt khuya kia
III
Sao rơi qua tán me xanh
Thơm thơm đầu võng thư tình em trao
Ngỡ như sỏi cũng cồn cào
Trách chi ngọn gió chiêm bao giữa rừng
Nắng soi vào mỗi yêu thương
Bấy nhiêu lãng mạn đâu nhường cho cây
Quên đi đá lở đất lầy
Võng chao nghiêng suốt những ngày xa em…
IV
Lại lỡ hẹn rồi Long-vét
Không kịp rồi lời hứa Nô-en
Xin đừng khóc ánh mắt màu ngọc bích
Đêm giữa rừng như thực như mơ
Gió sông Hậu chảy tràn mái tóc
Mịn màng ơi ngây ngất tháng năm chờ
Con sóng lẻ rì rào bên bến vắng
Thời gian trôi như cồn như lặng
Phía xa mờ vương vất ánh sao sa
Là khoảng trời rực rỡ đèn hoa
Xuân ngát xanh môi cười thắm đỏ
Anh bên em giữa bao điều mờ tỏ
Hiện thực ước mơ dồn nén tơi bời
Ai hát thầm câu gì đó mê say
Mà xao xác lời chim tiếng gió
Bài tình ca thường bắt đầu rất nhẹ
Anh sẽ bắt đầu như thế nào đây?
Chưa có gì để nói với hôm nay
Chỉ nhớ em bên anh dịu hiền bé bỏng
Cho anh mơ hoá thành con sóng
Đợi cây thuyền say đắm. Để lặng im
Đêm xuân sang không kịp về bên em
Nghe cát nói những điều chưa ai nói
Nghe cỏ hát những điều chưa hiểu nổi
Chỉ nụ cười đằm thắm đưa nôi...
V
Chắc là nơi ấy không anh
Biển vô tư cũng bớt xanh đi nhiều
Lẻ loi con sóng bạc đầu
Cả đời chả kịp một câu hẹn hò
Chắc là nơi ấy bây giờ
Dấu chân em chải trên bờ cát êm
Khéo mà lát nữa triều lên
Bao tâm tư biển vô duyên xoá nhoà
Chắc là nơi ấy đêm qua
Thuyền mơ em đã thả ra khơi rồi
Còn nguyên nếp gấp trên môi
Còn nguyên nét chữ của thời làm quen
Chắc là nơi ấy vì em
Sóng ghen với biển, biển ghen với bờ
Hè ơi còn đến bao giờ
Thôi đành tắm nắng mà chờ người xa
Giá mà nơi ấy hai ta...
VI
Thật như mơ
mỗi đứa một niềm riêng
Thanh vắng quá càng thương Tính hát:
Sao em lại tên là Ngừng
Để bao ánh mắt giữa chừng lệ rơi?
Đã bao lần rơi lệ Tính ơi
Ở đâu sắc nước nghiêng trời
Rừng khuya núi vắng tơi bời mộng mơ
Hình như không phải mơ
Tôi muốn kêu lên cho vỡ trời
Trời nào thấu nổi
Tôi muốn kêu lên cho xé đất
Đất nào hiểu cho
Giá lúc này em ở bên anh
Dẫu gian truân có gấp đôi phần
Dẫu cơ cực có nhiều hơn lá
Dẫu xa vời
xin đừng quá mong manh
Giá lúc này em ở bên anh
Thấu trọn tình yêu năm tháng dụm dành
Thấu tận đáy tuổi xuân chờ đợi
Đã ai từng khát cả trời xanh
Giá lúc này em ở bên anh
Hẳn giấc mơ đỡ tan tác cây cành
Sao trời đất cô đơn tàn nhẫn vậy
Sao lúc này em không bên anh!
VII
Đám mây nào kỷ niệm chồng kỷ niệm
Sáng khoảng trời tháng năm gối tháng năm
Đám mây nào miền xa về nỗi nhớ
Tựa vào nhau bồng bềnh trôi êm đềm?
Cứ thế cuộc đời ta
Bước đi tìm bước đến
Đi bao la hẹn với vô cùng
Đêm mơ thấy nhện giăng mùng
Bâng khuâng bến nước trăng buông hững hờ
Sông Cầu cứ chảy lơ thơ
Làm sao câu hát kịp giờ sang sông?
Đám mây nào lỡ đãng gió hanh
Trĩu lòng anh ngàn tấn
Đám mây nào sũng mặt đường lầy
Nâng lòng anh nhẹ bẫng
Lênh chênh chín tầng mây
Mảnh mai dáng em ôm con vẫy vẫy
Mảnh mai ơi mảnh mai đến bao giờ!
VIII
Những ngã ba Sơ-cun, đèo Pích-nin
Ngày nào nghe còn lạ hoắc
Cùng Viêng Vênh, Tha-ma-băng
Gót xa hằn dấu thân gần
Những địa danh gắn với gian truân
Cùng những đèo không tên chất chồng thử thách
Không thể quen với đau thương mất mát
Nhưng chúng tôi là người lính!
