VanVN.Net - Cái dĩ vãng vàng son đã mất cứ chói lòa trong tâm tưởng của cả một thế hệ, thế hệ Lưu Trọng Lư sinh trưởng vào thời nước mất, kết tinh thành khuynh hướng thẩm mỹ: “Con nai vàng ngơ ngác/ Đạp trên lá vàng khô”. Ngay đến mấy chục năm sau đó, thơ ông vẫn ngùn ngụt chí trượng phu: “Đã trong tư thế nghê kình/ Dám cầm gương, tự sửa mình trước gương.” Đây chính là nét khác biệt giữa Lưu Trọng Lư và những nhà Thơ Mới còn lại. Và thật lạ lùng, so với các đồng nghiệp khác, ông hầu như không in mấy như đã để lại một di cảo đồ sộ, với những câu đọc phát gai người: “Mặt trời của tôi đâu rồi?/ Mặt trăng cũng chẳng thấy/ Chỉ còn tôi, tôi, tôi và tôi.” Xin hãy đọc và bạn sẽ hiểu vì sao họa sỹ Trịnh Thanh Tùng lại đục tượng Lưu Trọng Lư như thế…
Tuyển chọn những bài thơ chưa công bố của nhà thơ Lưu Trọng Lư
I. TỰ SỰ… ĐỜI
TRÁNG SĨ
Đã trong tư thế nghê kình
Dám cầm gương, tự sửa mình trước gương
Lại vì hai tiếng “yêu thương”
Gian nan trăm trận phá đường mà lên
Tự mình lại đóng yên cương
Ngọn roi tráng sĩ dặm trường đã quen...
EM CÓ NGHE
Giữa đêm ta tỉnh giấc
Xô cửa, xuống cầu ao
Những ngôi sao trốn biệt
Trống rỗng một bầu trời
Lặng tăm đáy nước
Nói cùng ai
Nào có biết
Ôi! Kẻ đi xa
Tàn rồi cánh hoa
Kẻ đang đi
Bị nguyền rủa hay được yêu vì
Giữa đời: Ta – một tiếng nói
Gớt nhặt lên viên sỏi
Ngẩn ngơ ngắm hàng giờ
Tìm gì trong ấy, hỡi nhà thơ?
Tỉ tê một lời nói
Hay một câu hỏi
Hãy khuơ động cành sương
Đừng cho ai ngủ dọc đường
Vỗ nước lạnh vào, kẻ say vốn là kẻ điếc
Này!
Trên diễn đàn có người muốn hát
Không hát được
Chỉ máy đôi môi
Và huơ huơ tay…
Bác sĩ! Người hãy nghiêng tai
Tận ngực…nghe những lời không nói được..
Và em, em chừ đang ngủ rồi
Khi trái tim ta đang vỡ làm đôi
Giữ dội nhịp đập
Từng đợt từng hồi
Đại bác điếc vành tai
Ai nghe giùm ta một chút
Nửa tiếng vọng của tim ta
Không!
Tiếng nói của cả đời ta ùn lại…
THƠ RÚT TỪ GHI CHÉP
( 1982 – 1986)
1.
Mặt trời của tôi đâu rồi?
Mặt trăng cũng chẳng thấy
Chỉ còn tôi, tôi, tôi và tôi.
2.
Có bài thơ làm từ năm ngoái đến năm nay mắt vẫn còn cay
Cũng có bài thơ
Đời lót sẵn vần điệu
Mực chưa ráo, gió đã cuốn bay…
3.
Xuân đã khuất vào thu
Bài thơ thu nào cũng cũ
Trời đã cướp đi hai má đỏ
Đời bù lại, nửa mái tóc xanh
Gõ đá, gõ cành
Hát bài hát mới
Đêm khuya rồi gió ngoài đường rời rợi
Ta vẫn mơ từ tuổi trẻ mơ đi
Hòn đất lầm lỳ
Bỗng ngồng lên hoa ngò, hoa cải
Con tôm càng xanh búng nhảy
Mỗi bước đời tìm vui
Muốn buồn cứ buồn một chút
Như cơm ăn mỗi bữa đổi mùi…
4.
Em bảo: thơ anh, vẫn dông dài
Thôi đành rút ngắn, đỡ mồ hôi
Thơ vốn mấy chữ, lòng nhẹ bẫng
Thử đứng lên, vẫn loạng choạng, em coi!
5.
Em tướt mồ hôi, cơm ngày chẳng đủ
Khi nghe anh hỏi, em cười cười
Đêm về, chao ôi! Lòng muốn khóc
Thương em nhiều mà trách giận ai?
6.
Con đứa không cho, đứa bảo nhuộm
Trắng, đen vẫn thế, lọn tóc mai
Anh đứng xa xa cười tủm tỉm
Đôi má em tóc vừa cuộn vừa bay
7.
Tuổi 75 tóc còn cuộn gió
Mắt đen vẫn dõi chớp trời xa
Ta vốn hiền tươi như ngọn cỏ
Ơn ai cho mượn “cái đầu ta”.
(Nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng nặn tượng chân dung Lưu Trọng Lư rồi tặng Lưu Trọng Lư)
8.
Em bảo “ Vô lý! Vô lý thật!”
Ngày ấy mũi chỉ đường kim tầng tầng nhẩy hát
Trên tấm áo thương
Giờ mày chau, tóc bứt.
Anh bảo: chẳng vô lý, chẳng vô lý đâu
Đời phải có cơn giận, cơn đau
Nhưng khi hoa ngoài nội, hương đã ngát tận bên giường
Không ừ hự, cứ quay lưng, có khi là tội lỗi.
10.
Giá như có ai hỏi: “Một lần nữa người được đầu thai”
Từ - da thịt, gan ruột một lời:
Vẫn mảnh đất này, chân từng in gót
Tuổi thơ như chim từng nhảy nhót
Già rồi như trẻ vẫn nằm lăn
Lăn đi, lăn lại bao vòng
Hút từ dưới đất sâu nguồn thơm hoa cỏ
Nghiêng trở mình hít từng ngọn gió
Cái mặn, cái nồng, cái đắng, cái cay
Mảnh trăng khuya tìm về rừng cháy
Thướt tha xiêm áo, ngào ngạt hương bay
Quê hương xứ sở là đây
Nơi tôi gửi về ngày tháng
Từ hoàng hôn đến rạng sáng
Suốt đêm dài lắng nghe cánh vạc đập bay
Nơi, nếu ai đó đôi lần phụ rẫy
Tình thương, nghìn kiếp chẳng hề phai
11.
Những chờ mong nhức nhối
Trăm vòng tóc rối
Hờn lược, hờn gương
Một phút giây chậm lại
Én ơi, phải trả giá trễ tràng!
12.
Có hạt máu vùi thân cho đất sạch
Có tia nắng chiều muốn hóa kiếp ban mai
13.
Tư duy mới là tư duy hành động
Một lời nói: một cây trồng
14.
Với vốn nổi chìm ta có
Từ trong mài cọ, ta đuổi theo sự thật gian truân
15.
Giữa cuộc sống lao lung
Câu thơ nhỏ đừng quên điều vụng dại
16.
Không phải áo nát từ trong rương
Lấy ra vá chằng, vá chịt
Phải “mới” từ trong máu thịt
Đổi mới cả tâm hồn
Làm nên chất mới
Càng gần dân càng mới
Càng gần quy luật càng mới muôn đời.
TIẾNG LÒNG
Trên mảnh đất máu người thân đã đổ
Có những bữa cơm láo xược, đế vương, thừa mứa!
Hỡi người thơ mái tóc bồng bềnh
Người có nghe từ cuộc sống, sớm chiều những tiếng lanh canh?
Lần theo ngọn gió nhân tình
Tay ngắt đi từng lá úa
Để cứu lấy thân cành
Ôm vào lòng, từng cánh nụ đâm xanh!
Ôi! Bao đêm nhức nhói sự tình
Trên mình thơ, đã bao lần máu chảy
Nếu chẳng là phường phe phẩy hư vinh
Thơ ơi! Người phải cúi mình chịu tội
Với bầu bạn gần xa, ta hỏi
Hoa lan, hoa huệ, cuộn đầy mình
Giữ mình trong, mặc người đục
Chớ hợm mình như ả trúc xinh
Giữa mồ hôi và nước mắt
Phải nhìn thẳng mắt mình!
Trong gian nan phải tin yêu sự thật
Còn thiếu nghèo phải sáng lẽ công minh
Lòng ơi! Giọt nước mắt này ta cũng hiểu
Nén làm sao từng cơn đau giận chân tình
Lẽ nào, trước mọi thù, ta quỳ gối?
Gian khổ nhiều, tiếng hát phải cao thanh!
Sau ba mươi năm bom đạn lại một chiến trường cơm áo
Lại động đất trời từng tiếng đau thương
Lời này khắc đá giữa một tiến trình sinh tử
Nhân dân biết từ đâu lấy lại sức phi thường
Đầm Vạc tháng 10. 1986
THƯ ĐÊM GIAO THỪA
Dặm nghìn em săn đuổi Bình minh
Có trạm đường nào, trăng anh không rọi tới?
Thèm sao em, một lời chưa nói
Khát sao em ,một bóng chưa qua
Xiết bao cuồng nhiệt, thiết tha
Đúng tên em! Ta gọi.
Không chết đâu trong mòn xói
Dẫu có lúc im lắng đợi chờ
Từ trong cọ xát hư vô
Đập vỏ, phá khuôn, mở bừng đôi mắt.
Ôi! Một trận mưa rào, đất khát
“Nghiêng chén đời như rượu cạn một hơi”
Cho da thịt vẫy vùng ngây ngất
Đông lạnh đang tàn, xuân nồng bước tới
Ta vào cõi bất động không lời: “Trước giờ đập cánh”
Trời của ta, đất của ta, chan hòa
Hồn của ta, xác của ta, sóng sánh
Ta bước lên từ cõi lặng Giao thừa
Không đủng đỉnh, không mơ hồ
Biết cầm chắc những gì Tổ quốc trao đưa
Nguyện một lời: kết nụ, trao hương, thay mầm,
rũ lá.
Ta không phải ông đồ gặm chữ
Môi ta ướt quyện mật đời
Nuốt từng giọt sữa nồng tươi
Từ trên đôi vú căng đầy đất Mẹ.
Ừ, đường nhiều ma quỷ
Ta không huơ huơ chiếc gậy Thiên Thần
Hỡi quyền uy rộng lớn! Thái thượng Nhân dân
Ta chỉ xin quỳ trước một chữ Nhân
Cuộc Giao ban Đất Trời
Người không được phép thêm một lần lỡ hẹn!
1988
NGÀY ẤY...
Nào phải xa xưa, chuyện vừa mới đó
Giữa đường xe đạp đụng nhau
Vừa kịp đứng lên cùng nhau phủi áo
Tiếng loa khẩn cấp:
“Máy bay giặc...”
Một phóc, lên từng cao
Với giặc trời, đối mặt.
Rồi,
“Máy bay giặc đã bay xa...”
Một mái tóc dài, một bàn tay vẫy
Ngày ấy, Hà Nội ơi, phố phường không có văn chương phe phẩy
Cái xấu biết sợ, co mình
Bụi đường không ai quét giữa ban ngày.
Sáng chủ nhật í ới gọi nhau
Lắng nghe “bài ca hay chọn lọc”
Hè phố gió đông về trên hàng sấu, hàng me
Nghe chuyện đêm khuya:
Có người lính trẻ mù đôi mắt
Đêm không ngủ được dậy sờ trăng
Tìm cây đàn guitar bên khóm trúc
Tửng tưng
“Khúc tình ca Hà Nội”
Ôi, người trai đối thủ B52
Đẹp sao khúc tình ca, ngày ấy
Hà Nội, Hà Nội ơi...
