GIỚI THIỆU CÁC CÂY BÚT THAM GIA HỘI NGHỊ NHỮNG NGƯỜI VIẾT VĂN TRẺ TOÀN QUỐC : NHẬT PHI, DƯƠNG LIÊN TRANG NHÃ
NHẬT PHI (HÀ NỘI)
CÕI MỘT
~ Nhật Phi ~
Dazai Osamu – đó luôn là câu trả lời của anh mỗi khi tôi hỏi về những nhà văn mà anh ngưỡng mộ nhất. Mặc dù tôi biết đối với những người khác, anh có thể nói đó là Hemingway, O’Henry, Mạc Ngôn, Lỗ Tấn, hay – với một vài cô gái đang khúc khích cười – Haruki Murakami – và thường thì họ sẽ tiếp tục che miệng khúc khích cười sau đó. Trong những câu chuyện của anh và tôi, mỗi khi cái tên Dazai Osamu được nhắc đến, anh sẽ châm một điếu thuốc và bắt đầu nói với một niềm ngưỡng vọng nhiệt thành. Cuộc đời của một nhà văn đã tự chọn cho mình sự cùng khốn làm bạn đồng hành và nguồn cảm hứng…
Anh cũng là một Nhật Phi. Đó không phải là một sự ngẫu nhiên, bởi vì chính sự trùng bút danh ấy đã khiến chúng tôi quen biết nhau. Và kì thực thì bút danh của chúng tôi cũng không hẳn là giống nhau.
- Chữ ‘phi’ của cậu và của tớ khác nhau! – Anh nói, viết lên 1 tờ giấy 2 chữ ‘phi’ bằng Hán tự.
- Em không nghĩ anh lại dùng chữ này!
- Hai miệng thì không nói cùng một lời(1)! – Anh cười.
Anh hay ha hả cười và nhận mình là Nhật Phi số 2, mặc kệ những cái lắc đầu xua tay của tôi. Tôi dám nói anh là một người viết tốt hơn mình, với nhiều kĩ năng và trải nghiệm hơn. Nhưng anh lại ít được biết đến hơn tôi, lại càng ít hơn nhiều người ít tuổi và ít tài năng hơn anh. Những câu chuyện của anh, không có những mối tình nhẹ nhàng trong sáng hay dằn vặt đau khổ, không có những cô gái điếm hay những chàng đồng tính, và nỗi cô đơn anh thể hiện thì đặc biệt xa lạ so với những tách cà phê đen đắng với làn khói nhẹ vẫn được văn chương thời nay ưa chuộng.
- Không phải là tớ không muốn nổi tiếng… – Anh nói khi dụi tắt thêm một điếu thuốc, có lẽ là điếu thứ 8 hay thứ 9 gì đó – Danh vọng luôn là một thứ hấp dẫn, tớ muốn lắm chứ! Nhưng tớ không muốn trở thành nô lệ của nó. Không phải bây giờ. Tớ còn muốn viết thêm đã.
- Anh nói cứ như là một khi nổi tiếng thì sẽ không viết tiếp được nữa vậy! – Tôi bật cười.
- Cậu nghĩ sao? – Anh nheo mắt, nhìn tôi qua li rượu màu hổ phách trên tay.
- Nếu không viết thì ta đâu còn là ta nữa…
- Ai bắt ta sẽ phải là ai chứ? … Có lẽ tớ chỉ là một kẻ ích kỉ thôi…
Tôi ngờ rằng anh đã không thực lòng khi nói điều đó. Một kẻ ích kỉ sẽ không biết đớn đau và cô độc, cho dù là cô độc trong vô thức. Một kẻ trùng bút danh cũng chẳng giúp gì được với một nỗi cô độc như thế, tôi biết vậy. Nhưng anh vẫn cứ gọi tôi, lâu lâu một lần. Ví dụ như buổi chiều nay chẳng hạn.
- Này, đi café không? Tớ bao.
Thôi xong, cái điệu này rõ ràng là không thể từ chối rồi! Café gì chứ? Tất cả mọi địa điểm anh báo tiếp theo đây sẽ chỉ là một điểm tập kết mà thôi. Tôi xuôi xị.
- Ở đâu anh?
- Lên Đinh đã!
Có lẽ tôi không phải nói thêm gì nhiều về Đinh, cái quán café kì khôi mà tôi đã gặp cô gái ấy vào cái buổi chiều mùa thu dìu dịu ấy. Tôi thấy anh ở một góc phòng, chẳng làm gì khác ngoài phả từng cụm khói vào bầu không khí vốn đã đặc biệt ngột ngạt vào một buổi chiều hè như thế này. Hai cô gái bàn kế bên đang thì thầm nhỏ to gì đó, chốc chốc lại liếc về phía anh. Anh không nói gì mà tiếp tục hút thuốc kể cả khi đã nhận ra tôi. Tôi gọi cho mình một li cacao rồi cũng im lặng ngồi xuống đối diện với anh. Cuối cùng anh lên tiếng sau một hồi trầm ngâm.
- Này, cậu có thấy là đứng dậy bắt tay lúc gặp nhau ở quán café là một việc vô nghĩa không? Người ta muốn thể hiện gì với việc đó chứ?
- Em không biết! – Tôi nhún vai – Tình thân chăng?
- Tình thân… – Anh có vẻ như đang cố nín cười – Tớ xin đủ!
Một hồi im lặng nữa, và tôi đang cố nhớ xem có khi nào tôi đã đứng dậy và bắt tay người đến sau mình trong một cuộc hẹn café hay chưa.
- Tớ bỏ việc rồi! – Anh thông báo – Mà chắc cậu cũng không thấy lạ!
- Đúng là em không thấy lạ… – Tôi tần ngần – Anh định sao?
- Viết! Tớ muốn có một cuốn tiểu thuyết!
- Cuối cùng anh cũng quyết định rồi! Em chờ đấy!
- Ừ, một cuốn cỡ ‘Thất lạc cõi người’ hay ‘Bắt trẻ đồng xanh’. Haha… – Anh như thể đang tự cười nhạo cái ý tưởng đó.
Nhưng ai mà biết được. Tôi nghĩ. Nhưng anh sẽ làm thế nào đây?
- Nào! – Anh đứng dậy – Tháng lương cuối. Để tớ mời cậu một bữa!
Quán bia hơi nơi góc phố chật kín người vào một buổi tối mùa hè. Chúng tôi chọn lấy một bàn ngoài rìa quán, ngẩng mặt lên là nhìn ra đường lớn. Những ngọn đèn xe rọi thẳng lên mặt bàn chúng tôi rồi lại vội vã đảo sang hướng khác. Lọt thỏm trong đám đông, chìm giữa những tiếng chạm cốc, những tiếng hô hào, cười nói, giọng trầm lặng của anh vang lên rõ mồn một.
- Dazai chết năm 39 tuổi…
- Tự sát lần thứ 5, cùng với người tình… – Tôi tiếp lời anh.
- Nghiện rượu…
- Nghiện thuốc giảm đau…
- Vẫn là một thiên tài…
- Vẫn là một thiên tài…
- Cũng là một kẻ ích kỉ!
- …
- Tớ cũng muốn trở thành một kẻ ích kỉ như thế!
Sau hôm đó, một thời gian dài anh không gọi tôi nữa. Đôi lúc tôi cũng tự hỏi anh đang sống thế nào, đã viết được bao nhiêu phần cuốn sách rồi. Nhưng anh đang muốn là một kẻ ích kỉ kia mà. Lắm khi được làm một kẻ ích kỉ cũng thật là tốt!
Anh đã hoàn toàn không gọi tôi trong suốt 3 tháng. Cho tới một hôm nhận được tin anh, tôi đã tưởng như anh thông báo hoàn thành tiểu thuyết của mình. Nhưng không phải. Anh nhắn cho tôi như thế này: “Nếu đang ngồi mãi không viết được thì đứng lên khỏi Tonkin đi, ra Gầm cầu nhậu! Chẳng có giá trị gì đâu, ăn cải thiện thôi!”. Tôi thở hắt ra một hơi rồi gọi thanh toán li đen đá của mình: Anh thật là biết tôi.
Đến nơi, tôi ngạc nhiên thấy anh đang ngồi cùng với một đám đông những người khác, một bầu đoàn những người trạc tuổi tôi, các chàng trai và các cô gái. Anh có vẻ gầy và xanh, tóc và râu ria có vẻ đã lâu rồi chưa được chăm sóc. So với cái thời anh còn đi làm thì phong độ đã sa sút nhiều. Ấy vậy mà những con người điệu đàng đẹp đẽ kia lại đang hô vang tên thật của anh với mỗi lần nâng li của họ. Cô gái ngồi kế bên anh thậm chí còn khoác tay và ngả hẳn vào vai anh. Một cô gái trong bộ minijupe ren trắng.
- Hú! Nhật Phi! – Nhận ra tôi, anh đứng dậy, trịnh trọng đưa tay cho tôi – Dạo này thế nào? Ngồi, ngồi đi!
Tôi không kịp đáp thì anh đã ấn một li vodka vào tay tôi. Rồi anh không nói với tôi một lời nào nữa. Buổi nhậu tiếp tục, với tôi như một kẻ ngoài cuộc. Tai tôi u u với những câu chuyện hỗn độn xung quanh, với bài ca uống rượu của đoàn người, với giọng nói sặc hơi men của anh. Cô gái ngồi bên như được sắp xếp để “phục vụ” tôi, ân cần mời mọc và liên tiếp rót đầy li mỗi khi tôi uống cạn, hoặc chưa kịp cạn. Hoá ra đây là ý anh khi nói với tôi về một bữa ăn “cải thiện”. Chuyện quái quỷ gì thế này? Tôi đã muốn gắt lên câu hỏi đó với anh, vào đâu đó giữa li thứ 5 và 6. Nhưng khi tôi ngước lên, tôi bất chợt bắt gặp ánh mắt anh đang hướng về tôi. Đôi mắt như muốn nứt ra với những đường đỏ quạch, nhưng ánh mắt thì đúng là của anh rồi. Rất nhanh thôi, anh quay lại với bàn nhậu.
