Tùy bút của NGUYỄN HỮU QUÝ

Trước mùa thu Ất Dậu 1945 chừng bốn năm, trong nhà lao của Tưởng Giới Thạch, sau Một canh...hai canh…lại ba canh/ Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng thành… đến khi vừa chợp mắt Hồ Chí Minh đã thấy Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh (Nhật ký trong tù). Phải chăng, giấc mơ như thể điềm lành dự báo một sự kiện lịch sử vô cùng trọng đại của Tổ quốc Việt Nam sẽ đến?

 Tháng 8 năm 1945, Tổng khởi nghĩa! Lệnh truyền đêm trước/ Sáng quân ra giải phóng Thái Nguyên/ Hà Nội, Huế, Sài Gòn, cả nước/ Đứng lên ta giành hết chính quyền (Thơ Tố Hữu). Bên sông Hồng kĩu kịt phù sa, Hà Nội ngày mồng 2 tháng 9 năm ấy trời xanh lồng lộng, nắng vàng rực rỡ. Trên lễ đài giản dị tại quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh dõng dạc đọc Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Trong Tuyên ngôn độc lập, Bác Hồ khẳng định: Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng. tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do độc lập ấy.

Tổ quốc, từ ấy đã sang trang. Một trang mới, diễn đạt chính xác hơn là dân tộc sau gần thế kỷ bị thực dân Pháp cai trị hà khắc đã bước vào kỷ nguyên mới: độc lập tự do! Bốn chữ thiêng liêng ấy không chỉ một lần được Hồ Chí Minh nhắc đến; trong những ngày đất nước chống đế quốc Mỹ xâm lược ác liệt nhất, Bác đã nâng lên thành chân lý thời đại: Không có gì quý hơn độc lập tự do!

Dân tộc và nhân loại chắc còn phải rất nhiều lần nhắc đến Hồ Chí Minh. Đó là một Con Người mang tinh hoa truyền thống và ánh sáng tương lai. Thương nước, trọng dân là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong tư tưởng Hồ Chí Minh, tôi hằng luôn nghĩ thế. Những gì Bác có đã minh chứng rất rõ ràng, sinh động cho điều này, khó ai có thể chối cãi, xuyên tạc, bôi đen được. Trở lại với ngày 2 tháng 9 năm 1945, có một chi tiết thực sự khó quên với ai đã từng chứng kiến, từng nghe kể lại, đang đọc Tuyên ngôn độc lập, Hồ Chí Minh bỗng dừng lại, hạ giọng hỏi nhân dân: “Đồng bào nghe tôi nói rõ không?”. Hình tượng này đã vào thơ Tố Hữu làm xao động hàng triệu con tim Việt Nam thuộc nhiều thế hệ: Người đọc Tuyên ngôn…rồi chợt hỏi:/ “Đồng bào nghe tôi nói rõ không?”/ Ôi câu hỏi, hơn một lời kêu gọi/ Rất đơn sơ mà ấm bao lòng!...

Bác đã truyền cảm hứng hành động cho triệu triệu người dân Việt Nam từ những gì rất đơn sơ bình dị như thế. Tư tưởng, phẩm chất, tài năng của Người lập ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa – Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt ngày nay là thuộc về nhân dân, cho nhân dân, vì nhân dân. Hồ Chí Minh cùng dân tộc, dân tộc cùng Hồ Chí Minh viết tiếp những trang sử vẻ vang trong công cuộc giải phóng đất nước, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng non sông từ dấu mốc lịch sử chói ngời: Cách mạng tháng Tám năm 1945.

Tinh thần Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2 tháng 9 truyền vào nhân dân có thể nói vô cùng rộng lớn và sâu sắc. Tháng ngày lịch sử này cũng đã nhiều lần tỏa sáng trong thơ ca Việt Nam. Ông hoàng thơ tình Xuân Diệu, khi đắm mình trong không khí Mùa thu Cách mạng năm 1945 đã hào hứng viết trường ca Ngọn quốc kỳ dài 203 câu vào mùa đông năm này. Lá cờ đỏ sao vàng phấp phới bay trong trường ca của Xuân Diệu như một biểu tượng mới mẻ, tràn trề sức sống của nước Việt Nam độc lập tự do: Việt Nam! Việt Nam! Cờ đỏ sao vàng!/ Những ngực nén hít thở Ngày Độc Lập!/ Nguồn lực mới bốn phương lên tới tấp!/ Nếp cờ bay chen vỗ sóng bài ca…Làm sao không tự hào cơ chứ, từ một đất nước thực dân phong kiến Cả dân tộc đói nghèo trong rơm rạ/ Văn chiêu hồn từng thấm giọt mưa rơi (Thơ Chế Lan Viên) đã Rũ bùn đứng dậy sáng lòa (Thơ Nguyễn Đình Thi)…