PHẬT NẰM
Áo khoác nửa vai khoe bụng phệ
Miệng toác ra, cái rốn cũng cười
Giá mỡ đang lên, “xẻo” bán tẹo
Lim dim con mắt, hé nhìn đời
1987
PHẬT NGHÌN TAY
Nghìn tay, nghìn mắt không thấy nổi
Khi cuộc đời một cõi hư không
Bòng bòng bòng, bống bòng bông
Máu chảy chẳng từ ruột, gọi sao được bống?
1987
CHUÔNG ĐIỂM
Thương lo chẳng bao giờ cô quạnh
Đêm 12 giờ, chuông điểm
Cái bóng kia, sao bóng lặng, bóng dài?
Cho con buồn chút, mẹ ơi!
Gà gáy đi, rồi gà gáy lại
Bình minh không thể đến trước mặt trời.
Đã là ta còn phải biết không ta
Tự đối lập để tìm ra chân lý
Đâu phải chuyện gà bên nớ đã gáy
Gà bên ni phải gáy
Biết chờ, biết đợi
Nhưng không thể chờ, không thể đợi cái khốn nạn thờ ơ
1982
TỰ SỰ ĐÊM
U u kèn đồng quái đản
Nghênh ngang âm binh
Bên cửa sổ
Đêm
Ai hỏi
Thần tượng đổ rồi
Tháng ngày trôi
Tóc chải, hồn có chải?
Biển gào trong tiếng sóng nhỏ của lòng em
Rừng xao xác trong tiếng gió cành em
Chân lý ngủ mớ
Chân lý đẫm ghèn
Em ơi, chân lý đâu còn chân lý
Nếu không cựa động bàn tay?
Trong muôn sai trái của đời?
Thì giọt mồ hôi
Ít phạm điều sai trái nhất.
Mỗi bước đi phải bắt đầu bằng tiếng hát
Em có nghe
Lời anh thao thức đêm nay?
1982
LÓT Ổ
Mặt soi trên bóng láng đôi giầy
Đi về sớm tối chiếc ô này
Chỉ biết cho mình, lo lót ổ
Quỷ cướp mất hồn, mày có hay?
Lố nhố, lăng nhăng lại xập xình
Văn chương phe phẩy ngập đường xanh
Nghìn năm văn vật, à ra thế?
Xin được cầm tay, hỏi chị, anh?
Mặt trận nghe đâu trời rét lắm
Mà đây tuổi trẻ giọng bia nhè
Xuân qua, xuân lại rồi xuân cút
Còn chút gì đây, dính vỉa hè?
CHIẾC GHẾ
Vừa chạm vào chiếc ghế anh phải biết giật mình
Từ giờ phút này, chiếc ghế vinh quang cũng là chiếc ghế bị cáo.
Mỗi ngày anh phải trả lời câu hỏi:
Những việc làm nào có ích cho dân?
Mỗi ngày anh không phải sờ xem ghế đã mòn
Mà phải sờ xem trái tim có mọt.
Vinh quang không chối từ
Thì tội lỗi đừng chối tội!
VÔ ĐỀ 1985
Trông thằng bé kia – trần truồng một nửa
Vừa ngồi bóc bánh vừa hát nghêu ngao
“Đồng tiền là tiên là Phật
Đồng tiền là sức bật… ông ơi!”
Hát chưa xong câu hát nó đã ngủ gật rồi
Nhưng khắp ngõ, phường vẫn còn thức
Đêm về khuya càng sáng bật
Những tờ trăm, tờ chục, trong bao, trong bị bay ra
Nào có biết từ những đâu ra
Từ cái khéo mồm, khéo miệng, từ cái bọt mép sùi
Đồng tiền từ trăm phương đi tới
Đồng tiền cũng trăm dạ, trăm lòng
Đồng tiền đã long đong
Vén rèm , mỗi giờ , mỗi giá .
Giữa cuộc đời nghiêng ngả
Phải biết đo bằng những giọt mồ hôi
“vo vo véo véo”
Đồng tiền từ những ngõ ngách nào ra ai biết
Dù ngõ ngách nào đi nữa
Thì trắng tay – vẫn khổ lắm người ơi!
CHẢY THÀNH SÔNG
Người thì vì Tổ quốc cơ cực
Người thì vì chồng nặng gánh đau thương
Người thì vì con trái tim luôn co thắt
Chao ôi
Mỗi người Việt mình nước mắt đủ chảy thành sông.
TỰ TÌNH THẤU XƯƠNG
Gần dân hai tiếng gần dân
Tưởng như bên nách bên thềm
Bên da, bên thịt
Mà sao ngàn trùng xa cách
Âm – dương hai ngả tách rời.
Vì sao một tiếng bên tai
Mà chẳng thông ngõ, thông đường, nghẽn tắt?
Lòng chẳng bên lòng!
Một báo cáo thẳng trên lưng
Là lời trung thực nhất.
Cái đau, cái thương, cái khổ, cái nhục
Cái đói, cái nghèo
Không qua giấy, qua mực
Véo từng cái véo một
Trên thịt, trên da
Cọng rau bẻ nửa
Cái sống chết gác chân nhau.
Vì dân một chút huệ ân
Vẫn là từ trên ban xuống, cho dân
“Do dân” mới là tất cả cội cành hoa lá
Khi Cách mạng là dân thì dân là tất cả
Vì không dân, tất cả vẫn là không.
Khó muôn lần dân liệu cũng xong
Không cùng dân, lo bàn, tháo gỡ
Đất dẫu về tay, đất còn là vô chủ
Dầu cho hiền truyện thánh kinh
Dầu cho xuất chúng tài- tình
Cũng không thể cùng dân sánh nổi.
Vì một cái nhìn của dân là triệu con mắt người chắt lại
Đêm nay một đêm mơ chẳng hổ báo ,thuồng luồng
Mà tỉnh ra, điệu vần thảng thốt
Câu thơ phải đổ mồ hôi từng giọt
Giọt khô, giọt ướt áo nhân tình
Nhìn ra lại gẫm đến mình
Bình minh một khúc tự tình thấu xương!
VỊ CHỦ TỊCH NƯỚC
Đi từ nhân dân, Người về lại giữa nhân dân
Đôi bàn chân! Ôi đẹp lắm đôi bàn chân!
Có cỏ hoa nào không in dấu?
Da diết với con người
Ánh sáng của Người thế đấy
Chẳng làm chang chói mắt ai
Nhưng có hang hóc nào, Người không tìm tới
Có nơi nào đi qua, Người không ở lại?
Xa hay gần
Ngày hay đêm
Giữa lúc gian nan chìm nổi
Ta gặp Người trên mỗi bước đi
Giữa “ngày vui đại thắng” Người về
Trong mỗi khó khăn Người có mặt
Giản dị, nhẹ nhàng, tươi mát
Vẫn bộ đồ nâu cũ kỹ, đôi dép mọi ngày
Nhanh nhanh trên con đường tắt
Chẳng động lá khua cành
Lướt mình như một ánh trăng xanh
Vị Chủ tịch nước Cộng hòa
Hành quân cùng bộ đội
Đói ăn, mệt nghỉ dưới gốc đa
Khăn vắt vai, quần vo tận gối
Những bữa cơm giữa trời, không khăn trải
Chẳng lấp lánh thủy tinh
Chỉ có ngọn gió đưa cành
Một bãi cỏ xanh vài chùm hoa trắng dại
Tấm vải trên tay, mắt tôi còn ngắm mãi
Sao như ngờ ngợ chuyện chiêm bao
Vịnh Hạ Long, năm nào
Có người kể: một tảng đá, một vòm cây, một
bãi sỏi
Hạ đến rồi, xuân năm sau Người trở lại
Người thường len lỏi giữa những ao vườn
Hỏi từng giống cá nuôi, từng cây trồng năm trước
Tới đâu, Người vào tận bếp núc
(Không phải thói quen, mà “lý luận sống” của Người)
Phải vào nơi ăn, nơi ở, nơi chơi
Nhìn cái mặt thật, vốn bị nhiều son tô phấn trát
Người nói: Từ một Chủ tịch nước
Đến một cán bộ bình thường
Thảy đều đầy tớ của dân.
Mỗi lần Người đi thăm
Chẳng khác nào một lần ra trận
Người tìm nơi đường cùng ngõ hẻm
Nơi không còn một mảnh phên che
Nơi cái đói, cái nghèo trần trụi…
Nơi giữa nhà hóng được giọt mưa rơi
“Bác không vào nhà thím, vào nhà ai!”
Vào được một lúc
Người lại ra sân vắng, Người ngồi
Nhìn vô bàn thờ, không bánh chưng, Người lau nước mắt
Không chờ sáng mồng một, xông đất
Người phải thăm kịp tối ba mươi
Lúc cái vàng, cái úa chẳng vẽ vời
Lúc nước mắt chỉ có thể là nước mắt.
Đảng bước ra từ những xiềng xích
Phải nhìn lại từng vết xích xiềng.
Ngọn lửa tình, đốt từ buổi đang xuân
Sao cho xế chiều, còn râm ran cháy mãi
Nơi đâu còn đói nghèo còn qua nhiều khổ ải
Cuộc “Trường chinh” chẳng đứt đoạn nửa chừng
Và khi đời còn bến hẹn, bờ trông
Chiếc lá cành hoa còn đêm ngày nhức nhói
Đất nhớ, đất thương chưa một lần trở lại
Cái chết kia cũng khôn giữ được bàn chân!
1986
THƠ MỜI HỌA
Vừa rồi tôi được biết từ miền Nam có nhắc đến hai câu thơ: “Đến tuổi, tuổi khuyên nên chống gậy/ Hỏi lòng, lòng nhủ phải cầm roi”. Tôi tuy đầu chưa bạc nhưng rất cảm kích lời nói vô giá, xin tự ý tiếp lời già, làm trọn bài thơ tặng bạn trẻ. Xin bà con già trẻ trong ấy cùng họa.
Trên bờ ai dễ đứng mà coi
Tím ruột bầm gan với sự đời
“Đến tuổi, tuổi khuyên nên chống gậy
Hỏi lòng, lòng nhủ phải cầm roi”
Lời già động đến trăm tầng đất
Sức trẻ vung lên chín lớp trời
Sóng cuộn cuốn phăng đồ rác rưởi
Ngọn cờ chính nghĩa giữa dòng soi.
KHÚC LÊN ĐƯỜNG
(Tặng tuổi trẻ)
Vốn thần thánh trong từng giọt mồ hôi lao động
Sao đồng tiền có lúc vô luân
Đủ phép tắc, đủ uy quyền
Trên đất của thi ca – dám làm sấm sét?
Đã ăn vụng lại giỏi chùi mép
Vẫn xum xoe tí tởn cửa Thiên đường
Gà không què tranh nhau ăn quẩn
Biển ngoài kia, vui thú ven bờ
Tà tà để mặc tháng ngày qua
Mãi hát câu chèo “phấn khởi” í ì a…
Mặt trận vào hồi không gươm giáo
Tuy dễ vào mà khó nẻo ra.
Cũng có con tàu vượt trùng khơi
Sóng to, gió lớn vội buông chèo
Vái lạy bốn phương cầu gió lặng
Khát vọng vừa nhen tịt chân trời.
Này này trai gái nước Việt ơi!
Khốc liệt bóng đêm cuộc chiến này
Mau mau mỗi tâm hồn bật sáng
Sáng từng cơn đau, từng uất hận
Giành lấy bình minh cho giống nòi.
Chẳng có gì mất không!
Khi tuổi trẻ thức tỉnh
Một hồi kèn, một hiệu lệnh
Vẫn là bài ca cứu nước, lên đường!