- Vực sâu thăm thẳm, vực nào sâu bằng cái li này…
Tôi ngồi gượng tới cuối bữa, những muốn nói riêng với anh mấy câu. Tiệc tàn sau đó chừng 3 giờ đồng hồ. Đoàn người khật khưỡng đứng lên, tần ngần rút ví.
- Dẹp đi! – Anh xua tay.
- Ơi anh! Sao lại thế? – Một vài giọng đáp lại anh.
- Hôm nay là sinh nhật anh! Mời anh em một bữa không được à?
Anh lảo đảo bước lại chỗ bà chủ quán đang tươi cười niềm nở, trong khi đám người lần lượt cất ví, từng đôi dắt díu nhau ra bãi để xe. Cô gái ngồi kế anh khi nãy vội vàng chạy ra đỡ anh – gần như là – từ tay bà chủ. Còn cô gái đã phục vụ tôi thì biến đâu mất tiêu.
- Đi đến nơi về đến chốn nhá! – Đám người giờ đây đã chia cặp trên từng chiếc xe của họ, cười cợt với anh và cô gái kia – Đưa em nó về tận nhà… nghỉ nhá!
Anh đã kiếm đâu ra những người “anh em” như thế này? Tôi thực sự không thể nào nghĩ nổi.
- A, anh…
Tôi dợm bước tới, nhưng anh đơn giản nhìn lại tôi, gật đầu rồi cùng cô gái jupe trắng phóng xe đi mất.
Sinh nhật anh diễn ra liên tiếp hơn một tháng một buổi, với kịch bản gần như lặp đi lặp lại và khác biệt duy nhất nằm ở… đoàn khách của anh. Anh vẫn gọi tôi, vẫn với mục đích “ăn cải thiện”. Tôi phải kiếu anh một số buổi và trong những buổi khác, tôi cũng không còn cố hỏi anh gì nữa. Không phải trong những bữa tiệc như thế này.
Tôi tìm đến nhà anh, vào một buổi sáng, một năm kể từ ngày anh tuyên bố về cuốn tiểu thuyết của mình. Nhà anh sâu hút trong một con ngõ nhỏ trên một con đường lớn. Một căn nhà thuê tầng trệt bé tí. Tôi gõ lên cánh cửa gỗ xanh rêu tới hồi thứ ba thì anh ra mở cửa, hoàn toàn tươi tỉnh. Không, tỉnh, nhưng có lẽ không được tươi lắm: Da mặt xanh xao và mắt đỏ quạch, như lần cuối tôi gặp anh. Một chiếc bàn xếp nhỏ đặt giữa căn phòng, với chiếc laptop mở cho tôi biết anh đang viết, một chiếc gạt tàn, và một lon Red bull đã bật. Anh gật đầu ra hiệu cho tôi vào phòng rồi dọn nhanh mấy thứ trên bàn viết, biến nó thành bàn uống nước.
- Bia nhé? – Anh hỏi, và tôi đành phải đồng ý.
Trong lúc nhìn theo anh đang mở tủ lạnh lấy bia, tôi mới giật mình để ý thấy trên chiếc giường kê gần đó: một cô gái đang nằm nghiêng vào trong, chăn đắp ngang ngực, để lộ bờ vai trắng nõn với hình xăm một cành hồng gai; dưới chân giường, áo nọ, váy kia và một đống bà rằn khác vứt ngổn ngang. Anh nhận ra vẻ ngao ngán trong mắt tôi khi đặt vào tay tôi một lon bia lạnh. Vừa mở lon phần mình, anh vừa nói giọng tỉnh queo:
- Em Huệ! Tớ mới quen. Ngoan lắm.
- Anh không thể… cất cô ấy đi được sao? – Tôi lại càng thêm ngao ngán.
- À, có sao đâu? – Anh cười – Tớ vẫn làm mọi thứ như thế này từ lâu rồi, thành quen. Xong xuôi thì dậy, mặc quần áo, thỉnh thoảng thì không, haha! Rồi ngồi đốt thuốc. Viết!
- Từ lâu rồi...? Từ khi anh bắt đầu viết cuốn này sao?
- Khoảng khoảng đó! Tốt cho công việc lắm đấy! – Anh nháy mắt – Em Huệ sinh năm 94 đấy, làm tí không?
Trong một giây, bậc đàn anh mà tôi từng nể trọng thoắt biến thành một kẻ hạ lưu đáng khinh bỉ. Tôi đứng bật dậy, xô đổ cả chiếc bàn xếp, tóm lấy cổ áo anh mà giật. Hai cặp mắt hằn đỏ đối nhau, gần sát.
- Mẹ kiếp! Anh đang trở thành cái thứ gì vậy hả? – Tôi gần như đang gầm gừ qua kẽ răng.
Đúng lúc ấy, cô gái trên giường chợt trở mình, ú ớ mấy từ vô nghĩa trong cơn gắt ngủ. Rồi cô xoay người lại, hướng ra phía chúng tôi: Không phải là bất kì cô gái nào trong số những người anh đã từng cặp kè trong mỗi buổi tiệc rượu!
- Anh…
Không còn gì tôi muốn nói với con người này nữa. Tôi buông tay, mà gần như là quẳng anh ta xuống sàn. Tôi quay ra cửa, đi thẳng. Nếu đó là cách mà một tình bạn kết thúc…
Đám tang anh diễn ra lặng lẽ. Không một bầu đoàn, không những người anh em, thậm chí không có lấy một cô gái trẻ. Những người có mặt phần lớn là họ hàng bên mẹ anh, người đã mất cách đây nhiều năm. Tôi lắng nghe những câu chuyện của họ bên bàn nước đặt ngoài phòng tang, những câu chuyện về việc họ đã cưu mang anh ra sao, rằng anh đã là một thằng bé ngỗ nghịch như thế nào. Và dường như không có ai trong số họ thực sự đau buồn với cái chết của anh.
Anh đã lựa chọn cái chết cho mình. Sau gần 2 năm. Người ta tìm thấy anh vào buổi sáng ngày hôm kia, lơ lửng dưới một gốc cây, trước cổng trường đại học của anh năm nào. Một mình trong đêm đi vào cõi chết. Tôi tự hỏi buổi tối hôm đó anh đã làm gì, có phải lại một bữa tiệc “sinh nhật” khác vừa trôi qua không. Thế đấy. Cái cách người ta chỉ có thể nằm một mình trong 6 tấm ván sau khi chết đi.
Lẫn trong tiếng thì thầm của những người đến viếng, trong tiếng nhạc đưa hồn tử sĩ lê thê, khi nhìn vào gương mặt đã chết của anh, vào cái khoé môi dường như chưa thể khép hẳn lại kia, tôi như nghe thấy tiếng anh đang cười. Một cái cười nhạt, đầy giễu nhại. Phải rồi, hẳn là anh đang cười nhạo Thần Chết đây! Không cần chờ Thần Chết tới rước thì anh đã tự đến chỗ ông ta rồi. Có lẽ anh đang vỗ lên vai ông ta, an ủi rằng đôi khi ta vẫn phải chấp nhận những điều xảy đến ngoài dự tính. Vui lắm đấy, Nhật Phi kia ạ!
Có một cô bé trong đoàn người viếng tang. Tôi đã từng gặp cô bé ở đâu nhỉ? Không, chắc chắn không phải trong những bữa tiệc hoang tàn của anh, lại càng không phải trong phòng, trên giường anh. À, phải rồi, cô bé đã từng tới toà soạn của chúng tôi đăng kí làm cộng tác viên, một trong số ít những người đã đọc và yêu thích chân thành những tác phẩm của anh. Cô bé sụt sùi:
- Thế mà anh ấy đã… bảo em… chờ truyện mới… của anh ấy…
Tôi cũng chẳng biết nói gì hơn, chỉ có thể xoa đầu an ủi cô bé. Tôi cũng đã muốn trách anh điều tương tự. Đời người phải chăng vẫn thường hay dang dở như thế?
Một vài ngày sau đó, tôi nhận được một bưu phẩm… đề tên anh. Một tập bản thảo! Và một lá thư, đề ngày hôm đó, cái ngày trước đêm anh tự treo mình. Có một điều gì đó trong cái cách anh gấp bì thư đặt dưới tập bản thảo trong cùng một bưu phẩm mách cho tôi về tính đặc biệt của những gì trong thư viết, và rằng tôi nên đọc nó sau cùng.
Và đây, tập bản thảo, 2 năm của những điều điên loạn: ‘Cõi một’.
Tôi mất đến một tuần để đọc hết tập bản thảo ấy, và tôi biết sẽ còn phải nhiều ngày, nhiều tháng, nhiều lần đọc lại nữa để tôi có thể cảm nhận được hết những điều anh muốn kể, muốn nói. Và tôi còn biết có rất nhiều công ti sẽ muốn tranh giành quyền xuất bản tiểu thuyết này, có rất nhiều người ở ngoài kia sẽ bị nó làm cho chấn động. Những nhà phê bình rộng lượng có thể gọi đây là một kiệt tác của văn học mới. Đó là câu chuyện của nhiều năm về sau.
Đến giờ tôi mới mở lá thư của anh, lá di thư. Nét chữ viết tay mảnh, và buồn rầu.
“Gửi Nhật Phi,
Tôi không biết liệu cậu có tới dự đám tang của tôi hay không, nhưng nếu cậu đến, tốt nhất đừng để những gì nghe được làm cậu nghĩ khác về người bạn này mà cậu vẫn biết.
Chắc chắn là cậu đã hiểu ý tôi, và đã đọc hết bản thảo này rồi phải không? Tôi đã viết xong từ mấy hôm trước. Một kiệt tác! Tất cả những gì tôi muốn dành cuộc đời mình để viết nên. Viết xong nó là tôi cảm thấy mình đã hoàn thành hết mọi trách nhiệm với cuộc đời này rồi. Đã đến lúc để lên đường!
Không, đừng lên án gì tôi cả! Tôi đã chắc chắn để không nợ bất kì ai một điều gì khác. Tôi nhờ cậu với điều đó đấy! Hãy giúp tôi một công việc sau cuối này. Chọn cho nó một con đường để đến với mọi người. Tập tiểu thuyết này phải được đến và sẽ đến được. Tiền nhuận bút chắc chắn sẽ đủ để tôi thanh toán tất cả những gì còn lại ở thế giới vật chất. Nếu nó may mắn đạt được nhiều hơn thế, hãy dùng nó để giúp những người viết khác, như chúng ta đã từng khao khát được giúp đỡ. Tôi tin tưởng cậu với điều này.