Chúng tôi ở đây đặc mùa gió chướng
Đêm thức thương hoài hơi ấm nồm nam
Nhớ dáng em mưa nắng trên đồng
Mái tóc dài thơm hương cốm
Yêu hương cốm chúng tôi đi đuổi giặc
Nước non xa sông núi hát câu gì
Vồng ngực tuổi hai mươi căng những lời hò hẹn
Thôi đừng phải nói điều chi nữa bạn
Có cái gì ngả ra ăn cho vui
Vị mặn lương khô thấm vào gió nóng
Núi rừng ơi sao cứ ngẩn ngơ nhìn
Da diết câu thơ thuở chúng tôi đi
Những cơn khát cạn dòng Xăng-ke
Vọng lời Tông-lê Sáp
Dòng Mê Công khô cạn mắt em buồn
Tiếng mõ trâu dội về muôn cực nhọc
Và những tiếng mìn nhói lên khoảnh khắc.
IX
Công-pông Chơ-năng đã lại những ngày xuân
Lất phất mưa phùn nắng đỏ
Ghim nỗi nhớ quê vào đất bạn
Mơ cành khô nở những chồi xanh
Trong hương Tết chiến hào xao xuyến lạ
Mùi thuốc đạn vương nỗi nhớ hoa
Đào mai nở tự khát khao người lính
Cánh chim nào cũng hoá tương tư
Bắt gặp bạn cái nhìn xa xăm quá
Thoáng lắng sâu sau nét môi cười
Ôi sao có nỗi buồn yêu đến thế
Chở bao điều chân thật, trái tim ơi!
Quàng vai bạn nao nao thèm chút rét
Say đắm làm sao tha thiết làm sao
Biết mình ở nơi vẹn tròn thương mến
Xin vẹn tròn câu hứa hẹn trao nhau
Lại thấy tay mình ấm trong tay bạn
Cái nắm tay tưởng không kịp bây giờ
Mùa xuân đã trong ta rất thật
Đủ mọi màu hoa cho ước mơ...
***
Đủ mọi màu mây Hà Nội tiễn anh đi
Phố phường như trỗi dậy
Trăm ngàn bàn tay vẫy
Một con đường chim bay
Đủ mọi màu mây góc phố mình ơi
Dẫu thân quen vẫn thấy điều chi lạ
Phnôm Pênh những tháng năm nắng lửa
Sưởi ấm tim anh khát vọng một vùng trời
Mênh mang giữa chốn xa vời
Một mình mơ dạo phố
Lặng theo buồn nhớ
Em ở nhà
Sau những giờ miệt mài giáo án
Có phút giây nào mơ dạo phố như anh?
Thương em thương em suốt cuộc chiến tranh
Những giảng đường khuya những đêm phố vắng
Những chiều mưa sớm nắng
Mỏng manh tần tảo đi về
Ôi, đến bao giờ đằng đẵng xa chia
lùi về kỷ niệm
Ta thanh thản bên nhau trên đường phố một ngày
Đến bao giờ, bao giờ
Thôi tim ơi đừng hỏi!
***
Mênh mang giữa chốn xa vời
Mênh mang mơ ngày mình đi bên nhau
Trắng mây trôi về đâu
Chở sắc vàng trăng khuyết
Say như mối tình đầu
Thuỷ chung và vô tận
Trải lòng theo trăng hát
Mắt anh tìm trắng đêm
Giữa mây trời xoắn xuýt
Tiếng tim ru êm đềm
Tiếng tim mải đi tìm
Một chân trời khát vọng
Trăng sáng soi mắt em
Một lời yêu đằm thắm
Đứng ngang trời giữ đất
Nghe sương buông ướt đằm
Súng vùng biên còn nhắc
Những lời anh trao em
Như hoa rừng rạo rực
Dưới trăng vàng mênh mông
Mây mang lời em hát
Những lời ca đơm bông
Trăng yêu trăng lặng lẽ
Mây yêu mây nôn nao
Đêm dài như nỗi nhớ
Thức trọn lời em trao.
X
Dáng người mẹ ngồi lặng nghe con ngủ
Gương mặt non tơ gợn những xa vời
Như có bóng rụt rè ai gõ cửa
Mắt chị cười long lanh giọt sương rơi
Chị đặt lại con
đứng dậy bồi hồi
Nhìn dáng chị bồn chồn
trái tim nghẹn tắc
Tiếng gõ cửa
chị đã chờ đằng đẵng
Sẽ không bao giờ rộn rịp vang lên!?...
Thất thần
tôi đứng như thôi miên
Tiếng gõ cửa
nặng nề như hối lỗi
Tiếng gõ cửa
lạnh lùng mà run rẩy
Có chấm hết những khát khao
giấu trong chờ đợi
Một thì xuân
đời chị
một đời xuân?