Có một vấn đề thuộc về lịch sử cần sòng phẳng đối với những lời lẽ xuyên tạc về Cách mạng tháng 8 năm 1945. Đó đây, lúc này, lúc khác có kẻ cho rằng đây chỉ là cuộc “cướp” chính quyền đơn thuần của lực lượng xã hội này với lực lượng xã hội khác. Thật hồ đồ và sai lầm! Đây là cuộc đấu tranh chính nghĩa giành độc lập tự do cho dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam và Lãnh tụ Hồ Chí Minh. Trước năm 1930, đã có không ít cuộc khởi nghĩa nổi dậy chống sự xâm lược của thực dân Pháp xảy ra trên đất nước ta. Một số sĩ phu phong kiến kể cả người đứng đầu triều Nguyễn (Vua Duy Tân, vua Hàm Nghi) đã giương cao ngọn cờ chống thực dân Pháp. Tiêu biểu như phong trào Cần Vương do vua Hàm Nghi lãnh đạo và cuộc khởi nghĩa Yên Thế do Hoàng Hoa Thám chỉ huy. Tất cả đều bị thất bại. Bi kịch cuối cùng của giai đoạn lịch sử tăm tối này mang tên Yên Thế, dẫu cuộc khởi nghĩa này kéo dài dằng dặc suốt ba mươi năm. Trong tiểu thuyết Người trăm năm cũ Hoàng Khởi Phong viết: Khi Hoàng Hoa Thám nằm xuống, ông đem theo cả một giai đoạn lịch sử chống ngoại xâm cùng với ông. Đó là giai đoạn chống Pháp chịu ảnh hưởng của Hán học. Ông đã chết cho nhiều người còn sống, để rồi những thế hệ sau ông bước vào một giai đoạn lịch sử khác, trong những vùng đất khác và đi theo một học thuyết khác. Và, những người thế hệ sau Hoàng Hoa Thám đã thành công trong cuộc chiến đấu giành lại độc lập cho dân tộc từ thực dân Pháp rồi đế quốc Mỹ xâm lược.

Có một luận điểm mấu chốt trong kế sách dựng nước và giữ nước của thời đại Hồ Chí Minh là phải hết lòng coi trọng nhân dân. Để từ đó gắn mục tiêu giành, giữ độc lập cho đất nước với tự do hạnh phúc của nhân dân. Từ năm 1946, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: Ngày nay, chúng ta đã xây dựng nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Nhưng nếu nước được độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì. Bác mong muốn: Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Người còn căn dặn cán bộ ta: Các cơ quan của Chính phủ từ toàn quốc đến các làng đều là đầy tớ của nhân dân…hay: Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì có hại cho dân, ta phải hết sức tránh…Đừng phút giây nào quên đi lời Bác dặn. Bảo bối giữ nước, dựng nước hôm nay và mai sau là ở đó chứ đâu nữa. Làm đúng lời Bác dặn, Tổ quốc, chế độ sẽ vững bền muôn thuở, sẽ tung cánh bay lên mặc phong ba sóng gió dữ dội đến cỡ nào.

Thêm một mùa thu mới. Đất nước đang chuyển động về tương lai với những diện mạo, sắc thái, sinh khí mới. Nhưng cũng còn đó nhiều khiếm khuyết, yếu kém, sai lầm. Bộn bề bao việc cần làm. Ngổn ngang bao điều cần chỉnh sửa. Trách nhiệm không của riêng ai, chẳng phải của một nhóm người nào. Tất cả dân tộc phải  đồng tâm hành động vì mục đích chung cao cả: giữ vững độc lập toàn vẹn lãnh thổ cho đất nước, dựng xây tự do hạnh phúc cho nhân dân. Trong những ngày này, bỗng dưng tôi lại bâng khuâng nhớ tới những lời tâm sự của nhà thơ Tố Hữu: Ôi, đất nước bao năm bom đạn/ Từng chia cơm, chia lửa, chia hầm/ Cao đẹp vậy, lòng người thanh thản/ Ta cùng ta, đồng chí, đồng tâm/ Đời, đâu phải thị trường nhân phẩm/ Gian ác mang mặt nạ thánh hiền/ Tình nghĩa cũng theo thời lạnh ấm/ Bạc vàng đo giá trị sang hèn?/ Có lẽ nào ta lại quên ta/ Đàn chim én báo mùa xuân tới/ Vượt muôn trùng sóng lớn, đường xa/ Ta sẽ đến những chân trời mới…

Vâng, còn đó những nhức buốt trong lòng, nhưng tôi tin dân tộc Việt Nam sẽ vượt qua trở ngại để đến những chân trời mới với tinh thần Cách mạng tháng Tám muôn năm.

                                                                                                                                                                                     Hà Nội, mùa thu 2016