“Không phải cuộc đời chỉ là vật chất thôi đâu!”, cậu đang nói vậy phải không? Đừng lo gì cả. Sẽ không ai cảm thấy đau buồn khi tôi chết đâu. Mẹ tôi đã mất. Còn bố tôi đã từ lâu quên rằng mình đã từng có một người con rồi. Những người đến đưa tang tôi cũng vậy, họ không đau buồn đâu, bởi vì tôi đã luôn là một gánh nặng đối với họ.
Cậu có nhớ không? Naoji trước khi chết đã viết như thế này:
“Những lời chỉ trích việc em tự sát, bảo rằng dù thế nào cũng nên sống hết cuộc đời mình thì đó cũng chỉ là lời đầu môi chót lưỡi, chẳng tiếp sức cho em được chút nào. Còn những người chỉ trích với vẻ mặt nhơn nhơn tự đắc ấy chắc là những đại vĩ nhân có thể tỉnh bơ như ruồi mà đề nghị Thiên Hoàng mở tiệm bán trái cây”.
Haha! Tôi cảm thấy không thể nhịn cười được! Vậy nên đừng nói với tôi những điều như thế đấy nhé! Chẳng giúp ích được gì cho tôi đâu!
Dazai đã chọn kết thúc cuộc đời mình ở tuổi 39, sau khi viết xong ‘Nhân gian thất cách’, cậu nhớ chứ? Tôi thì năm nay 32 tuổi, vẫn còn trẻ hơn. Nhưng tôi thực ra đã chết từ 2 năm trước rồi. Tất cả những gì tôi muốn khi đó chỉ là viết nên một kiệt tác thôi, một kiệt tác của tuổi 30. Phải rồi, tôi nợ cậu một lời giải thích, cho tất cả mọi chuyện trong 2 năm qua.
Tôi đã muốn sống một cuộc đời vô nghĩa. 2 năm vô nghĩa. Thời gian cần phải ngừng lại, để tôi viết ở tuổi 30 của mình. Để tiểu thuyết của tôi sẽ được dẫn dắt bởi duy nhất một người, một cái tôi mà thôi. Cho nên nó mới là “Cõi một”.
Ôi trần thế, ta chẳng thể nào trưởng thành hơn được gì với nó cả. Sự cô độc tối cùng ở giữa những bầy đàn. Dễ, dễ lắm đấy! Tôi chẳng nói gì với cậu trong những lần tôi gọi cậu, thậm chí tôi còn khách sáo. Đừng giận, mà giờ cậu giận cũng có để làm gì đâu? Haha. Chỉ cần một phút thôi rời khỏi cái bầy người ấy, mà tôi đã gọi là các “anh em” đấy, thì tôi sẽ lại già đi thêm một phút mất thôi. Nhấn chìm mình vào cái trần thế mà mình hằng khinh miệt, và trớ trêu thay nhờ đó mà tôi lại càng viết được.
Cái cõi người này, mỗi người đã là một cõi rồi. Tôi thấy xa lạ lắm với cái bầy người này. Giống như Dazai, có phải không? Với những người như thế, hoặc là đeo mặt nạ cả đời, sống cùng với những “bộ tịch” của thế giới này, hoặc là chỉ có cách chết đi thôi, sớm hay muộn. Tôi thấy tôi sống đủ rồi. Phải đi thôi!
Nhật Phi, Nhật Phi… Chỉ cần có hơn một Nhật Phi là đã không còn cần thiết nữa rồi(2)! Tôi là một kẻ ích kỉ. Và tôi không muốn trở thành nô lệ của danh vọng. Vất vả cho cậu rồi đấy, Nhật Phi duy nhất ạ. Rồi đây danh tiếng của cái tên này sẽ lớn lao, sẽ luôn ở phía trên đầu cậu. Hãy viết đi và vượt qua nó, nếu cậu có thể. Đừng để người ta chỉ nhớ đến một kẻ đã chết!
Tôi không kí tên đâu, đủ Nhật Phi rồi!
Tạm biệt”.
– 17/8/2013 –
Chú thích
(1) “Hai miệng thì không nói cùng một lời”: Nguyên trong Hán tự, chữ ‘nhật’ (mặt trời) được viết giống như 2 chữ ‘khẩu’ (miệng) chồng lên nhau. Chữ ‘phi’ (không phải) được viết bằng chữ ‘bất’ (không) đặt trên chữ ‘nhất’ (một).
(2) Trong tiếng Anh, danh từ trở thành số nhiều thường được thêm ‘s’ vào sau. Theo bảng mã Telex, thêm ‘s’ tức là bỏ dấu sắc. ‘Nhật Phi’ số nhiều trở thành ‘Nhật Phí’.
Afterwords: Một ý tưởng kiểu như thế này đã trở đi trở lại trong đầu tôi khá nhiều lần trước khi tôi quyết định viết ra nó. Đây chỉ là một câu chuyện hư cấu, xin các bạn đọc đừng liên tưởng gì cả. Bản thân Nhật Phi cũng không muốn tự tạo điềm rủi cho mình. Xin đừng lo lắng! Tôi có rất rất nhiều lí do để sống rất lâu.
CUỘC PHIÊU LƯU CỦA PHÂN TỬ NITƠ
~ Nhật Phi ~
Cho những ngày từng học Hoá
Cho dù có thế nào, niềm vui Hoá học của tôi chưa bao giờ suy giảm
Phân tử nhỏ thức dậy sau một phản ứng phân huỷ chất hữu cơ. Nó không vội vàng mở mắt ra ngay, một phân tử, khác với một phần tử sinh ra giữa một phản ứng, sẽ dành mấy giây đầu trong vòng đời của mình cho việc suy ngẫm. Nó nghĩ: “Mình là một phân tử Nitơ, Nitrogen! Mình rất bền vững với liên kết ba trong phân tử!”. Nó cũng chỉ nghĩ được đến có thế. Rồi từ từ, phân tử nhỏ mở mắt, bắt đầu cuộc phiêu lưu của riêng mình.
Nó nhìn thấy rất nhiều phân tử đang bay trên đầu nó. Họ bay tứ tán, hỗn loạn, dường như không một ai thèm để ý tới ai. Có những phân tử lớn bằng nó, có những phân tử lớn hơn nó và cả những phân tử nhỏ hơn nó. “Thì ra đây là bầu khí quyển!”. Phân tử nhỏ sung sướng nghĩ rồi tung mình bay lên, hoà vào sự hỗn loạn ấy.
“Cốp!”. Vừa mới bay lên, phân tử nhỏ đã va ngay vào một phân tử khác. Phân tử này có vẻ lớn hơn nó, được cấu thành từ hai phân tử lớn và một phân tử bé hơn. Phân tử nitơ rối rít:
- Em xin lỗi anh! Em không cố ý!
Trái với lo lắng của nó, phân tử kia chỉ cười lớn:
- Trong không khí va vào nhau là chuyện thường! Mày không phải để ý!
- Ơ dạ…
- Mày mới à?
- Vâng ạ!
- Người mới à?
- Đâu? Đâu?
- Tao xem với!
Bỗng chốc, vô số các phân tử vây quanh nó, ngắm nghía, hỏi han nó, chào mừng nó. Nitơ cảm thấy nó thật là quan trọng. Một phân tử trìu mến hỏi:
- Cậu tên gì?
- Em là Nitơ! – Phân tử nhỏ đáp, niềm kiêu hãnh ánh lên trong mắt nó.
- Nitơ?
- Hahaha…
Tất cả mọi phân tử xung quanh chợt phá lên cười. Chúng bắt đầu tản ra. Một số còn ở lại nói với nó:
- Cứ 10 thằng thì hết 7 thằng là Nitơ rồi! Làm gì mà chú oách thế?
- Ơ…
- Tao đã bảo chúng mày lại là Nitơ thôi rồi còn gì! – Một phân tử nói với đám còn lại trước khi bỏ đi.
Thoáng chốc, phân tử nhỏ chỉ còn lại một mình. Bầu khí quyển, mới phút trước còn như một thiên đường đầy hứa hẹn với nó, giờ đây lại trở thành một chốn lạ lẫm khôn cùng. Nó lại nhìn xung quanh, quay nhiều vòng quanh trục liên kết của mình. Đúng như các phân tử kia đã nói, có rất nhiều những phân tử giống nhau trong số vô số những phân tử đang chuyển động hỗn loạn kia. Chúng chiếm một phần lớn bầu khí quyển, một phần áp đảo. “Mình cũng giống như họ ư?”. Phân tử nhỏ nghĩ. Tại sao trong một thế giới ngập tràn đồng loại mà nó lại cảm thấy lạc lõng đến như vậy? Họ vẫn đang bay hỗn loạn trên kia, còn nó, nó làm gì đây?
Phân tử nhỏ mang niềm ưu tư ấy trên suốt hành trình của nó. Va kẻ này, chạm kẻ kia, rồi lại bay, lại va, lại chạm. Không biết nó đã như vậy trong bao lâu rồi. Đến cả thời gian cũng trở nên vô nghĩa. “Cuộc đời một phân tử trong bầu khí quyển chỉ có thế thôi ư? Vậy thì tồn tại có ý nghĩa gì chứ?”
- Này, làm sao mà buồn thế kia?
Một ngày nọ, phân tử nhỏ giật mình với câu hỏi ấy. Âm thanh to và vang, như thể không phải chỉ là một giọng nói. Đúng rồi, là vô số giọng cùng hỏi một lúc. Nó nhìn quanh tìm xem ai là người hỏi.
- Ở đây này, đừng tìm nữa! – Những giọng ấy lại cùng vang lên.
À, nó nhận ra rồi! Đó là một chuỗi dài những phân tử hình thù kì cục gấp khúc đang nối vào nhau. Các phân tử ấy giống hệt nhau, thành phần, kết cấu, hình dạng, thậm chí cả những ánh mắt đang đổ dồn về phía nó cũng mang cùng một tia nhìn. Thấy nó đã nhận ra mình, các phân tử ấy lại đồng thanh:
- Sao bay được mà trông vẫn buồn thế?