Gió vẫn dịu hiền đùa vui trăng sao
Vô tư ấy như cứa vào khắc khoải
Bên đứa con thơ chị vẫn ngồi vời vợi
Gương mặt nhoà mong ngóng khôn nguôi.
Thờ thẫn bao bóng hình lẻ loi
Thời gian như chết lặng
Cái chấm lửa chơi vơi bên mái vắng
Như ném vào ngực tôi những lớp giá băng!
XI
Hoa là dáng núi
Mẹ trao cho ta
Hoa là bài ca
Mẹ ta thầm hát
Sao cứ nghĩ ta là hạt cát
Hay ta chẳng dám là hạt cát
Làm nên vũ trụ
Cũng chính là hoa
Phá tan vũ trụ
Cũng chính là hoa
Hoa là dáng núi
Từ trong hạt cát
Cát chết đi cho cát lại hồi sinh
Kẻ hắt cát đi
Người xúc cát về…
Hoa bạn núi hay chính hoa dáng núi
Sương trắng giăng tận đỉnh vô thường
Hạt gạo chia ba hạt muối chia ba
Yêu đất nước sẻ chia từng hạt nước
Nỗi khổ chia ba niềm vui chia ba
Xin đừng đến với hoa bằng trái tim san sẻ
Hạnh phúc dành cho nhau
Cắt rừng đi lối bể
Tìm về
XII
Tôi đang đứng giữa Hoàng Cung bình yên
Và lúc này trên điểm chốt gian nan
Bao bè bạn vẫn cháy lòng cơn khát
Bao bè bạn vẫn tái mềm cơn sốt
Trở trăn trận đánh đang chờ
Trở trăn câu hạnh phúc
Tôi hay rừng đang bước giữa Hoàng Cung?
Cuốn lưu niệm Bảo tàng Hoàng Cung như xếp hàng muôn bóng chữ Á, Âu
Hiển hiện như trăng rờ rỡ như trăng nồng ấm vô tư những dòng tươi mới chiến sĩ tình nguyện Việt Nam từ mặt trận ghé qua tạc lòng mình trên từng nét vội
Trong khoảnh khắc
thời gian như dừng lại
Tôi nghe rõ
từng nhịp tim
đồng đội
Rưng rưng
cây bút
trao tay
Tiếng yêu thương con chữ - cuộc đời
Trang giấy tháng năm nhỏ lệ...
***
Giờ xin gửi lại thơ ơi
Cánh rừng tuổi trẻ là nơi hẹn hò
Một thời nhận một đời cho
Nắng nung nỗi nhớ mưa vò niềm đau
Sớm khe cạn tối rừng sâu
Khắc trên trảng chốt nửa câu thơ tình.
Ăn tập thể uống một mình
Bi-đông dốc ngược mái đình làng ta
Đầy trời đom đóm lửa hoa
Mang mang trong gió khéo là tiếng mưa
Ở nhà em cất áo chưa
Anh nghe cơn khát cũng vừa dịu đi...
***
Trong bịu rịu xa chia vẫn lại nghe Tính hát:
Anh đừng nhìn vào mắt em như thế
Con chim trên trời vỗ cánh bay xa
Anh đừng nhìn vào ngực em như thế
Con cá quẫy đuôi nó bỏ sông nhà
Tự trách mình nói anh không hiểu được
Sao không nhìn sâu vào mắt em đây
Sao không nhìn sâu vào ngực em đây
Đến bao giờ em thuộc về ánh mắt
Đến bao giờ anh thuộc về em...
Chương 6
TƯỞNG NIỆM
I
Ngày ấy trước hoàng hôn
Những vồng cây thốt nốt
rũ xuống
Loang lổ bóng đen
Trát lên nham nhở
những tàn ác dã man
Giờ đây mỗi hoang hôn
Thành kí ức một thời quá khứ
Cái quá khứ chết rồi
Để mọc lên trên nó
Triệu triệu cây tình yêu
Triệu triệu trái tình yêu
Chúng tôi trở về từ phía rừng sâu
Nơi hoàng hôn đang hiện lên rực rỡ
Những vồng cây thốt nốt hôm nay
Như những chùm pháo hoa xanh xanh
Đan nhau bay lên
rợp trời Chùa Tháp
Và những lời ca thấm vào lòng đất
Chúng tôi trở về
Những vồng cây thốt nốt
Dập dìu hoàng hôn
Vầng trăng tự đấy hiện lên
Tức tưởi dòng người nhắc về quá khứ
Cái quá khứ không thể nào quên
Cho em tự tin từ tháng năm này
Chúng tôi trở về
Những cánh rừng mướt thơm lá mới
Sau lưng bình minh lên
Có ai hát lời ca Việt Nam...