1985
BÀI CA TỰ TÌNH
“Mỗi một lần xốc súng lên vai
Không để chồng thêm một từng nghèo đói “
***
Đường lên hạnh phúc chỉ có một mà thôi
Có ai chảy ngược dòng sông
Khi tất cả đang tuôn về biển cả
Sợ gì sóng! Sợ gì gió!
Khi với ta Đổi Mới – chuyện mất còn
1.
Cái lương thiện chết mòn
Cái bất nhân lên mặt
Vẫn nụ cười thơn thớt
Nghênh ngang những hình người
Phải biết bao sông núi
Mới rửa sạch cặn bã tâm hồn
Mới kỳ cọ sạch nham nhở lương tâm
Trong biết bao bộ ngực đẫy đà phồng căng
Không phải những trái tim mà lửng lơ những
thớ thịt
Vét! Vét hết những gì bao đời nhân dân đã
làm nên
Đẹp đẽ, giàu sang, béo bở, uy quyền
Quăng ra, nhả ra từng từng “động biến”
Tắc nghẽn tuần hoàn
Bịt hết lỗ chân lông
Ăn cướp, ăn cắp, đầu cơ, phe phẩy
Những chiếc vòi, những mồi bẫy
Bên thoi thóp những cuộc đời
Chúng rôm rả: Vào! Vào! Vô! Vô!
Một miếng cháy hôm qua nấu thành cháo loãng
Trên tay người lao công khốn cùng, húp,
húp nhanh!
Tội tình giọt mồ hôi trộn bụi sền sệt chảy…
2.
Sau 30 năm bom đạn
Giữa lòng mẹ con vẫn chưa về
Súng trên vai, chiến trường bước thẳng
Cưỡi biên cương đầy trời quân diệt chủng
Có thương đau nào như thương đau nầy
Có tội ác nào như tội ác ấy
Một tiếng “thương” hai trời mẹ gọi
Có hành quân nào như thế - hành quân bay!
Giặc ngoài còn đầy biên ải
Đó đây nổi dậy âm binh
Những tên giặc trong mình
Không gươm, không mác
Đêm đen ngọn đèn thổi phụt
Vườn hoang gậy múa tung hoành
Sợi dây oan nghiệt trói lương tri vào một duộc
Tối thượng đồng tiền rắn độc
Lúc nhúc ngõ ngách hoàng hôn
Tối thượng uy quyền
Trò chơi tàn nhẫn
Giữa phố phường những cuộc đua rửng mỡ
Hoa lài, hoa lý, chết giữa mùi thơm
Mồ hôi thành đứa sai vặt
Đâu đó cuộc đời chỉ phết mãi một mầu sơn
Đâu đó cuộc đời chỉ phết mãi phấn son
Cái giả đuổi
Cái dối trả đuổi
Cái lọc lừa đuổi
Cái sống đuổi
Cái chết đuổi
Cái đói, cái nghèo đuổi
Cái dốt nát đuổi
Cái xác xơ tàn phá đuổi
Hãy tỉnh lại lòng ơi!
Vương miện chẳng làm nên nhân cách
con người
Hãy bắt đầu thế đã
Mồ hôi – người chủ tối cao
Xin người hãy biết nhỏ đúng từng vị trí!
Xin người đừng cúi đầu làm kẻ sai vặt!
Ôi thần thánh mồ hôi
Máu lệ nghìn năm
Thiêng liêng lời nguyện
Hãy xắn tay giành lại lẽ công bằng!
3.
Vẫn là sau 30 năm, một cuộc
Có những lỗi lầm chẳng từ lẽ gian truân
Cuộc sống ơi! Dễ đâu ngươi bướng bỉnh
Từng chân lông ta soi sáng ngọn đèn
Quy luật như con chạch đang lủi bùn đen
Hay chính nó đang dưới ngọn đuốc rực rỡ
Đi lại đứng nằm, mắt thường bị lóa?
Mới và cũ
Nào đâu dung dảy một đường ranh
Đục – trong chung chạ một dòng
Nhưng từ cái cũ vô biên
Mặt trời còn bay mãi
Rất cũ và rất mới
Khi mỗi vòng quay
Hạnh phúc đắp đầy.
Cũ - muôn năm cũ:
Phải gần dân
Mà muôn năm mới.
Nhưng thế nào là “gần”
Khi trong gang tấc
Mà núi cách sông ngăn?
Bến này dân gọi
Bến kia đò chẳng qua sông?
Dù cho tuyệt thế thông minh, siêu việt, tài tình
Dù cho hiền truyện thánh kinh
Cũng không thể một lời dân sánh nổi!
Thì ý chí, quyền uy, người chớ vội vàng ra lệnh,
Cuộc đời đâu dễ cúi đầu ngay
Một chiếc trứng con cũng phải đủ tháng, đủ ngày
Không thể lôi xoạch ra ngoài khoác áo đính đầy lông cánh
Khi cuộc đấu tranh giữa vòng quyết liệt
Cái quan liêu còn nằm trên đệm thịt
Cái kiêu ngạo, nôn nóng nhơn nhơn
Và sáu tấm ván huân chương
Đâu dễ ôm tròn cái bảo thủ mà nhốt
Bên cái ấu trĩ tả khuynh
Cái hữu khuynh áp sát
Được dịp cái “vô chủ” hê hê êm ả buông mình.
4.
Cái mới từ đâu lại?
Cái mới đi từ đâu?
Có phải từ trên da thịt của mình
Cái khổ, cái đau, cái đói, cái nghèo, đã véo từng cái véo – một báo cáo trung thực nhất
Cái báo cáo từ trên lưng nhân dân oằn bao
gánh nặng.
Chớ ai bảo ta yếu hèn khi ta không ngăn được dòng nước mắt
Khi cái ham muốn tuột bậc của Hồ Chí Minh:
“Ai cũng được học hành. Ai cũng cơm no áo ấm” vẫn còn là giấc mơ xa lắc
Mà đất trời mờ mịt
Đòi phen cái vô luân thả nổi, cái phi pháp
tung hoành
Bao trảng trống, vào ra ngọn gió độc
Bao anh hùng súng đã buông hàng loạt giữa những “Đầu cầu”
Cuộc đời lẫn lộn vàng thau
Lập lờ mình đây, thù đó
Hổ báo đêm nay sẽ theo vào giấc ngủ
Tắc kè trên vọng gác đã rời canh?
Sáng mai lẽ nào mặt trời khi mọc
Vẫn hồng hào tươi rói một bình minh?
5.
Phải trả lại bình mình cho bình minh
Phải trả lại lịch sử cho lịch sử
Ôi Đại Việt một thuở oai hùng
Xin tạ lỗi với Nguyễn Trãi, Nguyễn Du
Tạ lỗi Bạch Đằng, tạ lỗi Điện Biên, tạ lỗi
Trường Sơn
Và các mẹ, chúng con ngàn lần tạ lỗi các mẹ
Những đứa con của các mẹ đã ngã xuống
Nào đâu chỉ để đỏ ngực, xanh mồ?
Không! Chẳng gì dễ mất!
Chẳng gì dễ chết!
Lịch sử còn kia!
Sự thật còn kia!
Của anh, của em hôm nào giọt nước mắt
Cũng chẳng hề chết bao giờ
Cả hôm nay phụt phùi giở gió
Lòng ơi! Ta muốn trăm lần, nghìn bận
Giữa muôn vàn cay đắng
Hôn lên ngọn cờ tố quốc
Hôn lên lời thề non nước
“Thù đếch sợ” – “Gian nan đếch sợ”
Đời ta chỉ biết sợ… thời gian
Thời gian trôi đi không bao giờ trở lại.
Ôi, tổ quốc không nằm trên đệm gấm
Tổ quốc theo chân cơn bão chín, cơn bão mười
Tổ quốc trong từng nhịp đập tươi trẻ trái tim
Đuổi giông
Đuổi lũ
Đuổi đói
Đuổi nghèo
Đuổi vô luân
Đuổi dốt nát, thờ ơ, vô cảm
Đuổi cái thói coi con người chỉ là cán cờ,
cán cuốc.
Sẽ có một ngày, ôi tổ quốc to đẹp đàng hoàng
No đủ giàu sang
Ngẩng đầu kiêu hãnh
Thịt gân ta đang vặn mình chuyển động
Trên áo ta mặc đang bứt xé những đường khâu.
“Chở thuyền là dân
Lật thuyền là dân”
Bao đổ vỡ động trời
Nhân dân chuyển mình rầm rập
Sắp đóng lại rồi thế kỷ hai mươi
Lòng nghe cho rõ, lòng ơi!
Ngọn gió mới đang thổi tới
Chải lại đi vòng tóc rối
Cho sáng đẹp mặt mày
Không phải với ai khác
Tôi đang nói với người
Giấc mơ đẹp của lòng tôi.
Và thơ ơi!
Nếu trái tim ngươi nguội lạnh
Ta viết sẵn rồi cho ngươi đây lời điếu văn
vĩnh biệt
Một câu thơ đã đến lúc cũng có quyền bất diệt
Nhưng trước hết người ơi!
Muôn lần bất diệt: Con người.
PHẦN II. NHỮNG VẤN VƯƠNG
ĐI GIỮA VƯỜN NHÂN
Đi giữa vườn nhân dạ ngẩn ngơ
Vì thương người lắm, mới say thơ
Phên thưa đã có bàn tay đỡ
Đêm lạnh, phăn lần những mối tơ
Đẹp lắm trên đời những vấn vương
Chao ôi! Thiên lý một con đường
Đi trong trời đất từ duyên ấy
Sớm tối không rời một chữ thương
Len giữa vườn mai chạm nắng người
Trời hơi lành lạnh ấm bàn tay
Muốn hôn tất cả: hoa cùng nụ
Tưởng gió ngàn xa thoảng tới đây.
LÀNG TÔI
Làng tôi xưa, ông xã Ngoan đi chơi với tôi lên Đồng Hới “Ồ cậu: trăng làng “miềng” cũng đến nơi đây”
Làng tôi, dân làng buôn hàng xách nhiều hơn cấy cày
Chết ở Lào nhiều hơn chết nơi “nghĩa trủng”.
Có con diều hâu bay qua
Tôi mải nhìn con gà mẹ
Xòe cánh ôm sít bầy gà con
Ngoảnh lại miếng thịt “ỉnh” trên tay tôi chẳng còn.
Con chèo bẻo, cái mỏ tẻo teo
Mà đuổi hết quạ diều, khắp đồng, khắp núi
Ai cũng nói cái làng nầy chẳng kém thua ai
Nhưng cái làng tôi
Một đầu gà phải chặt thẻo da, thẻo thịt
Một cánh vịt, nấu cả một bung
Mỗi người húp một chút xáo.
Những con chồn, con cáo
Sống lẫn với hưu nai.
Những o gái đẹp có nốt ruồi nơi đuôi mắt
Chỉ lấy chồng hoang để làng bắt vạ
Góa một đời mẹ, góa tận đời con
Những con mắt sắc, cái má giòn
Ông già nào cũng lấm lét.
Ôi những con chim sẻ
Mớ bảy, mớ ba
Tím, hồng, xanh, đỏ…
Giữa trời xanh biếc
Liệng vào, liệng ra
Những em, những ả
Cả làng ai cũng mến, cũng yêu
Và những con chài cá
Mắt nhắm, mắt mở
Cũng dệt thảm, cũng thoi đưa
Nhưng chẳng con cá, con tôm nào thoát khỏi.
Những con chim ngói
Những con chúc mào
Những con vành khuyên
Những con cu đất, cu cườm
Giữa nắng hè trưa
Ru dân làng tôi vào giấc mộng
Mùa vừa chín tới
Con mò ho kêu khắp đồng khắp ngõ
Mò hỏ, mò ho lúa đã chín vàng
Ông già, trẻ nít, khắp xóm, khắp làng
Cũng mò hỏ, mò ho… hòa theo tiếng hót
Tất cả đâu rồi?