- Ơ thế mọi người không bay được sao? – Nói dứt lời nó mới thấy câu hỏi của mình thật là ngớ ngẩn: Làm sao mà bay được với ngần ấy những kết nối ấy chứ?!
- Chúng tôi không bay được. Chúng tôi chỉ ở đây thôi.
- Thế… sao các anh chị lại dính vào nhau thế này? – Nó không biết câu hỏi của mình có phải là khiếm nhã hay không nữa.
- Chúng tôi là xenlulo, là phân tử polyme(1)! – Họ trả lời, rồi lại hỏi – Cậu làm sao mà trông buồn thế?
- Em… chẳng biết phải làm gì cả! Các anh chị làm gì cho em làm với?
- Cậu không làm được đâu! – Họ đáp hiền hoà, nhưng nhiều giọng một lúc quá cũng khiến người nghe khó lòng mà cảm thấy thế được – Chúng tôi là chất xơ, cấu tạo nên thực vật. Cậu là Nitơ, không làm được đâu!
- Có việc để làm, thật tốt quá!
- Nhưng cậu lại biết bay, rồi cậu sẽ khám phá được nhiều điều!
- Vâng… Mà lúc nào mọi người cũng phải đồng thanh thế này à?
- Chúng tôi là một khối. Một khối thì phải có cùng tiếng nói, hành động chứ! Nhỉ?
- Phải đấy! – Họ vẫn cứ đồng thanh, chẳng biết được ai là người hỏi và ai trả lời nữa.
- Dạ vâng, cảm ơn anh chị!
Phân tử nhỏ cười ái ngại rồi bay đi. Các phân tử xenlulo này thú vị thật đấy, nhưng nói chuyện với cùng lúc nhiều người thế này làm nó thấy mệt quá. Sao họ cứ phải “có cùng tiếng nói, hành động” như thế chứ nhỉ? Dù có gắn với nhau thì họ vẫn là những phân tử riêng biệt cơ mà?
Phân tử nhỏ lại bay đi. Va kẻ này, chạm kẻ kia, rồi lại bay, lại va, lại chạm. Không biết nó đã như vậy trong bao lâu rồi.
“Cốp!”. Phân tử nhỏ va phải một phân tử khác. Nó cũng chẳng thèm phản ứng lại gì nữa, đây có lẽ là lần thứ vài mươi triệu gì đó rồi. Nhưng lần này thì khác.
- Này! – Một giọng trầm trầm vang lên – Va vào người khác mà không chịu xin lỗi lấy một tiếng à?
- Ơ… – Phân tử nhỏ quay lại và nhận ra một phân tử giống hệt nó – Xin lỗi… cậu!
- Cậu tớ gì? Có biết ta là ai không?
- Ơ, cậu là phân tử Nitơ, cũng giống như tớ còn gì?
- Giống là giống thế nào? – Phân tử kia có vẻ giận dữ – Ta đây là… là dạng thù hình(2) khác!
- Nitơ nguyên chất chỉ có một dạng thù hình thôi mà?
- Thì… thì… ta là đồng vị(3) khác!
- Đồng vị khác thì phải gọi thế nào ạ?
- Ơ… Có biết ta bao nhiêu tuổi rồi không?
- Không ạ! – Phân tử nhỏ thật thà.
- Hừ, đồ nhóc con! – Phân tử kia vênh mặt lên – Ta đã sống từ cái thời mà James Chawick(4) khám phá ra hạt nơtron đấy, có biết không?
- Ôi, thật thế ạ? – Phân tử nhỏ trợn tròn mắt – Đấy là từ đầu thế kỉ 20 lận! Cậu, à, bác làm thế nào mà sống lâu thế ạ?
- Hà hà – Phân tử già cười sảng khoái – Từ từ rồi ta kể cho mà nghe! Lâu lắm rồi mới có người nghe ta kể chuyện…
Phân tử nhỏ sung sướng đi theo phân tử già mới quen. Có thể đây chính là người sẽ cho nó câu trả lời.
- Được rồi! Để ta nói cậu nghe! Phân tử Nitơ chúng ta về cơ bản là rất bền vững, nhờ có liên kết ba. Không như bọn Oxy bèo bọt kia, một mồi lửa là cháy hết. Nhưng mà muốn sống lâu như ta cũng không phải là dễ đâu…
- Vâng… – Phân tử nhỏ hồi hộp.
- Đầu tiên là cậu phải tránh xa các thứ cây họ đậu. Chúng nó có vi khuẩn cố định đạm, có thể biến mình thành chất hữu cơ, axit amin ấy.
- Tránh xa cây họ đậu…
- Tiếp theo là phải tránh xa bọn khí thiên nhiên, khinh khí với cả hồ quang điện. Gặp bọn Hidro với hồ quang điện là mình sẽ bị dính với chúng nó, thành amoniac(5). Cái thứ khí bốc mùi ấy… Chỉ nghĩ đến mình thành ra thế thôi là ta đã muốn phát ói lên rồi!
- Tránh xa Hidro…
- Tốt nhất là tránh xa cả các phòng thí nghiệm Hoá học, Vật lí ra! Chúng nó có thể hạ nhiệt độ xuống, làm cho chúng mình dính cứng vào nhau lại thành Nitơ lỏng, rồi chúng nó sẽ làm đủ thứ khác lên mình. Ghê lắm…
- Tránh xa phòng thí nghiệm…
- Và quan trọng nhất là… – Phân tử già chợt hạ giọng, chừng như để tạo hiệu ứng cho cái điều ông sẽ nói ngay đây.
- Gì hả bác? – Phân tử nhỏ hồi hộp.
- Cứ khi nào thấy mây đen kéo đến thì đừng có bay lên trời! Cứ lao thẳng xuống đất mà trốn! Lúc ấy có gặp cây họ đậu hay khinh khí hay phòng thí nghiệm gì cũng mặc kệ! Có thứ còn khủng khiếp hơn nhiều…
- …
- Là sấm sét đấy! Quanh quẩn ở gần sấm sét là chết hàng loạt đấy! Chúng ta sẽ bị biến thành axit, rồi thành muối, rồi sẽ bị đám cây cối hút lấy, vĩnh viễn không bao giờ bay lượn được nữa(6)!
- Ôi đáng sợ quá!
- Đã từng có một lần bọn ta bay lên quá tầng bình lưu chơi, bất chợt một ánh chớp loé lên. Bao nhiêu bạn bè ta bỏ mạng cả, chỉ có mình ta thoát được. Thê thảm lắm thay… Vậy là chỉ còn mình ta cô đơn trên cõi đời này!
Phân tử nhỏ bị chấn động sâu sắc. Nó lại gần phân tử già đang vô cùng xúc động, bùi ngùi nói:
- Bác đừng buồn! Cháu sẽ ở đây cùng bác, cho bác bớt cô đơn.
- Thật vậy sao? – Phân tử già mừng rỡ – Vậy ta sẽ kể cho cậu nghe thêm chuyện của phân tử Nitơ già này!
Từ đó, phân tử nhỏ đi cùng với người bạn lớn của nó. Ngày ngày, nó được nghe những câu chuyện của ông. Từ chuyện chứng kiến các nhà bác học làm thí nghiệm, lúc bị hút ra khỏi một cái ống chân không, chuyện ông đã phải lòng một nguyên tử nitơ “nude”, bị lột hết lớp vỏ electron làm hạt nhân thí nghiệm, cho đến chuyện một lần bị hoá lỏng tưởng chết, nhưng may thay họ chỉ dùng ông để bảo quản cá tầm nhập khẩu rồi lại thả ra… Những câu chuyện rất đỗi li kì, cuốn hút. Nhưng đối với phân tử nhỏ, dường như chúng vẫn cứ thiếu sót một điều gì đó, một điều rất quan trọng. Cho đến một lần, nó đánh bạo cắt ngang mạch kể chuyện bất tận của ông:
- Bác ơi! Thế… chúng ta tồn tại để làm gì?
- Hả? – Phân tử già tỏ vẻ ngạc nhiên – Sao tự nhiên lại hỏi thế?
- Dạ, cháu… không biết được ý nghĩa sự tồn tại của mình.
- Ui dào – ông xua xua đám mây orbital gạt đi – có gì quan trọng đâu! Cứ sống lâu như ta đây này! Để ta kể tiếp chuyện vợ chồng Irene Curie(7) cho mà nghe! Thế rồi sau đó…
Đêm đó, phân tử nhỏ không tài nào ngủ được. “Vậy là bác ấy cũng không có câu trả lời!”, nó buồn rầu nghĩ, “Có khi mình phải đi tiếp thôi!”. Phân tử già khi ấy đã chọn được một vị trí tránh khỏi tất cả những mối hiểm hoạ mà ông hằng lo sợ, đang say ngủ. Phân tử nhỏ định đánh thức ông dậy để nói lời tạm biệt, nhưng rồi nó nghĩ lại. Nếu đánh thức ông dậy, có thể nó lại chẳng thể đi được nữa. Những câu chuyện sẽ níu chân nó lại. Không, không phải những câu chuyện, chính nhu cầu được tiếp tục sống, tiếp tục tồn tại dù không biết lí do, nơi phân tử già, sẽ khiến cho nó không thể đi tiếp. Nó vẫn sẽ sống nếu biết tránh mọi mối đe doạ mà phân tử già đã dạy, một câu trả lời không biết có thực sự tồn tại hay không sẽ không đủ làm một lí do để nó từ bỏ một nơi chốn an toàn. Nó phải đi thôi, đi mà không một lời từ biệt. Nghĩ vậy, phân tử nhỏ từ từ bay lên.
- Ơ này! Đi đâu đấy? – Phân tử già bất chợt giật mình tỉnh dậy.
- Cháu phải đi thôi! – Nó ngoái lại, mỉm cười với phân tử già – Cảm ơn bác về mọi chuyện! Cháu phải đi tìm câu trả lời cho riêng mình!
- Này, này, làm gì mà vội thế? Xuống đây ta kể chuyện Alfred Nobel làm ra thuốc nổ nước cho mà nghe!
- Chuyện đó bác kể rồi ạ!
- Ơ thế à?
- Cháu đi đây! Bác rất tốt nhưng cháu rất tiếc!
Phân tử nhỏ lại bay đi. Va kẻ này, chạm kẻ kia, rồi lại bay, lại va, lại chạm. Không biết nó đã như vậy trong bao lâu rồi.