II
Không dám nhìn lại phía sau
Khổ đau mối tình dang dở
Em đứng đó như thân cây trụi lá
Trụi trần không một màu xanh
Trong mục ruỗng yêu tin tấm lòng em vụn vỡ
Còn gì đâu trên mảnh đất này
Mảnh đất tan hoang như tình em
Mái tóc kiều diễm xanh màu thuở ấy
Như gió rừng quên lãng từ lâu
Lá phượng già rụng tím bờ rêu
Em đứng đó rũ tấm thân rầu rĩ
Hoang liêu tiếng quạ ngợp trời
Không nhánh không mầm
Không hoàng hôn
Và tắt ngấm ban mai
Mặc bất hạnh đưa chân em liều bước
Cứ thế em trôi
Trong dòng đời tủi nhục
Mặc bất hạnh đưa chân em liều bước
Cứ thế em trôi
Quanh quẩn kiếp đương thì
Cứ thế em trôi
Thân gầy guộc oằn mình giông bão
Trống trơn vòm trời ảo não
Trống trơn tình yêu những khát vọng trống trơn
Cứ thế em trôi
Không dám mộng đắm say hạnh phúc
Mặc lá hoa tươi rói lìa cành
Bỗng con tim vọng về tiếng hát
Ngày bắt đầu một dân tộc hồi sinh
***
Sáng bừng Bảy tháng Giêng
Lung linh ngọn cờ năm đỉnh tháp
Em thảng thốt thực hư em ngây ngất
Rối rít chân em như múa như bơi
Những bước lạ thuở hồi sinh dào dạt sóng
Những nghẹn ngào hòa thanh biển động
Tán cây xanh lộng gió yên bình
Trong mục rỗng thân cây ù ù khúc nhạc
Như tim em vọng về tiếng hát
Đất trời trẻ lại tình yêu...
III
Ngày... tháng... năm 1989
Mười năm rồi
hồi sinh quê em
Hương thốt nốt đã hoá miền thương nhớ
Ngỡ hồn tôi bén lửa
Nao lòng ánh mắt em trao
Mười năm quê em
Thời gian trôi thật chậm
Dẫu tiếng em cười đất trời trong trẻo
Dẫu bỡ ngỡ như gặp niềm kỳ diệu
Những ngày xưa trăng sáng rừng già
Mười năm mười năm nung nắng nung mưa
Thân cây mục ước mơ tuổi trẻ
Lối cỏ xanh những dòng máu đỏ
Cánh hoa trầm kết mật sương sa
Mười năm quê em
Thời gian trôi thật chậm
Bao gian khổ ta cùng nhau vượt
Không kể được chính là hương của đất
Xua đi trăm nỗi nhọc nhằn
Xe bò đôi bền bỉ những con đường
Khua bụi đỏ lật đi ngàn đau khổ
Và dòng người dưới nắng trưa dằn dữ
Vạn sắc màu hy vọng cánh cà-ma
Vạn sắc màu cho ngọn lửa hồng kia
Lời chung thuỷ tạc vào đêm hội múa
Thành câu hát cánh tay trần khép mở
Rộn ràng ơi hồn dân tộc tụ về.
Vòng rom-vông còn quay suốt trăng khuya
Em nhắc năm xưa
Thôi. Nhắc làm gì nữa
Tôi xin nhận nụ cười ánh lửa
Nụ cười nung sáng mê say
Giữa đỉnh trời năm ngọn tháp tung bay
Thức niềm vui hẹn ước
Xin giữ trọn lời chào thuở trước
Thay lời xa nhớ mai nay
Vòng rom-vông còn quay mãi trong tôi
Những ánh mắt lung linh những tấm lòng cởi mở
Phải số phận đã cho ta gặp gỡ
Từ vòng múa này lời hạnh phúc bay lên!
IV
Nhẹ nhàng nhẹ nhàng hôn mái tóc em
Khan-ly ơi mười năm rồi trẻ lại
Biết bao điều bằng lời không thể nói
Lẽ nào tóc em bay trong mơ...
Có nỗi riêng gì với người lính xa quê
Mà em cứ nhìn như nức nở
Thương ngọn gió vô tư như gió
Mái tóc em bồng bềnh chân mây
Mười năm rồi gặp gỡ Khan-ly ơi
Mười mùa khô đỏ trời cơn khát
Mười mùa mưa vừa đi vừa hát
Câu hát rộn rừng sa-ri ka-keo
Câu hát ran rừng sa-ri ka-keo
Quê hương em ngày đầu tôi đến
Ôi mảnh đất trụi trơ lửa táp
Em kêu gào bên xác mẹ già nua
Em kêu gào trên nền đất hoang sơ
Nỗi đau xé
tiếng khóc cào trong lửa
Và mái tóc
trời ơi
còn đâu là tóc nữa
Tôi xô rừng nghẹt thở dìu em đi...