Tất cả đâu hết?
Bom Mỹ cày xới
Từ xóm Mít đến xóm Phà Gianh
Từ xóm Côi đến xóm Dưới
Không một cành, không một bụi
Nhà tranh, nhà ngói
Hết thảy san bằng
Đứng ở đầu làng
Nhìn đến cuối làng không thấy…
Hàng thông trên núi cũng cụt hết đầu
Người không chỗ núp
Chim không chỗ trú
Mò hỏ, mò ho
Mày bay đâu rồi?
Chèo bà, chèo bẻo
Mày khuất nơi nao?
Vành khuyên, chúc mào, cu cườm, cu đất
Bao giờ về lại những đường bay?
Làng tôi không chim hót
Đâu còn làng tôi…
(Kỷ niệm ngày về thăm làng)
BỤT VÀ CÔ GÁI
Buổi ra đi, Bụt cho con chuỗi ngọc
Bảo con dải khắp trần gian
Con đã trải rồi khắp trời khắp bể
Cái bay, cái lội, cái nổi, cái chìm
Con cho lại Bụt cái giàng xay, cối đá
Một đôi yên ngựa
- Nhà ta không có ngựa
- Thì Bụt đóng yên bò!
Bụt dong chơi khắp đồng khắp hói
Ngất ngưởng tay cầm cái quạt mo
Bụt phất phất đôi cái
Biếu thêm Bụt một đôi hài cau
Khi bên đá ngồi câu
Bụt ngồi cho mát… thịt
Toan xách về một con gà
Chỉ sợ: Trần gian mất tiếng gáy
Người trần thức ngủ ngẩn ngơ
Không ngờ Bụt mắng cho:
“Con cho chẳng bao nhiêu
Mà nhận, lại quá nhiều
Của trời kho vô tận
Cứ phủi tất cho đời
Tình thương một đẻ mười
Càng “cho” càng “giàu có”
5-1983 Hạ Long
ĐỒI CÙ
Bé lượm vỏ chuối bỏ
Chạy tới bê… nhe nhe
Nhá xong nằm xuống cỏ
Bê quẫy mình… be be
Bê gác chân lên bé
Bé gãi gãi lưng bê
Như tiếng đàn gẩy gẩy
Ngoắt tai bê nằm nghe
Thông đồi nhích bóng lại
Hiu hiu ngọn gió hè
(Sáng ấy năm 1984 nhà thơ LTL cùng vợ ra Đồi Cù – ngả mình nằm trên Đồi Cù giữa lũ bò và bê)
CỐ CUNG
Trong buồng lạnh cố cung
Ai đốt chút hương xưa, sót lại
Đãi người nghìn dặm tới đây
Ngào ngạt hương bay
Cây hòe năm trăm năm cũ
Cây tùng ngoài bốn trăm
Còn kia, còn kia
Đế vương đâu cả?
Hồn ma, bóng quỷ
Chờ múa
Chờ hoa
Phấn hương gương lược
Mỹ nữ, cung tần
Lạc bước, cô thân
Gió giông thổi xiết
Mẹ cha cách biệt
Nước mắt đêm trường
Cây hòe năm trăm năm cũ
Cây tùng ngoài bốn trăm
Lá vẫn còn xanh
Chuyện xưa còn nhớ
Chốn bệ vàng tô, ngọc trát
Trăm họ nước mắt.
Ngọc trắng, ngọc xanh
Ngọc chìm, ngọc nổi
Trăm họ mồ hôi.
Bệ ngọc, bệ vàng
Nơi đây xuống chiếu
Trăm họ máu rơi…
NHỮNG KIẾP HỶ NHI
Nhớ đêm qua Trường Giang trời đổ gió
Bàn tay ai che ấm lưng tôi
Giờ giữa trưa nhìn xơ xác liễu đồi
Bãi Anh Vũ nằm nghe hạc khóc
Hỷ Nhi! Ôi ngàn kiếp Hỷ Nhi!
Nhớ khi tóc trắng em về
Mây với tóc cùng óng bạc
Trời cùng em chín tầng, xanh ngắt
Ôi kẻ nào có sức dời núi Ngu – Công
Lại dẫn Tổ quốc mình đến vực thẳm
Trên đất nước Đỗ Phủ, Khuất Nguyên
Những Hỷ Nhi đến bao giờ mới trả hết nợ trần duyên: Tóc trắng?
Đạp lên đầu Phản bội, Lịch sử chẳng
buông cương
Như trên trời, những ngôi sao gọi nhau xuất hiện
Dưới đất, sẽ long lanh từng điểm sáng
Lịch sử sẽ sửa sai và không trệch bước bao giờ.
GẶP KIỀU
Đọc Kiều từ thuở mười lăm
Bao đêm suối vắng gạt thầm giọt thương
Bỗng đâu đi giữa chiến trường
Chợt nghe một tiếng gà truông, lạnh mình
Tiền Đường hay sóng sông Gianh
Phải chăng người cũ hóa mình về đây?
Đáng chi, sự thể vơi đầy
Trong lên có xuống, giữa dầy có lơi
Nào ai khẩn khoản đôi lời
Cây đàn xưa ấy vội vời sau lưng
Xổ tóc mây thả nửa chừng
Thoăn thoắt chẳng chút ngập ngừng so dây
Đoạn trường khúc ấy, là đây?
Khi mờ, khi ảo thì thào rừng khuya
Người ơi, khúc ấy làm chi?
Trăng nghe sững bóng, hoa nghe sững cành
Ta nghe ta cũng giật mình
Tuy mệnh cũng bạc, tuy tình cũng đoan
Lại thêm mưa nắng chiến trường
Lại thêm bom đạn trăm đường bủa vây
Sự đời, ngược lại, ô hay
Bên nàng, đau trước, dắt tay vượt ghềnh
“Lơ thơ tơ liễu buông mành”
Đoạn trường này - đoạn trường mình, rạng soi.
PHẦN III. CÁNH HOA BAY
TƯỢNG VỌNG PHU
Đá ư? Người ư? Là ai vậy?
Đỉnh non kia trơ mãi nghìn xuân
Mây mưa không bén mộng gần
Một chữ “trinh” giữ tấm thân đến giờ
Nước mắt với giọt mưa không ráo
Hàng rêu ghi mãi áng sầu văn
Bốn phương mây núi xa gần
Luân thường sao chỉ dành phần yếm khăn
MỒ CHIẾN SĨ
Khách qua đường:
Chiều hận xế vàng xanh ngọn cỏ
Chạnh thương người nằm đó nghìn thu
Vội vàng một giấc chinh phu
Nợ trai tuy trả, mối thù chưa tan
Rồi một mai đất tàn lửa khói
Bạn đồng chinh về với quê nhà
Chỉ còn một nấm trơ vơ
Núi rừng Minh – Mạc, bến bờ cheo leo
Sẽ vắng bóng thân yêu ngày trước
Vắng câu cười, vắng điệu hát xưa
Lưng đèo vắng tiếng quân ca
Trên mồ nửa cánh tàn hoa không còn
Bia đá cũng phải mòn nét chữ
Thân yêu chừ vượn hú đầu non
Lạnh lùng một tấc lòng son
Đôi vầng nhật nguyệt biết còn rạng soi
Sông Ô Lâu:
Hãy nghĩ lại hỡi người qua đó
Khách chinh phu đâu có thân mình
Nghìn năm bạn với non xanh
Ô Lâu em cũng bên mình túi khăn
Ô Giang trước nặng tình Hạng Võ
Ô Lâu chừ ấp ủ quân nhân
Dưới chân dâng một cung đàn
Chút lòng tri kỷ đền ơn hải hồ
Khách qua đường:
Trời đất rộng cô đơn một tấm
Bà con xa ngàn dặm cách xa
Tới đây lìa cửa, lìa nhà
Rừng xanh quạnh vắng ai mà khói hương
Nhớ những lúc sa trường gươm múa
Khí hào hùng đạp gió xông mưa
Mà nay lạnh ngắt cơ đồ
Xa non, lạ nước trơ vơ một mình.
Núi Lê Liên:
Hãy im tiếng bộ hành kia hỡi
Những nghe lời người nói ngang tai
Tuy đây là cảnh lạ người
Cũng non nước ấy cũng trời đất kia
Trời đất ấy cũng chia đau khổ
Nước non này cùng rỏ máu ai
Chinh phu riêng một góc trời
Gác gươm sườn núi chuyện đời với sông.
VƯỜN MẸ
Trên ngàn năm đồng nội
Cho con nhìn lại cánh cò bay
Trong nổi chìm vận nước
Cho con nghe lại tiếng khóc, tiếng cười
Thưa mẹ, đâu phải để nghi ngờ sự thật!
Cho con làm dòng sông trong vắt
Giữa lòng mình soi lại bóng cha ông
Trong bình yên con nghe lại nhịp trống đồng
Sau cơn bão dạo một vầng trăng tổ quốc
Cho con tết lại trăm vòng tóc
Của tuổi xuân trùng trùng thế hệ nối nhau
Mẹ ơi, cho thơ con cuộn chặt
Trăm vòng cờ Tổ quốc vàng sao.
1975
VÔ ĐỀ 1979
Có hương chưa tỏa từ đêm trước
Có én không về trước gió xuân
Có nỗi day mình không nước mắt
Có con đường làm sáng bàn chân
3/9/1979
GỬI NÔNG
1.
Từ ngày khu đội Ba Đình báo tin, con được chọn
Trên sà ngang tay con bay lượn
Dưới hàng mi mắt con tập nheo bắn quân thù
Kích thước áo con: Ngắn dài trong tay mẹ
Trên nét chữ đầu con viết, bức tranh đầu con vẽ
Những vần thơ bập bẹ cha từng nghiêng bóng bên con
Em con bảo: Ngực Nông đã nở tròn
Con chỉ chờ thôi: Tiếng gọi
2.
Tổ quốc đã gọi tên con rồi đó
Vỗ cánh đi!
Vỗ cánh đi cho đẹp núi ngàn!
Gian khổ chẳng sờn vai áo trẻ
Tung bay cờ Tổ quốc: Gió thanh xuân
Đã quyết ra đi, truy tội giặc
Trường Sơn ta đó, ấm bàn chân
Sá chi bom đạn quân cuồng chiến
Muôn dặm Bắc-Nam, tiếng hát gần.
Đất nước mình!
Ai hiểu nỗi đau: Tình nghĩa nặng
Tình kia, nghĩa nọ, thép gang này
Chung thủy chẳng hề chao một giọt
Ngọn cờ đã nắm chắc bàn tay
Mây núi đôi miền chưa thắm đỏ
Mai, đào đau giận nỗi cắt chia
Hành tinh còn tím bầm nanh hổ
Tuổi trẻ còn vang những chuyến đi.
3.
Ôi con nai con của cha
Ba lô nho nhỏ
Trường Sơn cuộn gió
Đỉnh Đèo Mây
Sừng non có khua động sao trời?
Viết thư cho cha, con kể con ăn rau tàu bay
Tập bắn B-41
Giờ con đang hành quân vào trận
Chắc súng con nổ rồi
Ròn rã tuổi 20
Mà trong sâu thẳm lòng cha, con ơi
Cha vẫn ước, con là con nai con ngơ ngác
Lá vàng, lá vàng, lá vàng rơi…
4.