“Cốp!”. Phân tử nhỏ va phải một phân tử khác. Nó còn chưa kịp nghĩ gì thì phân tử kia đã rối rít:
- Ôi, em xin lỗi anh! Em không cố ý!
- Trong không khí va vào nhau là chuyện thường mà!
Phân tử nhỏ xua tay, rồi nó chợt nhận ra phân tử mà nó vừa va phải kia cũng được cấu thành từ hai nguyên tử, có điều lớn hơn nó một chút.
- Sao lại gọi mình là anh? Cậu còn to hơn mình nữa!
- Ui, kích thước có là gì đâu anh! – Phân tử kia cười ngượng ngùng – Anh là Nitơ phải không? Anh đứng trước em trong bảng hệ thống tuần hoàn, nên anh là anh!
- Ủa vậy hả? – Nó bật cười – Thế cậu là…?
- Em là Oxy anh ạ! Em vừa mới được quang hợp ra thôi!
- Thế à? – Nó chẳng biết nói gì hơn.
- Em hâm mộ Nitơ các anh lắm! Các anh thật là bền vững, chẳng có mấy tác nhân làm tan rã được. Không như bọn em…
- Cậu thì sao?
- Nay sống mai chết anh ạ! – Phân tử Oxy cười nhẹ – Các hợp chất cháy, sinh vật hô hấp, vòng đời Oxy bọn em ngắn lắm!
- Thế làm sao mà các cậu tồn tại được?
- Sinh vật hô hấp tụi em, rồi cây cối lại quang hợp, lại có lứa Oxy mới anh ạ! Vòng tuần hoàn không ngừng mà! Tụi em luân chuyển suốt! Em cũng chỉ nghe nói vậy thôi! Chẳng biết bao giờ em bị chuyển hoá nữa…
- Bị chuyển hoá rồi thế nào nữa?
- Hì, em không biết anh ạ. Em chỉ biết mình là Oxy và sẽ bị chuyển hoá vậy thôi.
- Cậu có sợ không?
- Hơi sợ anh ạ! Nhưng mà vui, sự sống cần mình.
- Nhưng mà mình lại bị chuyển hoá…
- Hì hì, cứ là phân tử Oxy thì cũng có làm được gì đâu anh! Thôi, em xin phép, em đi trước nhé!
- Ơ, chào…
Phân tử nhỏ nhìn theo bóng phân tử Oxy bay đi xa dần rồi khuất hẳn. Những lời của phân tử Oxy cứ vang trong đầu nó. “Cứ là phân tử Oxy thì cũng có làm được gì đâu”. Sự tồn tại mong manh của các phân tử Oxy này…
Nó không biết nó đã tìm được câu trả lời hay chưa. Nhưng nó có một dự cảm rằng câu trả lời vốn đã ở ngay nơi đó rồi. Ở đâu đó giữa những liên kết cộng hoá trị của nó chăng? Phía xa xa trên tầng đối lưu, mây đen đang tụ lại. “Đi thôi!”, phân tử Nitơ nhỏ nghĩ thầm rồi bay về phía một ánh chớp nơi cuối chân trời.
– 9/5/2013 –
Chú thích
(1) Polyme: các hợp chất có khối lượng phân tử lớn và trong cấu trúc của chúng có sự lặp đi lặp lại nhiều lần những mắt xích cơ bản.
(2) Dạng thù hình: các dạng đơn chất khác nhau của cùng một nguyên tố.
(3) Đồng vị: các dạng của cùng nguyên tố hóa học có cùng số proton trong hạt nhân nguyên tử nhưng có số khối khác nhau vì có chứa số neutron khác nhau.
(4) James Chadwick: nhà vật lí người Anh, đoạt giải Nobel năm 1935 nhờ công trình khám phá ra sự tồn tại của hạt nơtron.
(5) Phản ứng giữa khí nitơ và khí hidro trong hồ quang điện tạo ra khí amoniac có mùi khai.
(6) Khí nitơ trong không khí với điều kiện tia lửa điện sẽ tạo ra ion nitrat, nitrit. Ion nitrat, nitrit khi hoà vào đất sẽ được cây cối hấp thụ. Ông bà ta có câu:
Lúa chiêm lấp ló đầu bờ
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên
(7) Irene Joliot-Curie, con gái Marie Curie, nhà vật lí, hoá học người Pháp, cùng với chồng là Frederic Joliot-Curie, đạt giải Nobel Hoá học năm 1935 nhờ công trình về sự phát xạ nhân tạo.
DƯƠNG LIÊN TRANG NHÃ (TP. HCM)
AI KHÔNG TRỞ VỀ
Mười hai năm trước, ba tôi đi mua siro đá cho em tôi và không trở về.
Ba không bị xe tông. Ít ra, không ai thấy xác ba quẩn quanh đâu đó, không có bệnh viện nào điện tới để mẹ tôi bắt, cũng không có báo nào đăng tin. Trước mặt nhà là con lộ lớn mà thời đó, xe chạy trên lộ còn ít hơn xe chen trong hẻm mua cá mắm muối dưa. Ba không đi theo bồ nhí. Ít ra mẹ tôi nói vậy. Ba không lạc đường được, ít ra tôi tin vậy. Ba cũng không nửa đường mất trí, tôi cũng tin vậy luôn. Nhà tôi ngay mặt lộ lớn, đi chệch qua hướng khác còn khó hơn đi đâm thẳng, trong tim tôi đó là lí do lớn nhất để bất kì ai có nhà ở đây không thể lạc được.
Ba chỉ đơn giản là không về. Ngay cả sau này lớn lên rồi, tôi vẫn không biết viết gì thêm vào chỗ đó.
1.
Mẹ tôi không thay đổi nhiều khi ba không về. Số đổi thay nếu tính cộng dồn lại mười hai năm chắc không lớn hơn số ngón tay, rải dọc suốt mười hai năm thành ra không đáng kể. Cái đổi thay lớn nhất là mẹ không lập bàn thờ. Mỗi năm đến ngày ba đi, không mâm cơm, không cúng quải, ba mẹ con lên chỗ Phật ngồi lầm rầm gì đó chỉ Phật nghe được, mạnh ai nấy tự lầm rầm cái mình muốn lầm rầm rồi đi xuống. Nhà tôi không có gì thay đổi về chuyện này và đó là sự thay đổi lớn nhất mà tôi không nhìn thấy.
Sự thay đổi thứ hai của mẹ tôi cũng không thể nhìn thấy mà phải nghe - mẹ thở dài nhiều hơn và đạp bàn may nhiều hơn. Hồi hai anh em còn đặt trái tim trong tai và dưới gan bàn chân, chúng tôi hay bấm nhau nói im lặng mỗi khi nghe phòng bên cạnh có tiếng mẹ thở dài rồi tiếng máy may, lại bấm nhau đi trong im lặng mỗi khi nghe phòng bên cạnh dứt tiếng thở dài mà cũng không còn tiếng máy may. Mẹ may đồ thì cũng bình thường thôi, mẹ vẫn may cho cả nhà những bộ đồ đầy đủ tay chân và không đáng chê. Chỉ là sau khi ba đi, mẹ may nhiều chút và không may cho ba nữa vì phần đó không ai mặc. Chúng tôi đơn giản là có nhiều đồ để mặc hơn, hoặc giả vì chúng tôi được hưởng sái từ phần ba không mặc nữa nên thấy nó nhiều hơn cũng không chừng.
Sư thay đổi thứ ba của mẹ tôi thì nhìn thấy được, là mẹ cười. Mẹ cũng hay nói về ba nữa, nhưng không nhiều như lúc ba chưa đi mua siro đá. Mẹ có hỏi mấy lần là sao ba hoài không về, không biết là ba đi đâu, ba có sang đường khác rồi đường khác nữa không, ba có sang quận khác rồi quận khác nữa không. Sao ba không về nhà lấy xe rồi tha hồ đi xa, mà có khi dọc đường ai gặp ba tiện yên sau cho quá giang, cũng có thể. Sau đó mẹ chuyển sang dạy hai anh em. Một khi chuyển đề tài qua hai anh em tôi, mẹ sẽ không nhắc ba nữa, cho tới hết ngày.
Em trai tôi thay đổi rõ hơn mẹ. Trước khi ba đi, nó thèm siro đá mỗi tuần. Sau khi ba đi, nó nhắc siro đá mỗi ngày. Hồi nhỏ tôi hay đánh đầu, biểu ba không nhắc mà nhắc siro. Em trai tôi nhắc cũng đa dạng, nó thể hiện nỗi thèm ăn lẫn nỗi nhớ người đi mua theo cách mà tôi không làm được.
Một lần em trai nói với tôi:
- Em sẽ phát minh ra một cái máy xay xi rô đá không bao giờ ngừng. Em sẽ tặng mỗi nhà một cái để không ai phải ra đường mua siro đá nữa
Sau đó em trai nói với tôi:
- Em sẽ xây dựng một công ty siro đá lớn nhất Việt Nam.
Sau đó em lại nói với tôi:
- Em sẽ xây dựng một tập đoàn chuyên cung cấp siro đá xuyên quốc gia.
Sau đó nữa em lại nói với tôi:
- Em sẽ học làm siro đá thiệt ngon, ai muốn uống thì em làm cho uống.
Sau đó nữa em lại nói với tôi:
- Anh ăn siro đá không, hôm nay anh em mình đi. Mẹ không đi mình mua về cho mẹ.
Sau đó nữa em lại nói với tôi:
- Anh còn thích siro đá không?
Rồi sau nữa, em trai bắt đầu vẽ. Em vẽ siro đá ở đủ hình dáng, cho đến khi em vào khoa thiết kế thì siro đá trên giấy em trở nên mông lung. Nó siêu thực và loằng ngoằng tới mức tôi chỉ nhìn vào mấy vụn trắng và những màu sắc chòa lòa rồi đoán đại thành màu của thứ ăn được. Nó trở thành cảm hứng cho phong cách này nọ của em, thành ý tưởng đứng sau những ý tưởng khác, thành thứ dẫn hướng một sản phẩm, lèo lái một chức năng. Em ra trường, học thêm một bằng kế toán rồi làm kế toán, luôn tới giờ. Tôi không thấy siro đá trên miệng em hay trên giấy em trai nữa, nhưng thỉnh thoảng khi tôi nhắc siro đá trên miệng mình, em vẫn cứ hùa theo và có đi ăn cùng tôi.