Giờ bên em nào biết nói năng chi
Mười năm ấy em đã là cô gái
Em vững bước và em từng trải
Dậy lòng tôi mùa nắng mới hương rừng
Chiều miền tây vàng rực hoàng hôn
Con suối cạn báo mùa khô đang tới
Đã lại qua một mùa mưa bận vội
Campuchia bây giờ ngọn gió thổi dài thêm
Em lặng nhìn xa thẳm miền quê
Tôi mỉm cười ngắm em dìu dịu nắng
Chợt nhận ra không lời nào thay được
Ngọn gió bời bời trên mái tóc Khan-ly
V
Thời gian trôi
thời gian soi thời gian
Đất Ăng-co
Hương thốt nốt đã kết nhiều mật óng
Thành Ăng-co lại xanh đậm rêu phong
Một cổ tích trầm luân Chùa Tháp
Trong cánh rừng rợp lá
Ta đi bên người ta tin bạn ta
Và ta hát
Hoàng hôn xưa xô dạt về đâu
Chỉ những vì sao lấp lánh trên đầu
Trong cánh rừng rợp lá
Ta đi bên người ta tin bạn ta
Chùm dâu đỏ trên tay mọng nước
Cứ rung rinh bên nhánh non mềm
Chớp mắt đợi qua khe ngầm Prây-nốp
Long-vét chờ thành nỗi nhớ không tên.
***
Trong cánh rừng rợp lá
Xin một phút lặng yên
Trời ấm sáng
vì những người
vắng mặt
Có ai hay
có ai hay
lời hát
Từ những nghẹn ngào đang bật vút lên!
Rừng khi ấy
bỗng nghiêng mình
lá đổ
Cơn khát xưa
bạn tôi ngã xuống rồi
Thơm vào đất
rùm-đuôn iu ấp nở
Thơm gió trời
cây thức mỗi ban mai
Cho tôi hát
về ao ước
bạn tôi
Sống trọn nghĩa với những người đã khuất
Người ở lại
Đành về sau
Tổ quốc
Quân phục mới
đồng đội chưa kịp mặc
Điểm đánh dấu
chỉ còn trong ký ức
Nhưng các anh
tất cả sẽ trở về
Gần thôi
Tổ quốc
Dù cách trở
đôi bờ
nước xiết
Xin cho lời tôi hát
vọng muôn nơi...
Chương7
BAN MAI
I
Chúng tôi tổ ba người
Một đội hình trinh sát
Bỗng ban mai thầm nhắc
Hôm nay Quốc khánh nước mình
Hôm nay hôm nay
Mười năm rồi Quốc khánh xa Tổ quốc
Thời gian không thể đếm
Nên cờ
Tổ quốc nơi đây trong những vòng tay đồng đội dìu nhau qua cơn sốt cơn đau qua từng quầng lửa qua mỗi triền mây đắm say Tổ quốc
Tổ quốc nơi đây những đêm canh chốt ước một cánh hoa nhớ một nụ cười thoảng trong thổn thức dàn hòa ca tổ ba người chỉ còn một người hát với một người trắng một cùi tay cộm cộm bông băng gõ nhịp
Tổ quốc nơi đây những đứa con yêu từng áp mặt vào lòng mẹ hát quyết không rời cái khúc hát bao giờ cũng trẻ trầm hùng qua bao thế hệ trái tim đau hòa nhịp với xa xôi
Tổ quốc nơi đây nghẹn căng lồng ngực ký ức những nhà tù Sơn La, Hỏa Lò, Thừa Phủ, Ban Mê Thuột, Phú Quốc, Côn Đảo... phần phật nắng gió hanh hao thấm mặn biển xanh vẹn nguyên nhịp tim chiến sỹ
Tổ quốc nơi đây nghẹn căng lồng ngực ký ức những Điện Biên Phủ mặt đất- trên không, Đồng khởi Bến Tre, Mậu Thân 1968, Thành Cổ Quảng Trị, Khe Sanh, Tây Nguyên... lồng lộng cờ bay những đứa con xa chưa kịp hát theo cờ vẹn nguyên nhịp tim chiến sỹ
Tổ quốc nơi đây giập bầm lồng ngực ký ức những Pôn Pốt, Khmer Đỏ, Nhà tù Tuol Sleng, Cây hành quyết... cần bao nhiêu năm có thể phai nhòa nỗi đau diệt chủng cần bao nhiêu năm có thể lùi xa chất ngất hy sinh thầm lặng hy sinh vẹn nguyên Trái - Tim - Tình - Nguyện
Tổ quốc có nghe chăng những đứa con rứt ruột của mình tím tái rừng sâu ngực trần cháy bỏng sâu lặng vang trời thương nhớ mẹ yêu những ngày vui nhìn đâu cũng thấy cờ trong sắc lá trong màu mây trong hạt gạo trong nụ cười cạn khô nước mắt mà bây giờ lấp lánh vàng sao trong giọt giọt đục ngầu khe suối cạn gần gụi gian nan xa vời Tổ quốc
Chỉ là một mảnh trời xanh
Sáng sau khe nhỏ mà thành bao la
Trăm ngàn cơn sốt đi qua
Tái tê khát vọng mở ra cánh rừng.