Con đi rồi
Đường vạch trên tường nhà mình còn nguyên
đó
Em Ninh con lại đến gần đó thử
Lại đu mình trên đôi cánh sà ngang
Lại nheo mắt dượt nhắm lá bên đường…
1973
GƯI ỨC TRAI
Người sợ đưa nhanh nhát chổi
Làm bóng hoa tan
Nhưng khi xô một tảng núi bạo tàn
Ức Trai! Người không biết sợ
Thà chịu một vừng trăng đổ vỡ
Để đổi lấy một mặt trời đại nghĩa giữa hành tinh.
Ai yêu như người, cái lẽ hiếu sinh
Một giọt nắng thanh bình
Trên đầu ngọn lúa?
Ai yêu như người, từng tia máu đỏ
Trong da tóc trẻ đẹp con người?
Thuở ấy, ai hơn Ức Trai
Biết trừ bạo, diệt hung
Biết căm loài Tần Hán:
“Hiếu đại, hy công”
Cùng binh, độc vũ..?”
Ôi! Nhà chiến lược thiên tài
Người mưu sĩ tuyệt vời
Người thơ của đội quân đất nước
Đã làm bơ phờ xơ xác
Những mũ mãng thiên triều?
Mười năm trời nằm gai nếm mật
Mười năm trời, nghĩa đội, nhân đeo
Ôi! Một cung đàn tuyệt diệu
Còn dội mãi đến ngàn sau!
Người vẫn đó! Ngọn nến đêm thâu
Với vua bày lo việc nước
Và, nơi chiến địa, viết thư cho giặc
Những bức thư, nghĩa sáng tựa sao trời
Ngọn nến Ức Trai
Có bao giờ tắt được?
Một mình ôm trước nỗi lo đời
Trong chiếc chăn lạnh, choàng vai
Người dành cả hơi nồng cho hậu thế
Là một triết nhân
Người rõ lẽ:
“Làm một nước nghĩa nhân nhỏ bé
Bên một nước lớn vô độ, tham tàn
Phải chịu điều cay đắng nghìn năm
Để đổi lấy hàng trăm trận thắng”
Nhưng Người ơi! Cây muốn lặng mà gió không ngừng…
Và Ức Trai với mái tóc thời gian còn thơm trắng mãi
Vẫn nắm chặt trong tay ấn tín Liễu Thăng
Dặn cháu con:
Với hùm beo phải vững giáo, chắc thương
Nhưng Nhân nghĩa ngọn cờ, đừng để lọt vào những bàn tay dính máu
Ôi! Ngọt ngào ngọn gió
Gần 600 năm rồi mà như mới hôm qua
Ức Trai về, lững thững dưới rừng hoa
Như xem lại, một chiều trận mạc…
Hà Nội 27/11/1979
CHIẾN TRƯƠNG CHIỀU NAY
Chiến trường mù mịt khói
Người lính thơ đi nhặt những mũ mãng thiên triều
Như hôm nào, lượm những mảnh uy tàn đế quốc.
Chao ôi!
Những rãnh nước ven rừng
Chỉ những chiếc mũ mềm ngôi sao đỏ chót
Đau giận lắm giữa một tình thương
Hôm qua “môi hở răng lạnh”
Hôm nay – những tiếng gào, tiếng thét, tiếng kèn đồng quái đản thúc quân
Lùa những “sóng người” vào lửa sát sinh…
Lạng Sơn, 2.1979
PHẦN IV. TỰ SỰ… BẠN
Nhà thơ Thế Lữ tặng nhà thơ Lưu Trọng Lư bài “Thu nữa rồi sao” khi thêm một mùa thu nữa đã tới.
Thu nữa rồi sao
(Gửi Lưu Trọng Lư).
Thu, hạ, hay đông nữa: Cứ xuân
Lòng thơ, anh nhỉ, vẫn thanh tân
Đôi mình đầu bạc, răng long, mặc!
Càng khỏe đôi vai, dẻo cặp chân.
Nhà thơ Lưu Trọng Lư đã trả lời lại nhà thơ Thế Lữ bài “Sắp trung thu gửi Thế Lữ”.
Sắp trung thu gửi Thế Lữ
Sương đêm rũ sạch đôi tay áo
Lưng thẳng, chân dòn, tóc tuyết bay…
Thu trước bềnh bồng chung ngọn gió
Thu nay cất chén nghĩa tình say.
Thu 1972
BẤT LỰC
(Gửi Hoài Thanh)
Trăm trận cười không bù nổi giọt nước mắt
Ai thấu cho ta nỗi niềm bất lực?
Đi giữa tình thương
Ôm cả tình thương mà chết
Ra đi không trả hết nợ đời...
1982
TẮC TÙM
Ông Hanh, ông Tịnh, ông Thông
Vui chi, vui rứa
Từ hôm qua tuổi già quên béng
Không nghêu ngao hát được như ba ông
Cho tôi gõ nhịp... tắc tùm
Ước gì được sống dăm năm nữa
Cùng đời quất đuổi đám mây đen
Mâm cơm thịnh soạn cần chi nhỉ?
Chỉ mong nôi trẻ tiếng cười tràn
Văn chương đâu màng chuyện hậu thế
Bên chái, bên hè, chim hót vang
1982
(ông Hanh – Tế Hanh, ông Tịnh – Thanh Tịnh, ông Thông – Hoàng Trung Thông).
GỬI XUÂN DIỆU
Vừa tiễn Xuân Diệu
Gã si tình, đầu lắc lắc, vào cõi hư vô
Ta vội vã “chồm chồm” (1) vào cõi thật
Ôi, lại đạp đây rồi: Mảnh đất!
Mà Diệu và ta nhớ
Mà Diệu và ta thương.
Diệu ơi, ở lại nhé, ta lại một chuyến nữa lên đường
Đúng nửa đêm tắc kè dự báo
Bão…
12.1985
(1) “chồm chồm” biệt danh Nguyễn Tuân đặt cho Lưu Trọng Lư
TIẾNG HÁT
(Gửi Tế Hanh, người quá lo từng chiếc lá rụng)
Còn bao nhiêu thu nữa, đi về
Một cánh thu rơi, tai lắng nghe
Những “trận mưa dài” lòng quá thuộc
Thương sao từng đóa rụng bên hè!
Một “nháy phù du” là cuộc sống
Mà sao tha thiết thế, hỡi đời
Biển biếc trời xanh đâu chả có
Cứ nơi đây chen chúc đầu thai
Đất đau khổ, phải có người đau khổ
Đất nghĩa tình, phải gắn bó một hai…
Đường nghìn dặm, phải có chân nghìn dặm
Cất mình phải cất tiếng hát “hôm nay”!
Em tôi: hỡi người em vĩ đại.
Bữa cơm nghèo, có cánh hoa tươi
Đêm qua thủ thỉ sương từng hạt
Cho nắng chừ đây ngát hương lài!
Tháng 8
NƯỚC DƯỚI CẦU
(Tặng a. Lành)
Cũng như ai, đèn một ngọn
Sáng trưng, bất chợt thấy cô đơn
Bạn bè đồng chí đi đâu hết
Sợ chưa, buốt lạnh một cung đàn?
Trên tường treo lớn chữ “Thờ Dân”
Dấu khéo trong sương lụa lộng tàn
Có kẻ một đời lo lót ổ
Quỷ cướp mất hồn, tiếng chẳng oan.
Thờ ơ một khối lạnh dức xương
Sao như thế đấy, tối tăm đường
Lẽ nào chữ “Nước” riêng ai vậy?
Biết dựa vào ai, một chữ “Thương”?
Thương ai mấy chữ “quen mà lạ”
Chèo chống chắc tường lẽ cạn sâu?
Đất trời, Thu, Hạ sao điên đảo?
Đông có mở cho, Xuân mới vào?
Hãy về nơi ấy, nơi xuất phát
Đưa chân có tiếng hát lên đường
Nơi biết lòng đau, mắt biết khóc
Khi chau mày, biết liếc vào gương.
Nhớ buổi đầu tiên vào chốn hẹn
Mải nhìn cây, cây chợt thành người
Một lần xao động: Trăng trên áo
Mãi như lòng: Gợn sóng đầy vơi.
So le nào biết chăn hay gối
Hoặc giả mình đây đã phụ mình?
Bèo bọt dòng đời khuơ giật hết
Ai thấy hình ai: Nước dưới cầu...
KHÓC ÔNG
(Tặng Nguyễn Tuân)
Còn ai đấy nữa? Hẳn là ông!
Mừng bạn đầu xuân: một tiếng đùng!
Báo trước một cơn “xê dịch” lớn
Chừ đây: côi cút giữa thinh không
Nhớ đêm mưa gió, cây nghiêng ngửa
Hai đứa tìm về “xóm vui chung”
“Cùng một kiếp bên trời lận đận”
Vá cho đời từng mảnh đau thương
Nhớ hôm Đội Trát đàn trên sông
Ông bảo: khoan khoan đốt chút trầm
Vối dĩ “chân đi” ngồi lặng thít
Ngắm đàn sao nhỏ trôi giữa dòng
Có lúc mỗi hình riêng mỗi bóng
Mỗi người một nết có sao đâu?
Miễn, nghe gió dậy, trong lòng dậy
Lại chạy tìm nhau, gọi tên nhau.
Tôi tặng cho ông “tên ngất ngưởng”
Ông tặng cho tôi “lão chồm chồm”
Đã sắp tám mươi lưng còn thẳng
Đời sợ nhất là cái: khom khom
Cụng chén đêm khuya quỷ lẫn người
Giáng lên giáng xuống, gậy cầm tay
Ai hay giọt đắng sau cơn tỉnh
Chữ nghĩa sao mà lắm đắng cay.
Một cánh hoa rừng bao quyến luyến
Sông Đà khói sóng, dạ lan man
Với thù chuốt sắc từng tên nhọn
Mấy kiếp còn ê ẩm đòn ông
Chợt nghe tin ông tôi đứng sững
Má lạnh còn đây giọt “lệ sương”
Trên ấy tên tôi đừng vội gọi
Với đời tôi còn lắm đa mang
Chẳng tiễn đưa ông hoa một vòng
Trà thơm không đủ rưới mồ ông
Với ông cái sống là tất cả
Nằm kia vẫn đẹp con số “Không”
Đêm 29.7.1987
ĐÁP LẠI THƠ TỐ HỮU
Nhà thơ Tố Hữu có bài thơ:
Người ơi người ở đừng về
Bâng khuâng giã bạn, tái tê mạn thuyền
Ta về ai nhớ, ai quên
Chờ khi đến hẹn, lại lên cùng người.
Lưu Trọng Lư đáp lại…
Rằng về rằng ở rằng đi
Con đường thiên lý dễ gì buông cương
Trên tay còn đó đao thương
Nơi đâu là chẳng chiến trường thơ ơi!
GỬI TỐ HỮU
(Hôm ở Trụ sở báo Văn nghệ, anh em văn nghệ sĩ mừng Tố Hữu tròn 70 tuổi, rồi bàn chuyện ra đi nữa từ “Từ ấy”. Về nhà, tôi ngồi viết mấy câu thơ…).
“Thương ai sợi bạc rơi trên áo
Dẫu phong ba chẳng chịu phong trần
Sá gì đôi hạt bụi dính khăn
Có nở hai lần mới là hoa vậy
Lại gọi nhau đi từ “Từ ấy”
Tuổi già dòn đáp một tiếng “ơi”!
Dẫu đã theo chân hơn nửa cuộc đời
Đã lâu quên đi không tính sổ
Anh ơi, chừ hơi đâu, ngồi đếm những buồn vui
Lòng quyết bước lên ai cản nổi
Thế phải lùi, xin để mặc ta thôi
Nhìn thế đấy: Bên trong, bên đục
Cả hành tinh vẫn da diết con người
1990
PHẦN V. TỰ SỰ… TÌNH
THƠ CHÉP SỔ TAY (NĂM 1957)
Một chân chơ vơ gác đời
Một chân chớm lạnh đáy huyệt
Em ơi, một ngày kia, anh vĩnh biệt
Cảnh chiều, bóng xế
Một mình em ngồi nhớ tiếng anh xồn xột gãi chân?