Còn mình, tôi không biết nói sao. Cái hồi em trai tôi chạy vào hỏi, ba đi mua siro đá sao qua giờ chưa về anh, tôi đang ngẩng đầu nhìn tia nắng đầy bụi xiên xuống nền nhà. Thành ra từ đó, tôi có thói quen tìm tia nắng giống vậy mỗi khi nhớ ba. Nói về thay đổi chắc tôi chỉ có cái đó là chính.
Những chuyện khác, tôi không biết nói sao. Chắc tôi có vài xáo trộn nhưng không đáng, có thể là không xáo trộn. Tôi thích nghĩ là mình không xáo trộn gì. Trước khi ba đi mua siro đá, những thứ đó đã có sẵn trong nhà lẫn trong tôi. Sau khi ba đi mua siro đá, tôi đảo thứ tự chúng lại chút đỉnh – cái thì gom về hướng mình để đếm, cái thì đẩy ra xa vì không cần thiết, cái có bóng dáng ba thì tôi cất sâu, cái trung lập hơn tôi lôi ra chưng, có cái tôi nghi nó ẩn câu trả lời về chuyến đi của ba nên gỡ từng lớp ra thăm dò. Tựu chung lại, tôi thấy mẹ và em trai đổi khác nhiều hơn mình. Tôi thích thống kê sự đổi thay ở mẹ và em trai hơn là sự đổi thay của mình, thích nhìn và không thấy cái gì đẹp hay xấu cũng như nên hay không nên ở những đổi thay đó. Nó chỉ như một cuốn album gia đình chụp vào một dịp không phải gia đình nào cũng có – dịp người đàn ông trụ cột tự nhiên đi mua siro đá rồi không về.
2.
Thật ra, cái khác đáng lí phải nhiều lắm, hơn là chỉ khác rải rác như vầy. Nhiều lúc tôi ráng tìm xem có cái khác nào bị mắc kẹt đâu đó giữa những lời nói qua lại trong bữa cơm của mẹ với tôi, em với tôi, cái khác nào đó dài chừng mấy giây và ngắn chừng nửa ngày, cái khác nào đó không được nhuộm màu vật lí nhưng được nhuộm màu tâm thức, cái khác nào đó chắc chắn có mà tôi không thấy hay không.
Mỗi người đều có cách riêng để phân đoạn cuộc đời mình, tôi nghĩ vậy. Với ba mẹ con tôi thì cách phân giống nhau, vì tôi phân dùm hết. Đoạn thứ nhất là trước khi ba đi mua siro đá. Đoạn thứ hai là sau khi ba đi mua siro đá và không về. Tôi rạch ra như vậy là để dễ tống vài thứ vào mỗi bên cho đỡ lộn xộn, ví dụ như cái thở dài và chuyện may áo của mẹ, mơ ước thành lập công ty siro đá của em trai, thói quen tìm tia nắng của tôi, chứ nói về tổng thể thì có những thứ vẫn nằm được ở cả hai giai đoạn.
3.
Thật ra đời chúng tôi còn một đoạn nữa, đó là đoạn sau khi ba đi mua siro đá và trở về. Đoạn này không có mẹ vì mẹ đã mất trước một tuần.
Lúc tôi cùng em trai khiêng mấy món đồ ra ngoài cửa thì ba bước vô. Sau nhiều năm, tôi đã nhổ giò cao hơn ba, em trai thì nhổ giò cao hơn tôi nên chúng tôi cần thời gian đong đo độ cao với mấy sai biệt khác. Tôi nhận ba bằng cách đứng yên trong khi em trai nhận ba bằng cách không nhận ra ông. Ông cởi nón, những nếp nhăn đẩy nhau lên về phía trán chắc là để cười với sự sững sờ trong mắt hai thằng con. Tôi đoán vậy thôi chứ tôi đâu biết, nhưng tôi nghĩ lúc đó ông cười thật, hi vọng những nếp nhăn quá xá không làm mình lộn. Em trai tôi hỏi:
- Ai vậy anh?
Tôi nghĩ mình nên nói thật:
- Ba về đó em.
Em trai tôi đứng yên cũng một phút, không hiểu sao tôi không cứu bồ nó, chắc là tôi nghĩ nó tự cứu được. Hoặc cũng có thể lúc đó tôi mắc cứu mình.
- Ba đi mười hai năm, cuối cùng nó nói, đi mười hai năm mua siro đá cho con, cuối cùng về tay không vậy sao?
Câu hỏi tuyệt cú mèo! Tôi mím môi nhìn ba, chờ ba đem siro đá về cho nó để xong rốt chuyến này.
- Xin lỗi con, đá tan dọc đường nên ba phải tưới cây hết rồi.
Thế là em trai tôi thở dài giống mẹ, rồi đi vô nhà trong. Tôi với ba ráng lắng nghe – chỉ có tiếng mưa ngoài chứ không có tiếng dậm chân hay đập cửa bên trong. Cũng giống như ba đi mua siro không về, em trai vô trong rồi bữa đó không trở xuống. Bữa đó chỉ có hai ba con cùng nhau khiêng đồ ra khiêng đồ vô, không bao lâu là sạch trơn đống cần dọn sau khi mẹ đi. Tôi nhớ tôi đã cười nhiều lắm, mà không hiểu sao sau này lúc vẽ lại trong đầu, chúng chỉ còn là những nét xếch lên của mắt mũi miệng tai chứ không kèm về được cảm xúc nào. Tôi không hiểu tại sao.
Tôi từng tin là, nếu ba đi bao lâu ấy thời gian giờ trở về mà chúng tôi không được lời giải thích nào vẫn sống tiếp được thì không phải con người nữa. Nhưng rốt cuộc, chúng tôi không nhận được câu trả lời rốt ráo nào vẫn tiếp tục sống – không ai phải ăn cỏ hay bơi dưới nước, rốt cuộc chúng tôi vẫn là con người, cả hai anh em. Tôi cũng không hiểu tại sao.
Anh em tôi từng chụm nhau làm một bữa quây quần, uống rượu với ba rồi hỏi ba những thứ rượu có thể trả lời. Có điều bữa đó ba không mời rượu lên nhiều tới mức hai anh em nghe được tiếng nó, nên rốt cuộc chỉ nói chuyện với ba. Tôi hỏi:
- Ba đi đâu bao lâu nay, ba có thể nói con biết không?
- Ba đi mua siro đá rồi ghé làm mấy công việc chưa làm xong.
- Sao tới mười hai năm?
- Công việc đó cần mười hai năm.
- Sao ba không về đưa siro đá cho em con rồi đi giải quyết công việc?
- Về sẽ không kịp.
- Ba không thể nói được một chút nào sao?
- Con không thấy những chuyện rất dài, khi kể lại càng ngắn thì sẽ càng đủ sao?
Em trai tôi chừa toàn bộ lượt hỏi cho ba.
- Mẹ có nói gì về ba không?
- Dạ có. Tôi trả lời.
- Mẹ có nhớ ba nhiều không?
- Con nghĩ là có.
Ba xài không hết lượt em tôi chừa, lại uống rồi đi lên nhà trên. Em tôi ngồi uống tiếp với tôi, không nhắc gì tới siro đá nó chờ mười hai năm. Tôi cũng không hiểu tại sao.
Ba về rồi không có nhiều đổi thay. Tôi nghĩ cũng như mẹ ngày xưa, mất ba còn một mình mẹ, mẹ không làm được sự đổi thay nào đáng kể, thì giờ mất mẹ còn mình ba, ba cũng không khác. Ba không cần lập bàn thờ mẹ vì anh em tôi đã lập sẵn rồi. Tới bữa, ba người chúng tôi lên bàn Phật lâm râm khấn vái, xong qua bàn mẹ lâm râm vái khấn rồi mạnh ai nấy xuống.
Tôi không nghe ba thở dài. Ba cũng không biết may để mà trở về lại có vụ đạp bàn máy. Ba không nói nhiều hơn cũng không cười nhiều hơn, vì ngày về, ba coi như chỉ còn mình tôi để nói chuyện. Hàng xóm nhìn ba không khác gì người đi ra từ vùng tam giác Bermuda, nói chung còn lạ hơn người đột ngột sống lại ba mươi năm sau chiến tranh hay hai mươi năm sau bão.
Cái khác biệt lớn nhất khi ba trở về là ba không mang theo khói thuốc. Ba dứt hẳn, ít ra là trong tầm mắt và tầm mũi tôi với em trai. Đôi khi tôi hơi ngạc nhiên, có khi nào mười hai năm ba đi, nhân tiện trên đường mua siro đá đã ghé chỗ nào đó cai thuốc luôn không? Hay có khi nào mười hai năm ba đi, ba gặp ai đó uống hết siro đá ba mua nhưng đổi lại giúp ba không hút thuốc nữa không? Hay chính mục đích ban đầu ba đi mua siro đá thật ra là để cai thuốc? Hay vốn ba đã cai thuốc, giờ chỉ ra đi rồi trở về để chính thức hóa nó? Tệ là những câu hỏi đó xuất hiện khi tôi không còn nhỏ, nên tôi không có cách nào trả lời chúng đẹp và gọn. Nhiều khi tôi lại đưa ra giả thuyết, có phải vì ba muốn tạo ra một cái gì đó cho chúng tôi tự hỏi và tự trả lời bằng chuyến đi mười hai năm, nhưng lại quên mất rằng một con người lớn qua mười hai năm sẽ không đủ khả năng trả lời một số chuyện nữa.
Ba về rồi, đổi thay rốt cuộc cũng không đếm hết bàn tay như ngày tôi ngồi đếm của mẹ. Thật ra, có lẽ vì tôi không màng đến những cái thay đổi tiểu tiết như: em trai không thèm nói chuyện với ba, em trai gắt gỏng với ba, em trai không chào ba khi đi ra ngoài, em trai hỏi ba lí do rất nhiều lần để rồi cuối cùng bỏ cuộc…, cho nên sau rốt tôi không thấy gì thay đổi nhiều hết. Cũng có thể, vì không còn một người phụ nữ làm cực hút, chúng tôi tự đẩy nhau ra, mà đã xa nhau rồi thì có thấy gì nữa để biết thay đổi hay không. Hoặc cũng có thể, sự đổi thay một khi ở hẳn trong nó thì sẽ không thấy nó nữa.