II
Chắp bàn tay trước khuôn ngực ngời ngời
Cô gái Khmer mời tôi đêm hội múa
Hai bàn tay sống lại từ trong lửa
Kín đáo gì mà e ấp ư em…
Chân lướt lẹ làng rừng khộp rừng le
Không tán cây che không đám mây che
Rộn ràng rộn ràng rom-vông vòng múa
Sông Mê-tức vượt qua làn đạn giặc
Sương mù trời chớp lửa dựng sóng lên
Rộn ràng rộn ràng rom-vông vòng múa
Rừng bao đêm rắn độc cuốn thân cành
Rung cánh võng bàng hoàng tỉnh giấc
Trong ruột giày vẫn những chú rắn xanh
Khoảnh khắc hóa triền miên
Đêm mắc võng bỏ đi nơi khác thức
Một nếp sống bình thường với những nghi binh
Rộn ràng rộn ràng rom-vông vòng múa
Khánh ơi, Chương ơi
Ơi Hạnh, ơi Hùng...
Ghét chúng mày sao cứ quá hồn nhiên
Thương chúng mày cũng bởi quá hồn nhiên
(Không hồn nhiên làm sao mà sống nổi!)
Giờ chúng mày đi mãi
Bỏ mặc bọn tao ở lại ôm cờ
Rộn ràng rộn ràng rom-vông vòng múa
Giận thằng Cường thằng Quang cứ quen nhịn đói
Năm rộng tháng dài ngày nắng đêm mưa
Nhường rợp cánh rừng
Nhường trơ ngọn núi
Nhường khan mạch suối nhường đến vêu vao
Giờ chẳng phải nhường chúng mày đi đâu
Bỏ mặc bọn tao trệu trạo nhìn nhau
Không thể nào nuốt trôi vạt gió
Rộn ràng rộn ràng rom-vông vòng múa
Em ở lại với miền quê dại nắng
Bóng thốt nốt nào sẽ làm mát cho nhau
Những đêm nào vắng anh rom-vông
Em có nhắc như nhớ về kỷ niệm
Và con đường hôm nay em có còn nhắc đến
Nối dài
mãi thuở chung tình
Rộn ràng rộn ràng rom-vông vòng múa...
III
Bất chợt những cái nhìn tuổi thơ
Lại cồn lên ám ảnh
Tôi mang theo qua mỗi nẻo rừng
Trong trẻo vô tư giận hờn vô cớ
Những cái nhìn dịu hiền kiên nghị
Mẹ trao ngày xót xa
Cha trao ngày bổn phận
Những cái nhìn như ru
Tin yêu mà phấp phỏng
Những cái nhìn đồng vọng
Xa xăm mà thân thương
Thời gian theo mùa trôi
Tôi hiểu mình hơn từ những ánh nhìn
Và bỗng một ngày thương như bao ngày
Tôi chợt nhận ra trong ngàn thương ấy
Ánh nhìn của người mẹ Khmer
Lặng như sao mai cồn như lửa cháy
Dìu tôi qua cơn sốt rừng sâu:
Mẹ đưa tôi tới chỗ nằm
Ngọn đèn tay mẹ đang cầm bỗng run
Tôi nào kịp hiểu gì hơn
Phải xa đồng đội bởi cơn đau vò...
Bàng hoàng chợt tỉnh chợt mơ
Giấc khuya đâu biết nỗi lo mẹ già
Lá rừng mẹ bóp, mẹ xoa
Vết thương như thể tan ra với lòng!
Thầm nghe mẹ ước, mẹ mong
Ngọt êm lời mẹ như dòng sữa thơm
Nồng nàn như thể hương rơm
Ngăn cơn gió bấc đêm hôm quê nhà.
Cơn đau cứ thế dần qua
Yêu thương hòa nỗi xót xa mẹ nhìn
Cái nhìn như gửi lòng tin
Cái nhìn của vạn cái nhìn trao tôi!
Hắt hiu dáng mẹ đơn côi
Chồng con chúng giết hết rồi còn đâu
Thân già tóc ngả màu lau
Nỗi đau nhà hóa nỗi đau giống nòi
Nói gì với mẹ, mẹ ơi
Cái nhìn của mẹ nghẹn lời nước non
Cuộc đời cơ cực héo hon
Xế chiều liệu bóng hoàng hôn có nhòe?
Nắm tay người mẹ Khmer
Nỗi đau xưa ngỡ tụ về lòng tôi
Ngoài kia ào ạt mưa trời
Trong tôi dào dạt những lời tin yêu
Lại ba lô, súng, rừng chiều
Tôi đi trong nỗi thương yêu mẹ già
Mang theo hương mật đậm đà
Bóng ngàn thốt nốt chan hòa bóng tôi.