(Bài thơ này trong sổ bị xóa, gạn đọc một số chữ)
Trăng xa, xa lắc, ngoài bãi
Cánh song khép lại
Ánh trăng cứ tuồn vào
Tình không tội
Thơ đứt nối
Câu viết chẳng thành câu
Lời chẳng biết nói nên lời
Nói thẳng thành nói dối.
Ghi mộng
“Dòng nước chảy đêm ngày
Người đi không tin tức”
Bao năm không thấy mặt
Mong nhớ chẳng hề nguôi
Giang hồ một bóng ấy
Về tìm ta, bến cũ ven sông này
Áo quần dường nhếch nhác
Nhan sắc chẳng hề phai
Lúc đầu nàng nói: Vì dày vò thân xác
Lúc sau nàng nói: Vì xa cách lâu ngày
Vừa nói nàng vừa khóc
Chuyện đường xá vốn ngu ngơ không thuộc
May mà tìm đến nơi
Bàng hoàng chả biết hư hay thật
Mành mành trước mặt cứ buông lơi
Mơ đến, đèn cô rọi
Mơ tan, gió buốt người
Người xưa vụt đâu mất
Nhà trống, nhõn trăng soi…
TỲ BÀ KHÚC CŨ
Nhớ chuyện cũ hai mươi năm trước
Thuở thơ đàn đang bước gian nan
Một đêm mưa gió đông hàn
Câu thơ cùng với nhịp đàn mua vui
Trong ca kỹ có người tuổi trẻ
Áo trễ tràng, tóc rẽ đường ngôi
Xuân vừa mười tám, đôi mươi
Phấn son lơ lửng nửa môi nét cười
Ngồi gọt táo, rượu mời không uống
Hỏi mười câu đáp lửng một hai
Hỏi quê chỉ nói quê người
Hỏi nghề rằng hát đôi bài đón đưa
Tỳ bà nọ, nài ca một khúc
Cũng chiều vui rút ruột đêm thâu
Gõ sanh chưa trọn khúc đầu
Tiếng ca bỗng tắt giữa câu nhân tình
Tay giá lạnh thân hình buông vội
Trên khăn choàng ướt xối dòng châu
Ngất đi nào biết vì đâu
Vì cơn gió lạnh hay câu đau lòng?
Thương giọng hát bồng bềnh trôi nổi
Áo trong người ta cởi đắp cho:
Cũng thân lưu lạc giang hồ
Phòng khi ấm lạnh, đói no thất thường
Từ buổi ấy đôi đường cách rẽ
Lại chân trời gốc bể: Chim bay
Xa xôi gió lạnh những ngày
Áo xưa còn giữ chút hơi ấm lòng?
… Ta mải chín năm ròng kháng chiến
Đi hết đông lại tiến sang đoài
Đời ta bao xiết đổi thay
Như cây thông nọ một ngày một cao…
Nơi đô cũ cờ sao trở lại
Ta theo về buổi ấy là đây
Tưởng rằng ngày sẽ cùng ai
Rộn ràng góp tiếng giữa đời vui chung
Áo rũ sạch phấn son đời cũ
Tóc cài lên hoa mới chào xuân
Tay xưa vặn lại dây đàn
Tỳ bà điệu mới, ngâm tràn nước mây
Sao chốn cũ tăm người chẳng thấy?
Khắp công trường, nương rẫy cũng không
Hay nơi địa ngục trần gian
Đọa đầy tiếng hát cạn đường chưa thôi?
Có kẻ bảo chim trời rã cánh
Giữa ngàn đông giá lạnh bên đường
Chao ôi nắng bể mưa ngàn
Mênh mông khổ ải, đá vàng biết ai?
Áo chẳng ấm hơi người buổi đó
Thơ này đây theo gió bay thôi
Nửa đêm vội bỏ cuộc đời
Mặt trời đã rạng, tìm người, tìm đâu?
1962
NHẤT NGUYÊN
Tôi, một người khác
Cùng ở trong tôi
Khi đứng khi ngồi
Tôi nghe mà lạnh
Toát cả mồ hôi!
Anh ơi! Xin anh một bông hồng đỏ thắm
Em ơi! Thì anh cũng chỉ đỏ thắm một bông hồng
Sông chỉ một dòng thôi
Vì khi là một, nó đã là đôi
Đục chắt vào trong hòa làm một
Anh có nghe trên cành, một tiếng hót
Ừ một tiếng hót của em đó, Sơn ca!
Năm mươi năm, sữa trộn, máu hòa.
CHÚT TỰ TÌNH
Bầy chim mách lẻo
Trên cây đã ngủ
Bên màn một bóng lá nghiêng rơi
Im đi gió!
Cho ta gửi đến em một lời tình tự:
Ta không xin một chút ngọt nuông chiều
Ta không đòi sòng phẳng một tình yêu.
Ơ HỜ...
Đã là hôn, chẳng thể hôn vờ
Chẳng tự tình yêu, chiếc hôn tội lỗi
Ta mong sao mãi là đứa trẻ
Mất cũng khóc, được cũng khóc, sướng nhất
trên đời
Mép đường, ngồi bệt
Tính sổ
Nửa thương, nửa tội, ơ hờ.
Cơn bão 30 năm, lá cành xơ xác
Tước vỏ, trầy da
Ai tính được cho ta
Những gì đã mất?
Và cái gì so nổi những gì ta được?
Trăng rằm, ơ hờ
Trống ếch
Vàng ngọc khắp thế gian
Không đổi được với ta - nửa vầng trăng khuyết
Ơ hờ...
1982
NỬA ĐÊM SỰC TỈNH
Qua hơn nửa thế kỷ muôn việc gia đình, xã hội, muôn lo lắng chồng con đã hút hết tâm trí, ngày tháng của Mừng – người con gái một thời là hoa khôi xứ Huế. Đời có mấy lúc được ôm vào lòng tâm sự với đàn, một mình, một bóng, thủ thỉ với tơ đồng? Cũng đôi lúc nơi đất người, trăng sáng như vô tình mà tay Mừng lướt động đường tơ chạm đến bài Nam Bình của Huyền Trân Công chúa. Cũng đôi lúc nhớ thầy me dạo khúc “Phú Lục”… nửa chừng. Nhưng rồi, một đêm vào thu, nửa giấc, tôi sực tỉnh, chợt nghe bên song rộn rã tiếng đàn. Tiếng đàn đã nhiều năm tháng gần gũi mà chợt như mới mẻ, thanh tân như buổi nào bóng vừa xịch gần. Rồi nỗi đau xưa xé khi vừng đông hiện lên, xốn xang tiếng chim hót. Động lòng, tôi lấy bút ghi lại khoảnh khắc ấy…
Bất chợt bên song rộn tiếng đàn
Nửa vòng thế kỷ vẫn tơ duyên
Ô hay nửa giấc – đêm sực tỉnh
Nhớ thuở trăng lên: Bóng ngả gần
Đêm 24.8.1989
(Sinh nhật Mừng)
THƠ CHÉP Ở SỔ TAY (1968 – 1969)
1. Dìu nhau
Tỉnh mơ thấy bóng bên giường
Thân bệnh dìu nhau một đoạn đường
Như xưa vườn sớm chân chưa động
Mỗi tiếng là chim, mỗi bước: Hương
(Bệnh viện Việt Xô 7/1968)
2. Trưa bệnh viện
Rón rén hành lang, chân hộ lý
Mơ màng cửa kính, quạt trần quay
Cành hoa ai cắm bên giường bệnh
Thấm đậm hương sen giấc mộng ngày
QUỲNH NỞ
Em báo trước đêm nay quỳnh nở
Trời đất chao ôi ngập tràn trăng
Trên gối tay em, khóc như trẻ
Quá thu rồi, sao nóng bỏng tình xuân
1976
TỰ SỰ ÁO CƠM
Hôm qua phòng bay mùi thịt nướng
Chao ôi! Cái món cải cuốn chấm nước lèo gan
Hôm nay, em bảo, hết sạch tiền
Ôi em! Đâu phải cười trừ mà đặng!
Giá lần nào em nghe anh làm chủ quán
Trăng núi Ngự, gió sông Hương
Những món quê thơm lửng thơm lừng
Đâu còn cảnh: phút voi, phút chó!
Lúc roỏng rẻng, lúc bấn nghèo
Rồi thơ anh chẳng để mốc meo
Mà em đâu phải là người trốn thuế
Không tốn nước bọt kêu ca, ừ em nhỉ?
Một lần nữa tin ở đôi bàn tay
Lại ung dung những tháng những ngày
Mơ ơi! Đừng tưởng mơ, người bay nhanh hơn thật.
MÌNH ƠI
Từ khi gọi “chú” đến lúc “anh”
Xa ngái tấc gang một tiếng “mình”
Mình ơi!
Canh khuya thắc thỏm tiếng “tắc kè”
Mình bảo: Tóc em, chiều, phải bạc
Anh rằng: Trời xanh, mây trắng bay
Sao dẫu đổi ngôi, trời đổi hướng
Tình em vẫn đó, mảnh trăng cài
1989
PHẦN VI. TỪ VÁCH NÀY THỜI GIAN TA GÕ
(Gửi Bằng Lăng)
1.
Chiều nay, thuyền anh lướt trên dòng sông Hương trong vắt
Tưởng chừng như thuyền đứng im một chỗ, chỉ có dòng nước trôi xuôi
Dưới đáy nước lung linh, những đồi thông soi bóng và tháp cổ soi mình.
Dưới lòng sông, giữa những hàng mây bay, anh chợt thấy mặt em.
Một gương mặt rạng rỡ,
Lẽ nào đối với anh, em chỉ là một ảo ảnh?
Không! Em đã đến thật rồi!
Trên da thịt anh
Trong vòng tay anh
Trong tâm tư anh
Và mỗi ngày, mỗi sớm mỗi chiều
Và thiên thu trong cuộc sống
Ôi! Em bất tử! Anh viết những dòng này cho em!
2.
Anh ơi! Từ thuở ấy, em đã gọi anh
Như bóng đêm nửa đêm gọi mặt trời.
Chưa biết tên anh, em vẫn gọi
Như người bên này sông, gọi người bên kia bến.
Bên ngọn lửa hội thảo quây quần, mắt em đã hướng về một phía: anh!
Nhưng hỡi em yêu!
Em có biết: anh, nửa hồn tiến về phía trước
Mà nửa hồn như còn bị níu lại đằng sau,
Nơi anh để lại nửa phần da tóc.
Thuở ấy, anh chưa một lần nhìn thấy hồ thu trong mắt em.
Thuở ấy, anh chưa thấy nốt ruồi son bám vào mi mắt em qua từng đọt vui buồn.
Thuở ấy, anh chưa một lần nào nghe tiếng chim từ trong họng em
Thuở ấy, anh chưa một lần nào nhìn dấu chân em để lại trên đường.
Nhưng trong vô biên còn mịt mờ sương khói,
Anh như đã sờ thấy bóng hình em.
Thuở ấy trong lòng anh, em chưa có tên gọi.
Nhưng đã thấp thoáng bóng em rồi!
Chiếc bóng nhỏ: trong cuộc hành trình thời đại của anh,
Em chưa bao giờ là chiếc lá bỏ quên
Bên đường như sau này, kề vai, em thường nói mãi.
3.
Em thường kể lại anh:
Buổi ấy những phút đầu tiên khi tiếng súng vừa bắn thủng màn đêm, và mùi thuốc súng chưa tan
Anh từ xứ ánh sáng bay về, chớp chớp…
Em rình anh, dưới một gốc cây.