Về phần mình, tôi không còn tìm tia nắng nữa mà dành thời gian đó để sắp xếp lại những thứ tôi đã xáo trộn khi ba đi, thật thì cũng không phải xếp mà là xáo lại theo thứ tự khác. Tôi không biết nên đón ba bằng niềm vui trở về hay nỗi buồn vừa đưa mẹ đi. Lúc đó tôi chọn hoài và tới bây giờ thỉnh thoảng vẫn lấy ra để chọn lại, dù kết quả không cần thể hiện ra ngoài nữa.
4.
Có một lần, tôi đứng cạnh ba trước mộ mẹ dưới nắng thắm. Tôi nghe ba tỉ tê với mẹ chuyện cây cam sau vườn cậu mùa này không chịu ra trái, tự nhiên nghĩ mình nên cho cả hai một cơ hội nữa.
- Rốt cuộc thì ba đã đi đâu? Tại sao ba không về?
Ba tận dụng luôn cơ hội ấy.
- Ba về lâu rồi, còn con thì sao?
Đột nhiên, tôi thấy ba không còn bí mật nào về chuyện siro đá nữa. Tôi nghỉ truy vấn ba từ đó mãi về sau.
5.
Em trai lấy vợ năm hai mươi tuổi, tới quận khác ở rể và không trở về. Thật ra thời em đi qua quận khác không giống thời ba đi mua si rô đá, thứ cản em trở về không phải đường sá, dép mòn hay ly đá không kịp chờ. Em có trở về bằng điện thoại và nói chuyện với ba mấy câu nhằm đầu năm cuối năm, nhưng không trở về theo cách tôi muốn ba nhìn thấy trước khi ba qua đời.
Tôi đoán có lẽ là em đặt nhiều lí do bên hông quá nên em không ngồi gần ba được. Tôi đặt ít lí do hơn nên vẫn có thể gần quanh quẩn bên ba, dù rằng tôi nghĩ về tổng thể, những thứ hai anh em tôi mang lên từ lúc ba về nặng như nhau. Chỉ khác, nó đeo bên ngoài nên chiếm không gian ngoài, tôi đeo bên trong nên bên ngoài vẫn thoáng đạt.
Ba tôi có nói, tôi không còn nhớ là trước khi đi mua si rô đá hay sau khi đi mua si rô đá, rằng nếu con muốn kể những câu chuyện đã xảy ra mà hoàn toàn không biết nguyên nhân bên trong, thì cách duy nhất là nó diễn ra làm sao, con kể lại như vậy. Tôi nghĩ ba đúng, thường thì những chuyện càng dài kể sẽ càng ngắn.
Nếu tôi nghe lời ba triệt để, thì câu chuyện này chỉ bao nhiêu đây thôi: Mười hai năm trước, ba tôi đi mua si rô đá. Giờ ba đã về rồi.
Mà tôi cũng không chắc nữa - không chắc là cả nhà tôi, rốt cuộc có ai trở về sau chuyến đó không.
CÚT BẮT
Cứ hai tháng, tôi lại ra bến Kim Quy đón Long để được hắn vỗ vai như một đứa bạn trai thân thiết.
Mỗi lượt gặp nhau Long đều cười, biểu, sướng rơn vì có một con bạn không ngại tốn xăng ra đón hoài, còn tôi thì cười nhưng không nói, rằng, dù tốn thêm gấp ba cũng sẵn sàng đón hắn. Bởi vì, hắn là người thương tôi.
- Mình thích cậu, Tuyền à, cậu là người đàng hoàng thẳng đứng.
Một lần, Long nói nguyên văn vậy, nói như giải thích vì sao hắn làm việc ở Tây Ninh mà hai tháng một chặp lại rông về Sài Gòn không duyên cớ. Hóa ra duyên cớ là đây. Tôi đã mắc cười gần chết nhưng ráng nín để hỏi nguồn cơn. Cười xổ ngay lúc ấy thì hư hết, chắc Long đã sắp lên đặt xuống từng con chữ trong đầu mới được một câu rốt rẻng vậy. Cười thì phụ người ta.
- Vì cậu từng kể, có hai câu nói làm kim chỉ nam cho cậu trong đời. Mình thích cả hai câu đó, vì thế thích cậu.
À hử…Tôi từng biểu hắn tôi thích hai câu này, trên đời ai thắng thua không quan trọng gì, ai vui vẻ mới quan trọng hơn, và câu này, sống chỉ là hít vô thở ra thôi có gì cực dữ vậy. Tôi nói rằng mình sống theo hai câu ấy, khi nào nhớ lại thì khi ấy đều cười. Lúc ngồi chung bàn ở đại học, hình như mắt Long có tròn một chút khi tôi phát biểu thế, nhưng không chắc. Chỉ nhớ cái ngày Long nói thích tôi ở bến xe, mắt Long đã sáng đúng màu lá trên đầu hai đứa.
- Mình thích cậu vì cậu không chỉ nói được mà còn làm được.
- Sao biết mình làm được?
- Vì mỗi hai tháng cậu lại đón mình nơi đây nè!
Long có kiểu gắn chữ vào câu thanh lịch và cũ đủ để tôi nghĩ hắn là tiền bối sống đâu đầu thế kỷ 20, đến chừng hai chục tuổi thì tự ướp xác vượt thời gian, tới giờ mới rã đông, bật dậy nhập đời và quen tôi. Mà người như thế thì yêu quí những câu triết lý mấy xu của tôi cũng không lạ. Tôi đã sướng lâng lâng một thời gian, coi đó là lời tỏ tình thẳng mặt ngọt ngào nhất mà mình chưa gật đầu. Không mấy ai được một người nói thẳng thương, càng không mấy ai chỉ phát hai câu mà được thương bất kể tiền xăng, bất kể cây số như thế.
Nhưng một bữa, tôi chợt nhớ ra: hình như mình không phải tác giả hai câu ấy. Có một người khác đã rót chúng vô đầu tôi, và tôi “tương tư” người ấy nên ảnh hưởng.
Tôi buột miệng kể với Long.
- Trời! Thiệt sao? Ai? Tuyền ráng nhớ đi!
Long khấp khởi thúc tới, nhưng từ khi sực ra người đó thì tôi đâm khoái chơi trò huyền bí với cậu ta:
- À, là một người con gái…
- Người con gái thế nào?
- Tóc dài, học hết tú tài, lớn hơn mình mấy tuổi. Rồi…, thích đọc sách và đi bộ buổi sáng, thích trồng lan…
- Ai hỏi mấy cái đó! – Long nhăn mặt.
- Thế muốn hỏi gì?
Long hết biết đáp. Cho nên, khoảnh khắc ấy, tôi nhìn ra được vài thứ vỡ vụn trong mắt cậu ta, rồi chính đám bụi đó tự tựu thành một thứ khác. Long cũng không biết mình muốn biết gì về cô gái ấy, không thể nào hỏi về cô ấy như hỏi về một con Tuyền cũ. Sự huyền bí trong lời kể của tôi khiến cô gái kia mất danh tánh, hình hài hay nhân thân để hỏi. Thế là Long thôi hỏi, cứ vậy xách cặp về quê, nhưng tôi nghĩ lần sau trở lên chắc cậu ta sẽ có người thương mới.
Hai tháng kế, Long lại phất phơ ở bến xe. Cậu ta lên chỉ nửa ngày rồi về như mọi lần, đặng xem phim và mua chút đồ. Gặp tôi, quả nhiên cậu ta hỏi về cô gái của hai tháng trước.
- Cô ấy sống ở đâu? Vẫn sống tốt chớ?
- Vẫn tốt. Sao vậy?
- Nói thiệt, hai tháng qua mình cứ nghĩ về cô ấy. Tuyền làm mình muốn gặp cô ấy quá.
Tôi bày đặt đóng phim buồn:
- Vậy không muốn gặp Tuyền nữa?
- Chà, mình muốn gặp cô ấy hơn Tuyền trong nửa tháng đầu, nhưng rồi nghĩ: nếu cô ấy ảnh hưởng đến Tuyền nhiều thế thì gặp Tuyền cũng giống y. Thôi thì vẫn gặp Tuyền vậy.
Dứt câu, Long cười hỉ hả, cứa vào lòng tôi những vệt tự hào mà tôi không thèm giải thích, chỉ đẩy thành nụ cười. Sau lần thổ lộ ấy, Long về quê làm việc như thường, hai tháng sau lại lên. Cậu nhắn tin trước biểu, lên Sài Gòn để xem phim 3D là thứ nhất, gặp Tuyền là thứ hai, chờ Tuyền dẫn làm quen cô gái kia là ba. Bởi thế vừa đụng nhau ở bến xe, tôi đã hỏi lúc Long chưa kịp vỗ vai:
- Sao, đã bớt tương tư rồi chớ?
- Tương tư gì? Cô gái đó hả? Đừng sai. Mình thích câu cổ nói chớ không tương tư. Thường chỉ có những người dễ thích mới nói được mấy câu đó. Nhưng cậu xài chữ “tương tư” cũng hay ha. Đúng là mình ăn uống ngủ nghỉ gì cũng có cô ấy hoài trong đầu. Một người bạn như vậy sao không giới thiệu cho mình đi, hả Tuyền?
Chỉ riêng chuyện Long xài chữ “dễ thích” chứ không phải “dễ thương”, tôi đã tự nhủ lòng không thể mất Long vì bất kì điều gì, nên vừa cười vừa lắc đầu.