IV
Thời gian theo mùa trôi
Tôi hiểu mình hơn từ những ánh nhìn
Và bỗng một ngày thương như bao ngày
Tôi chợt nhận ra thật thà hoa nắng
Vẫn những ánh nhìn của bao em thơ
Tinh khôi mà hốt hoảng
Mặc nỗi niềm trao gửi
Mặc nỗi niềm buông xuôi
À ơi ánh mắt...
Cho hôm nay giữa đôi bờ sống chết
Bỗng rộn rực trời sao
Ai khéo léo đính qua phên cửa liếp
Chi chít những lỗ tròn bé teo
***
Bao phận đời cứ xâm chiếm chúng tôi
Những phút hiếm hoi thảnh thơi cánh võng
Như bí mật tình yêu
Ẩn sau lặng thầm lời hẹn
Ẩn sau ơi hời ngóng trông
***
Ngọn đèn thắp những lặng im
Lặng im bao ước nguyện tìm về nhau
Hương rùm-đuôn thơm sâu
Hương ân tình chỉ lối
Có phải chăng số phận trên cao đang rót cho ta li rượu mừng từ quầng sáng Bay-on kia sau những nẻo hiểm nguy trập trùng bẫy mưa bẫy nắng
Có phải chăng số phận trên cao như muốn dốc cạn cả niềm vui nỗi buồn đang dâng lên trong chiếc li sành thấm đẫm Ăng-co cơn khát mười năm cơn khát bốn mươi năm ngàn sau đôi mắt ấy
Thềm Đất Mẹ tin yêu trao quyển sách
Ta gối đầu giường ta trăn trở bao nay!
Chim trao hạnh phúc cho cây
Cây gieo câu hát đất gầy nở hoa
Khẽ khàng một sớm tinh mơ
Đàn ai gợi khúc mong chờ ngàn năm
Thủy chung dâu kén ruột tằm
Bão giông chia lửa xa xăm dõi cùng...
V
Lại bất chợt dáng em
dội về ám ảnh
Cứ ngan ngát mảnh mai bên bậu cửa
Nấp sau con đăm đắm nhìn trời
Cố nén lại nỗi niềm đang cuộn sóng
Để an lòng ba lô khoác trên vai
Ngày tạm biệt những người ta thương mến
Mái trường nghèo mà tán phượng bao la
Tôi lại đi vợ con tôi ở lại
Tháng năm là thương nhớ
Tháng năm là ước mơ
Tháng năm là yêu tin quặn thắt
Tháng năm là ám ảnh
Ám ảnh như vô can
Con đường mở tự tim mình hun hút
Một lời yêu như lửa buốt trên môi
Tin hạnh phúc vẹn tròn muôn xa cách
Thánh thót lòng đầy mưa rơi... mưa rơi...
Ám ảnh như vô can
Vô can từng ác mộng
Ám ảnh trôi lặng trôi
Về một cánh đồng chết
Cái thời người ta gào thét tình thân
Bằng những bẫy mìn!
Đã qua rồi
Đã qua ư
Qua chưa
Những vô can ám ảnh
Đã qua chưa những xuân thì heo hắt
Đã qua chưa...
qua chưa...
qua chưa?...
VI
Muốn khỏa lấp đi tưởng khỏa lấp được chăng nỗi đau vô bờ vô bến ấy
Không muốn nhớ một khắc một giây mà không thể phai nhòa
Sừng sững những cánh rừng sừng sững tấm áo bạc mưa nắng trời xa thấm mặn mồ hôi máu lửa có ai hay cái khoảnh khắc ghé thăm trước ngày xa lắc ấy người vợ trẻ đã nhanh tay thay giấu sau lưng người lính trận mong cất giữ lại trọn vẹn mùi chồng trọn vẹn yêu đương hơi ấm nhớ thương vì biết chắc lại một mình dằng dặc canh thâu trằn trọc sống trằn trọc mong lo trằn trọc nguyện cầu
Sừng sững tấm vẩy cá dính dấp bên thành chén cơm vơi con thơ thiếu sữa
Sừng sững những cặn lắng vô tình nơi đáy bát canh suông trong trẻo giọt nước mắt nuốt nghẹn bữa no bữa đói qua tháng qua ngày nơi cụm hồng xanh cứ hồn nhiên dịu thơm hồn nhiên e ấp nở phía sau khe cửa liếp
VII
Không thể quên
dù đã bốn mươi năm
Không muốn nhớ
rằng đã bốn mươi năm
Miền đất tang tóc ấy
Vạt chiếu nghỉ trong giấc mơ triền miên mấy mươi năm bỗng hụt hẫng hóa thành phía xa kia bên ngoài Tổ quốc đằng đẵng cuộc trường chinh không thấu nổi trường chinh
Bốn mươi năm
vật vã
bốn mươi năm
Mãi quặn lòng cái nhìn trao gửi
Ẩn sau nụ đất bên rừng
Thực hư ngỡ ngàng gặp lại
Vẹn nguyên ánh cười sắt son?