Em thấy dáng anh bay qua đầu em, đột ngột.
Em nhìn nơi anh đổ xuống.
Giữa trời đất mênh mông, em đánh dấu, em khoanh tròn nơi anh ở
Giữa trời đất mênh mông, em khoanh tròn điểm không gian chói sáng của anh.
Em thường kể lại anh:
“Buổi ấy, ngay những phút đầu tiên, khi màn đêm vừa bắn thủng màn đêm và mùi thuốc súng chưa tan”. Em đã muốn đến với anh
Một sáng, em đã đến trước phòng anh.
Em đã đưa tay ra, toan gõ cửa… và vội vàng thu lại
Em từ bóng tối vừa bước ra, em sợ ánh sáng
Em sợ ánh sáng từ đôi mắt anh
Sợ ánh sáng từ hồn anh, sẽ làm choáng mắt em…
Em sẽ đứng im bất động trước cửa phòng anh
Và em không gõ cửa
Em chỉ muốn như con chim con, bay vòng qua phía sau cửa sổ anh, dấu mình trong cành lá nhìn anh,
Quan sát anh, thế đấy, buổi ban đầu!
4.
Đúng là sáng ấy em không gõ cửa phòng anh mà anh chẳng hay biết
Sau nầy em nghĩ:
Chúng mình đến với nhau đã quá muộn
Em còn làm muộn thêm
Muộn thêm một giờ, một ngày, những ngày, những tháng bên anh, có anh
Em làm nên sự thiệt thòi ấy
Tại sao, em chẳng gõ cửa phòng anh sớm hơn?
Anh đóng cửa để chờ tiếng gõ cửa em đó thôi!
Ôi em! Đời có những tiếng gõ…
Những tiếng gõ đợi chờ như từ một tiền kiếp xa xôi
Sao em nỡ dấu mình trong cành lá,
Sao em bay quanh hoài của sổ
Phí những vòng bay?
Em mặc cả nhiều với định mệnh
Với cuộc sống
Với mặt trời.
Với anh
Và cả với em nữa!
Từ thuở nào, anh đã lót ổ cho em
Điểm sáng không gian mà em đã khoanh tròn
Không ở đâu khác ngoài căn phòng này:
lòng anh
Em sẽ bảo:
Tiếng gõ đúng lúc là tiếng gõ đến chậm
Nhưng “đúng lúc” với anh có nghĩa là:
Bắt đầu phút giây anh chờ đợi
Từ phút giây, anh cảm thấy phải có em!
Giữa cuộc đời
Giữa cuộc hành trình thời đại
Em là sự biểu hiện của vô biên sáng ngời
Của anh, em là người đồng hành tất yếu.
5.
Thật ra, em là người đầu tiên nói hai tiếng:
muộn màng!
Em bảo: em là con én không kịp đến với
mùa xuân
Em bảo: em là chiếc lá vàng cuối đợt
Anh trông: những giọt nước mắt!
Có gọi là nước mắt, những giọt sương đêm?
Những giọt sương đêm lạnh khi bình minh chưa tới?
Nhưng khi nắng vàng vừa dọi lại
Những giọt sương đêm bỗng lóng lánh sắc màu
Nước mắt em thế đấy, khi lần đầu chạm đến tay anh
Có ai trách mùa thu sao đến chậm hơn mùa hạ?
Có ai trách hương nhài chậm tỏa, sánh với hương sen?
Anh chẳng trách em vì chút muộn màng
6.
Lại nói đến sự muộn màng
Chiều ấy, em làm một cốc bơ
Và mang đến tận tay anh
Dường như em bảo: hỡi người khách xa vừa tới
Uống đi, người có biết em đã pha gì trong
đáy cốc
Anh cạn một hơi và chợt thấy ánh mắt em vui tươi
Anh không đáp lời em vì không bao giờ đáp những lời như thế
Em lại hỏi:
Anh có nghe trong đó, phong vị lang thang của núi đồi Đà Lạt, nơi nuôi dưỡng hồn “bơ”?
Anh không đáp để được nghe người hỏi mãi
Em lại bảo:
Người có nghe trong đó vị cay nồng của nước mắt những ngày tháng đi qua?
Ôi! Anh có thể nào im lặng được, khi hồn anh vừa chạm đến đau thương!
Và anh vẫn lặng im, vì em
Vì cuộc đời, chiều hôm ấy anh đã nhẩm chọn một con đường
Cho em, người em tiền kiếp.
7.
Lẽ ra chúng ta đã có chung một điểm “tập kết” giữa cuộc đời
Cùng một lúc, cùng một chỗ, cùng có mặt
Rồi chung một giờ xuất phát
Rồi chung nẻo đường đi
Có phải vì em lạc bến, lạc bờ
Thuyền em trôi trong mờ mịt khói sương?
Hay anh như người đạo sĩ qua sông, bỏ quên chiếc áo?
Sự thật trong cuộc hành trình giằng giặc ngày đi, đêm nghỉ
Mỗi trạm nghỉ bên đường, bên bãi, trước thềm
Anh vẫn chờ ánh trăng tìm tới
Sự thật là đường anh đi không trọn dặm, bởi vì “nửa hồn” anh để lại, đang chịu cảnh bơ vơ, anh chưa hề trọn được là anh, người chiến sĩ Trường Chinh bão gió
Không đợi anh quay vòng trở lại mà em đã đập cánh vươn theo
Em còn gọi đó là sự muộn màng, hỡi người em tha thiết?
8.
Bây giờ thì anh không quờ quạng nữa tìm em
Anh biết chắc, anh cảm thấy: em đã giữa
cuộc đời
Nắng bình minh vừa dội tràn
Anh thấy, bóng em từ bóng đen, lướt tới
Trong vườn anh, lá cành còn ướt sương, anh đã nhận thấy dấu chân em
Ôi! Dấu chân tưởng chừng như anh đã ướm thử một lần nào rồi
Mỗi buổi sáng, lại những dấu chân quen đó
Ngọn gió cũng quen
Mùi hương chẳng lạ
Sao em quanh quẩn mãi quanh vườn?
Sao em dẫm nát những gò hoa?
Dấu chân chốn này lún sâu: chắc em đứng lặng hồi lâu, rất lâu, nơi đây, nhìn lên cửa sổ?
Ngọn đèn anh vẫn chong suốt đêm dài, khi nghe tiếng con chim đầu tiên hót trong ngày, anh mới thổi tắt
Trong chuyến đi mỗi ngày, trong cuộc hành trình thăm thẳm, anh vẫn chờ em
Vẫn chờ em
Như da tóc rời ra lại chờ mong sự thắm liền
da tóc.
9.
Sáng nay, một bông hoa ném qua của sổ
phòng anh
Hoa ném rồi mà sao em còn dấu mặt?
Em trông: cửa lớn, cửa bé, anh đã mở toang
Như ngọn gió, em sẽ vào mà không gõ cửa…
mời em!
Không diêm dúa, không chuốt trau, không cần lịch sự, em cứ vào, nơi điểm sáng không gian mà em đã khoanh tròn
Nhà anh đấy, phòng anh đấy, đời anh đấy, trái tim anh đấy em bước vào
Áo dài hay áo bà ba
Màu da trời hay màu hương khói
Tùy em!
Em hãy bước vào với đôi gót chủ nhân
Đó là lời anh da diết khẩn cầu.
10.
Thế rồi:
Em đã chọn một ngày mưa, em đến với anh
Để được đến với chiếc áo mưa màu đỏ
Rồi chiếc áo mưa màu đỏ cũng bất tử như em, trong mắt anh, trong hồn anh, và sẽ suốt cả một đời anh
Từ trên chiếc áo đỏ, từ trên tóc em, hôm ấy… anh phủi gạt những hạt mưa
Em bảo: em là con chim trốn tuyết
Em bảo: em sợ những trận mưa dài
Em bảo: em sợ những ngày bão dữ
Ôi em! Có phải em đi tìm một bến lặng,
bình yên?
Nếu anh phải làm một bến lặng, bình yên cho con chim trốn tuyết, trốn mưa, trốn bão, trốn những đau thương
Xin thuyền em, trong lòng anh, hãy buông neo cặp bến
Anh sẵn sàng mang đến cho em, một Tình Mẹ
Ân cần, chi chút như bao tình mẹ giữa đời
Mắt nhìn của mẹ đây, nụ cười của mẹ đây, tay mẹ đây, gối mẹ đây, và dòng sữa mẹ đây, tất cả là của con hết
Người mẹ mơ ước ở con như thế nào thì anh cũng ước mơ ở em như thế.
11.
Em bảo: nhịp cầu chênh vênh hay tại bước chân em run rẩy?
Em lại bảo: đất trời chới với hay tại trong mắt em chới với đất trời?
Em lại bảo: trời hôm nay không một bóng mây, có phải thế không anh?
Thôi em yêu, đừng hỏi nữa
Hãy đưa tay, anh dắt…
Em đó rồi kia, ngồi bên anh, đứng bên anh,đi bên anh
Anh cung kính dâng em, một tấm lòng của chị
Một tấm lòng của chị, em có hiểu hết điều này!
Nghiêng vào tai chị, nghiêng vào lòng chị, em hãy nói hết
Ngã mình vào tay chị, như ngã vào mảnh gối nâng niu
Cái gì đã qua trong đời em, qua trong hồn em, qua tuổi xuân em, cái bóng mây đen nào đã thoáng bay qua trong trời em, con đom đom nào lóe xanh trong mắt em, cái chớp nào lóe đỏ trong đêm em, những đau thương nào đã dày vò mái tóc em và giấc ngủ em?
Hỡi em yêu! Hãy nói hết, trút hết cả vào lòng anh, đời anh
Tay áo này chờ em, những giọt nước mắt.
12.
Bây giờ thì em không bay quanh ngoài cửa sổ anh nữa
Em không dấu mình trong cành lá, như từ một “đài quan sát” của lòng em, để ngắm anh, nhìn anh, dõi anh nữa
Em đã bước vào nơi điểm sáng không gian mà chính em đã khoanh tròn
Em đã ngồi, đối mặt với anh
Mắt em soi vào mắt anh và em đã nói:
“Thưở ấy khi trời còn đầy bóng quạ sau ngày hai buổi, theo công việc sinh sống, em lại về cái ổ của mình
Em không đi nhiều ngoài đường phố, nơi hàng ngang chỉ dọc, đang dệt những gì mà em
không biết
Em không men chân tới những nơi công cộng, có những ánh sáng tím, đỏ, xanh, vàng… làm rợn sóng tâm hồn.
Qua vườn hoa em không đứng lại nhìn, chỉ muốn ngắt trộm một bông, về phòng mình ngồi ngắm
Chuyện xảy ra chỗ ngã ba, ngã tư, ngã năm, ngã bảy, em nhắm mắt lại, bước nhanh
Giữa chợ đời em sống như cô Phật
Thuở ấy em bảo: “Tôi không động đến các người, xin các người đừng động đến tôi. Yên cho một tâm hồn bé nhỏ”. Nhưng cuộc sống như làn sóng liếm vào chân tôi, rồi muốn phủ cả mình tôi….
Hỡi em yêu! Hãy nói nữa đi
Đừng nhìn vào mắt anh nữa, hãy nghiêng vào vai anh mà nói, để tóc xõa lên vai anh mà nói
Từ một nơi xa, anh cặp bến để nghe hết nỗi đau em…
Anh đương nghe em với tấm lòng mẹ, tấm lòng chị
Hãy tin anh, như con thuyền vỡ nát vẫn tin ở mái chèo đưa.
13.