Từ đó đến nay đã thêm bốn lần cái hai tháng, Long chưa bao giờ hỏi tiếp tên tuổi cô gái hay kì nèo muốn gặp gỡ, nhưng hình như đã sống theo lời cô ấy còn triệt để hơn tôi thường khoe. Long thường để ý hắn có ra hít vô thở đều không, rồi xem có chọc tôi cười thành công chưa. Mỗi lúc hai đứa kẹt xe, hắn trỏ đèn giao thông kêu, nhịp lẻ thì thở còn nhịp chẵn thì hít nhé. Bởi thế, tôi không kể Long sự thật để hắn tiếp tục tương tư một khuôn mặt tự vẽ, để cơ hội đón hắn ở bến Kim Quy còn nguyên. Tôi cũng giấu không nói, rằng hắn có duyên lắm, lúc cười tuy mắt nhắm không thấy mây trăng mà sự tỏ tường vẫn bày hết ở hai gò má; rằng giờ cách sống của hắn lại làm tôi muốn tỏ tình ngược mất thôi. Hắn vẫn nên có cớ gặp Tuyền, tin rằng Tuyền trấn giữ con đường đến với cô gái kia nhưng lại quá e ngại để hỏi thẳng mà đòi Tuyền chìa khóa.
Tôi không nói với Long rằng hai câu đó, thiệt ra là mẹ dạy thôi chớ gì đâu. Suy cho cùng, hai đứa tôi đều tương tư cùng một người phụ nữ mà chỉ tôi được ở cạnh cô ấy ngày đêm sớm tối. Nhưng cứ sau mỗi bận đón Long, nhìn hắn miết từng lời cô gái để nhớ và sống theo, thì tôi đâm bật ngật: rốt cuộc hai đứa, ai mới là người ở cạnh cô ấy ngày đêm sớm tối?
CÓ NHIỀU CÁCH CHIA TAY
1.
Tiếng động phía sau làm anh ngoái lại. Cô đã đến, ngồi xuống và loay hoay tắt điện thoại. Hai đứa chung băng ghế. Có chuyện quan trọng nên anh mời cô ăn kem, cô yên lặng ăn khi anh nói.
– Chúng mình chia tay nhé.
Anh thấy vai cô hơi giật, nhưng vẫn ăn tiếp một hồi mới quay sang.
– Em không hiểu lắm anh. Là sao?
– Là tụi mình không hợp.
– Không, không phải. Ý em là…
Cô vẫn điềm tĩnh như thể câu anh vừa nói không khác gì “mình đi ăn cơm nhé”, “mình nuôi một con mèo nhé”, “mình lên giường với nhau nhé”. Như trước kia hết, không có gì nghiêm trọng.
– Ý em là, chia tay thì bọn mình phải làm những việc gì?
Tới lượt anh trở thành người không hiểu.
– Em biết người ta hay nói chia tay. Nhưng em không biết chia tay thật sự bao gồm những việc gì. Vì mình rõ ràng đâu có đang nắm tay mà biểu chia tay, phải không?
Cô cúi xuống ăn kem tiếp, một giây dài như cả phút.
– Thôi vầy đi ha. Em thấy chia tay có nhiều việc để làm lắm, không nói chung chung được. Ví dụ như là không ôm nữa, không hôn nữa, không cưới nhau nữa, không đi chơi chung nữa, không qua nhà nấu ăn nữa, không gặp mặt nữa…
– Ừ vậy không gặp mặt nữa!
Rất nhanh, cô rớt vô im lặng hoặc im lặng ôm lấy cô – anh không rõ cái nào đúng. Cô cứ vậy kết thúc cây kem, chào anh nhỏ nhẹ rồi khoác giỏ đứng lên, không nhìn lại một ánh. Lúc đầu anh nghĩ cô sốc nên lạnh tanh, nhưng sau lại cho rằng: cô quán triệt tư tưởng nhanh thì có. Bảo không gặp nữa thì ngay lập tức không nhìn nữa.
2.
Anh hơi hướng về cô trong một ngày, bây giờ chia tay rồi cô đang làm gì? Thế là ngay tối đó, cô gọi điện nói cho anh nghe.
– Chào anh!
Giọng trong máy háo hức một cách bất thường, làm anh phải phòng bị một cách bất thường.
– Chào em. Gọi anh có gì không?
– Không có gì, em gọi hỏi xem anh ăn cơm chưa? Em ăn cơm rồi.
Anh nhíu mày.
– Chúng mình bảo không gặp nữa mà …
Chỉ tới đó, anh thấy mình sai lầm hết sức. Cô cười trong điện thoại, thì anh nói không gặp nữa chứ đâu phải không nói chuyện nữa đâu? Thế là hít một hơi dài, anh phũ phàng hơn mức anh nghĩ là cần thiết.
– Vậy chia tay còn có nghĩa là không nói chuyện nữa nha em. Chào em!
3.
Được yên một ngày, đến lượt tài khoản mạng của anh nhận được tin nhắn của cô. Chào anh, anh ăn cơm chưa?
– Em bị cái gì vậy? Ý em là chỉ kêu không nói chuyện chứ đâu nói không chat, phải không?
Cô trả lời phải. Anh bùng nổ.
– Thôi được rồi. Chia tay còn có nghĩa là bước ra khỏi đời nhau. Em làm luôn đi. Không cần làm những cái trước nữa.
Bên kia ngập ngừng, có động thái đánh máy rồi xóa, xóa rồi đánh máy.
– Em vẫn không biết làm sao để bước ra chứ gì? – Anh trả lời trước trong khi bên cô “is typing” – Được, vậy anh làm cho em xem, em có thể bắt chước.
Rồi anh xóa toàn bộ hội thoại, hủy kết bạn, chặn nick cô, và xuống mạng.
4.
Thời gian trôi qua làm một số thứ trông bình thường đi, còn một số thứ khác có vẻ khùng điên hơn. Tuổi trẻ của anh dưới con mắt vài năm sau của chính anh là vậy – sốc nổi ba trợn, thiếu tinh tế và dở tệ. Một trong những thứ có thể miêu tả như thế là cách anh đã kết thúc với cô. Dở tệ. Thương nhau vài năm rốt cuộc một số điện thoại cũng không giữ lại. Anh của quá khứ đã nghĩ thế là hay, anh của hiện tại nhìn về và không hiểu nổi.
Ở chỗ kia có hội thảo, về một đề tài pháp luật thường thức mà anh không để ý rằng hai người từng cùng thích nó. Anh gặp cô tại đó. Họ đụng mặt khi cùng ra ngoài sảnh hội trường pha ly cà phê. Anh mở trước:
– Chào em!
Cô cười tươi hơn cả lời chào nên anh thấy đã đủ. Cùng nhau, họ đi ra chỗ có nắng. Chỗ có nắng cũng có hoa và có thể ngồi. Cô loay hoay tắt điện thoại. Anh nhận ra động tác ấy. Cô vẫn không thích ai làm phiền khi đang nói chuyện với anh, hay chỉ là quen tay?
– Em sao rồi, khỏe không?
Thiệt ra anh còn biết hỏi gì nữa. Lâu không gặp nhau, không phải biết sức khỏe nhau là quan trọng mà tìm cớ để đối thoại mới quan trọng. Nhưng hình như cô không thấy những chật vật như anh. Cô nói khỏe, rồi cô nói tiếp.
– Tụi mình lỡ gặp lại rồi, vậy là bỏ luôn qua vụ không nói chuyện, không nhắn tin nữa, nha anh.
Ngoài ừ, anh hết biết làm gì khác.
– Anh biết không, mấy năm tới giờ, em vẫn nghĩ về việc “bước khỏi cuộc đời nhau”. Em thấy anh làm nhanh quá, nhưng cách của anh em không tiếp thu được.
Anh chờ nghe.
– Nên em dùng cách của em. Nhưng mà với em, để bước ra khỏi cuộc đời anh thật, em cũng phải ra khỏi cuộc đời của em – Nãy giờ ngó ngoài ban công, cô tự nhiên nhìn trở lại anh. Mắt anh đột ngột không biết tránh đi đâu – Mà ra khỏi cuộc đời mình nghĩa là em phải chết đi. Em không chết được. Em còn nhiều việc phải làm. Trong khi em cố gắng hiểu rằng bước ra khỏi đời anh là gì thì tới giờ em vẫn cứ sống. Cho nên… vẫn không biết em đã bước ra khỏi đời anh thiệt chưa.
Cô uống cà phê trong tiếng cười, còn anh vẫn chưa nhấp miếng nào.
– Anh biết không, sau đó em nhận ra mình khờ. Em không biết chia tay là mình phải làm gì thiệt, nhưng em hỏi anh nhiều quá mà không hỏi chính mình. Có lẽ vì đó là lần đầu được yêu cầu chia tay. Sau này nghĩ lại, em thấy nó đơn giản hơn nhiều. Chia tay là không ở cạnh nhau và không làm nhiều việc cùng nhau nữa. Nó bao gồm cả không gặp, không nói, không gì hết nữa. Khi nghĩ ra như thế rồi, em làm được tới giờ.
Anh quyết định phải cắt ngang trong lúc cô cười.
– Vậy nếu lỡ đang ở cạnh nhau, thì tụi mình có thể lại làm mấy việc chung với nhau, phải…
– Khoan. Em có hẹn một người để gặp lúc giờ giải lao, nãy giờ quên mất! – Đột ngột cô đứng lên, vỗ trán – Xin lỗi anh nhé!
Thế là cũng bất thình, anh quên mất mình vừa gợi ý làm chung những gì, chữ “không” còn kẹt trong miệng. Nhưng cô đi không nhanh, cô đi chầm chậm, làm anh nhìn theo và nghĩ về định nghĩa mới biết từ cô về “chia tay”. Mấy năm qua, anh đã nghiệm thêm nhiều mặt khác của chia tay và tự hỏi với phong phú các cách chia tay như vậy, có dở lắm không khi anh lại chọn chỉ có vài ba cách như hồi xưa?
Đằng xa, cô vẫn đi chưa khuất tầm mắt, không biết tại sảnh đông người hay do việc cần thiết kia thực ra không quá cần thiết. Anh giữ cô trong mắt và tiếp tục nghĩ: nếu có lần chia tay sau, anh dứt khoát phải nói rõ hành động cụ thể hơn, để hai kẻ chia tay biết rõ chia tay thì phải làm gì. Không thể dùng định nghĩa mông lung của bọn người ngoài kia. Nhưng mà… hết ba năm đi hoang hoải trong nó, anh không chắc mình còn muốn chọn cách nào khác để chia tay. Hay là thôi, đừng chọn bất kì hình thái nào của nó nữa.
Bóng cô mất hẳn khi anh ngước lên lần thứ ba. Ở hội trường, có tiếng giục mọi người trở lại vị trí.