Bốn mươi năm
sừng sững
bốn mươi năm
Những người trai tình nguyện
Vô tư không sơ sảy hao gầy
Trẻ trung như mỗi mầm cây
Đắm say như cánh hoa đầy nhuỵ hương
Xanh tươi cho những con đường
Nén đau chín nhớ mười thương vẹn toàn!
Bốn mươi năm
ngằn ngặt
bốn mươi năm
Bốn mươi năm vụt qua như chớp nắng
Có ai đo thời gian bằng hoa trắng?
Bốn mươi năm
mấy đời người
trĩu nặng
Bốn mươi năm thầm trôi bao tưởng niệm
Có ai đo thời gian bằng lá non?
Bốn mươi năm hiển hiện hồi sinh
hối hả hồi sinh
nẩy lộc hồi sinh
Rộn ràng rộn ràng rom-vông vòng múa
Rộn ràng rộn ràng rom-vông khép mở
Những đám mây ký ức quây quần
Những trang sách ngàn xanh kết từ ngọc sáng
Bình yên cho bình yên...
2018
------------------------------------------------------
(1) Họa diệt chủng Campuchia là cuộc diệt chủng mà chế độ Khmer Đỏ do Pôn Pốt lãnh đạo giáng xuống chính dân tộc mình từ giữa năm 1975 đến 1979, đỉnh điểm là năm 1977 và 1978 khi hàng loạt học giả, trí thức, văn nghệ sỹ và một số lãnh đạo quan trọng của Đảng Cộng sản Campuchia cũng bị hành quyết. Ước tính có đến khoảng hai triệu người đã chết trong cuộc diệt chủng này, chiếm tỷ lệ người bị giết so sánh với dân số là cao nhất trong thế kỷ 20. Hậu quả kinh hoàng của nạn diệt chủng còn kéo dài nhiều năm sau. Cho đến nay đã phát hiện trên 20.000 ngôi mộ tập thể chôn lấp các nạn nhân, thường được gọi là Cánh đồng chết. Minh chứng về các phương pháp tra tấn do Khmer Đỏ sử dụng được trưng bày trong Bảo tàng diệt chủng Tuol Sleng, dựng trên nền đất cũ của một trường trung học bị biến thành trại tù, cũng như Cây hành quyết- nơi Khmer Đỏ trói những đứa trẻ và đánh tới khi chúng chết... Tất cả vẫn được giữ nguyên như khi Khmer Đỏ phải tháo chạy khỏi đây năm 1979.
(2) Hoàng cung: Cung điện Hoàng gia Campuchia ở thủ đô Phnôm Pênh, một khu phức hợp các di tích bao gồm Hoàng cung với Chùa Bạc và là sự kết hợp của rất nhiều công trình kiến trúc. Hoàng cung và Chùa Bạc tạo thành một quần thể kiến trúc là biểu tượng cho đất nước Campuchia.
(3) Đền Bay-on nằm ở trung tâm quần thể Ăng-co Thom, ngôi đền gồm 54 tháp lớn nhỏ, trên mỗi tháp đều có điêu khắc khuôn mặt của thần Bác ái, còn gọi là Tháp Bốn mặt, tượng trưng cho sự quan sát của thần linh về bốn hướng của Campuchia.
(4) Rom-vông: Một loại hình múa dân gian đặc sắc rất phổ biến của dân tộc Campuchia. Trong những ngày vui, lễ hội hay đón mừng các sự kiện quan trọng, vòng múa rom vông là nơi thể hiện niềm hân hoan, khát vọng và sức mạnh đoàn kết.
(5) Ăng-co: Biểu tượng của đất nước Campuchia, xuất hiện trên quốc kỳ của đất nước Chùa Tháp này.
(6) Sa-ri ka-keo: Một trong những điệu múa hát truyền thống, còn có nghĩa là con chim sáo, được người dân Campuchia hết sức yêu quý.
(7) Rùm-đuôn (Rumdul): Một loại hoa sứ có tên khoa học là Mitrella mesnyi- Melodorum fruticosum. Cây cao từ 8-15m, đường kính từ 20-30 cm, có mặt ở hầu hết các đường phố Campuchia và là Quốc hoa của đất nước này. Hoa có màu vàng nhạt, hương thơm rất đặc biệt, có thể lưu lại hình ảnh rất lâu và rất sâu.
(8) Áp-sa-ra (Apsara): Nàng tiên vũ nữ trên các bức phù điêu nổi tiếng của Ăng-co, đồng thời là một điệu múa nghệ thuật truyền thống trong cung đình của Campuchia. Điệu múa này được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của Thế giới.