Thuở ấy, anh yêu, khi trời còn đầy bóng quạ
Đau đớn đầy người, em vẫn không hề phá phách, nổi loạn
Ai đến với em, mang tới một tình thương, em cung kính đáp lại một tình thương
Vâng thế đấy, em như một cô Phật ngoan ngoãn giữa đời
Không phải ai cúng gì thì em nhận lấy
Nhưng quả tình em như con bướm vàng khép cánh
Phấn đẹp rũ dần. Tuổi xuân qua đi một nửa mà em chẳng hề biết
Khi tới trường học, khi trở về giữa bốn bức vách, em ngồi vo tròn một đạo đức tý hon: Tiết kiệm lời nói, tiết kiệm giao du, phong cho mình cái phẩm chất: Một cánh sen giữa bùn.
Ôi mỉa mai!
Mỗi lần em nói như thế, anh lại giục em:
“Con tắc kè đêm nay đã điểm lần thứ ba rồi đấy!
Đêm nay anh chỉ muốn ngồi nghe hết chuyện em thôi”.
14.
Thuở ấy, anh yêu, khi trời còn đầy bóng quạ
Thật ra em cũng chẳng thiếu niềm say
Biết bao bâng khuâng suy ngẫm về cái chuyện con người tự phong là triết nhân thượng đẳng
Lên dốc rồi xuống dốc trên những đồi núi lang thang Đà Lạt
Gió thổi mạnh, trời mưa mỗi lúc một nặng hạt…
Nhưng người ấy vẫn say chân bước, tay không thèm vuốt mặt, mặc cho những hạt mưa thấm vào tóc, vào da
Có khách qua đường thương hại, đội lên cho “triết nhân” một cái mũ dạ
Triết nhân, chẳng mở một lời cảm tạ, mũ đội như thế nào lại để nguyên như thế, người lại tiếp tục cuộc hành trình giữa cõi thế gian
Em đã bảo là chân em không năng nhích khỏi nhà, nhưng hồn em, thuở ấy – cũng đã từng nhập theo những cuộc hành trình như thế đấy
Hồn em đã từng theo những triết nhân thế đấy:
“Đi mãi dưới mưa không vuốt mặt
lược cầm tay mà tóc vẫn rối bời…”
Thế đó, hôm qua cuộc đời
Thế đó, em!
15.
Thuở ấy, anh đi khi trời còn đầy bóng quạ
Một căn phòng hẹp, một tâm hồn chẳng nóng, với một chồng sách lạnh
Nhưng chồng sách chẳng lạnh chút nào
Những triết nhân không có tính người, có lúc tưởng chừng như đã cặp em giữa những hàng nanh
Lúc bấy giờ em đâu có cái cảm giác lạ lùng đó
Em tưởng như thân mượt mà đang trôi theo một dòng mơn trớn
Từ các triết nhân còn lởn vởn trong tâm trí em, một chân lý về cuộc đời như không sao cưỡng lại được nữa:
“Cuối đường đi, một nhà mồ thăm thẳm! Bước chân con người không thể trệch hướng, không thể quay lưng”
Quanh em, có người nôn ọe, hắt hơi
Và đời chua lè, phá!
Những cuộc khiêu vũ âm binh, kéo dài tận sáng
Gà gáy rồi. Hồn quỷ chẳng biết về đâu!
Trong cô đơn, em cuộn trọn thân mình, mặc cuộc đời bên ngoài cửa sổ
Đêm ngày, em vỗ đẹp một giấc mơ thần diệu:
“Tím, hồng, xanh, đỏ…, em sẽ chọn một màu áo cho hồn em!
Đợi ngày vĩnh biệt cõi đời: chết trong sắc ngọc trong trẻo nhất, dẫu cuối đường hầm, đen tối
đến đâu!”
Hỡi những tâm hồn hoang dại, ngẩn ngơ! Hỡi Bằng Lăng!
Không tìm được lẽ sống đẹp, sao thấy được
chết trong?
16.
Không có gì là chuyện một nghìn một đêm lẻ
Nhưng những chuyện của em, tưởng chừng kể bằng lời thơ vắn tắt, cô đọng
Có đêm tiếng tắc kè kêu nhiều hơn là tiếng em nói
Em vứt ra một lời rồi thì lại trả lại sự lặng im cho đất trời?
Có lẽ nào anh lại tìm trong cuốn từ điển thân yêu của anh, cuốn từ điểm về cuộc sống mà anh tích lũy, một câu giải thích nào đó cho nỗi đau hôm qua của em?
Những nỗi đau vu vơ mà có thật
Nỗi đau không tìm ra trong cuộc sống một nẻo thoát ung dung mà chỉ có trong cái chết trong tựa ngọc, mà trí tưởng tượng, con người hằng mất công thêu dệt
Đêm nay, khi em trút cả nỗi đau qua cho anh thì chừng như em mệt lử đi, không còn hơi sức nữa
Trên tay anh, em hãy ngủ thiếp đi như đứa trẻ trong nôi, vừa nhìn con búp bê trên dây nôi, chưa kịp cười thì mắt đã thiu thiu nhắm lại
Hãy là con thuyền con từ trong bão táp biển xa trở về… nằm mơ trong cảng lòng anh vậy…
“Ngủ đi em!”
Đêm nay, lời thơ của anh chỉ có ba tiếng đó
Có nỗi đau vơ vẩn mà giết người!
17.
Trong lúc nỗi đau em hạ nhẹ vào giấc ngủ, anh vẫn ngồi vuốt tóc em và trăm mối suy tư
Có phải con bệnh đã ngủ rồi và ông lang đang trằn trọc ốm đau?
Không, không! Với em, anh chưa hề là một ông lang
Nếu có cầm tay em, không phải để mà chẩn mạch
Nếu bất thần anh có hỏi em một điều gì thêm, không phải để lập bệnh án
Nếu anh là ông lang, sao lại có điều lạ lùng như thế: anh cảm thấy cần đến với em, với nỗi đau em, còn hơn là nỗi đau em tìm đến với
anh nữa
Sự quan hệ giữa anh với em không phải là sự quan hệ của người đau với kẻ bốc thuốc. Điều đó đã quá hiển nhiên rồi
Bây giờ em đang ngủ trên tay anh
Anh ngắm từng sợi tóc buông lỏng trên trán em
Anh ngắm hàng mi em đang phất động như hàng liễu có ngọn gió nhẹ vừa đi qua!
Đôi môi em mấp máy như đang phác một nét đơn sơ cho một nụ cười sắp chúm chím
Cuộc sống cả khi buông lỏng, cũng đáng yêu, đáng tin, đáng cậy biết
chừng nào!
Quỷ ác làm sao có được giấc ngủ thần đó hỡi em yêu?
Có phải nỗi đau em đang lọc đi qua giấc ngủ trên tay anh?
Điều này, khi em tỉnh ra, anh sẽ nói cho em rõ!
18.
Ngủ đi, cho đẫy giấc, em yêu!
Anh nói chuyện với nốt ruồi trên mí mắt em:
“Em qua miền bão đen, tưởng chừng như đã rã cánh…thế mà miệng e vẫn ngậm một cành hoa,
Một cành thơ
Có phải bão đã làm em trong sáng?
Ôi! Pha lê! Cuộc đời có thể soi vào gương em
Em chưa bao giờ biết âm mưu
Em chưa bao giờ biết xảo trá
Em chưa bao giờ biết bon chen…
Nhưng cuộc đời đen tối hôm qua, có cần gì một tấm pha lê như thế
Cả cái ảo ảnh trong gương cũng có thể thành một mồi ngon, chụp, giựt
Nhưng bây giờ, tuy muộn màng, em đã tìm đến nơi “tập kết”
Em đã ngồi đó, trọn vẹn là em, đối diện với anh, trong điểm sáng không gian… trong một ổ sáng
Ngày mai, nếu cần, anh sẽ dắt em
Nhưng không phải là chuyện có một bàn tay dìu dắt
Điều quan trọng nhất, là trước mắt phải có một con đường
Con đường sẽ làm đẹp đôi chân!
Bằng Lăng ơi! Khi em tỉnh lại, phải nhẩm lấy
điều này:
Con đường sẽ làm nên tất cả.
19.
Sau giấc ngủ buổi bình minh, như hoa quỳnh nửa đêm run rẩy, em bỗng nở toàn đài, toàn nhụy, toàn cánh, toàn hoa
Từ trong đáy hồn sâu, thốt nên một lời thơ kỳ diệu:
“Thôi chết rồi. Em thương!”
Em không hết sửng sốt về điều em làm
Em không hết ngạc nhiên vì cái gì từ trong em, như hương, chợt tỏa
“Em thương”! Có phải đó là lời Phúc âm mới của trái tim em?
“Cánh chẳng chao qua bờ hữu hạn
Trong mắt anh, nhạn chạm sao trời”
Sự ngạc nhiên, không từ đâu khác, ngoài em
Từ mắt em nhìn, từ tiếng em nói, từ vị ngọt lòng em, từ màu tóc tràn trề trên hai vai nhỏ
“Có phải trời đất đã đổi mới
Cây bên đường, liệu có hồi sinh?”
Em nhắm mắt lại, lại mở mắt ra, nhìn trời, nhìn đất, nhìn anh em như mơ trong sự thật.
20.
Trên những nhịp cầu chênh vênh em đưa tay
Chẳng biết ngó về phía nào, em chỉ biết đưa tay
Sáng nay, em đưa cho anh một quyển vở với những trang giấy trắng tinh
Như người học trò ngoan, em quay quyển vở về phía thầy…
Em bảo: em xin anh những chữ đầu tiên
Không ngần ngại, anh viết vào trang giấy đầu tiên, hai chữ: Em yêu!
Em sửng sốt nhìn anh…
Em nhõng nhẽo nhìn anh, dáng chẳng bằng lòng
Em đợi cái gì kia vậy?
Ừ nhỉ! Sao anh không viết hai chữ “mặt trời” cho em?
Sao anh chẳng viết hai chữ “con đường” cho em?
Sao anh chẳng viết hai chữ “hồi sinh” cho em?
Lại một lần nữa, anh viết hai chữ “em yêu”
Nghĩa là chúng ta bắt đầu không từ một điểm nào khác: Tình yêu!
Tình yêu trong sáng, chân thành, độ lượng, cao quý, vì người
Juliet, người thương giữa những người thương đã nói:
“Ta càng cho, ta càng giàu có
Hai điều này, bất tận cả hai”
Hãy bắt đầu bằng tình yêu. Và tình yêu bắt đầu bằng một chữ “cho” mà không hề tính đến chuyện “nhận”. và đừng có tính toán thiệt hơn:
“Cho rất nhiều mà nhận chẳng bao nhiêu”
Trên những dịp cầu chênh vênh, trước hết hãy đưa tay cho tình yêu nắm
Bất thần em lại hỏi: “Tình yêu có lạc nẻo không anh?”
Anh biết nói thế nào?
Hãy cho nó một đội ngũ vững chắc
Nhưng ta không thể nào cất bước đầu tiên mà không có người đồng hành ấy được
Người đồng hành trong trắng, chân thành, chí tình
Tay cài vào tay như trong một đường thêu
Chân níu vào chân như trong một múi dệt
Cuộc sống hãy bắt đầu bằng em, bằng anh
Mắt nhìn thẳng vào mắt nhau mà mở lời giao hẹn, em nghe!
21.
Em bảo:
“Sóng gió đời em đến ngã trên bờ vai anh đập tan những ngày yên đẹp của anh
Em là con chim hải âu đến tìm chỗ ẩn trong cảng lòng anh
Nó nằm im nó co mình lại
Ra điều nó biết rõ thân phận mình lắm đấy
Nhưng coi chừng! Khi nó tỉnh lại, nó sẽ ngổ ngáo phá phách như một chú thiên thần ngoài kỷ cương phép tắc của một thiên đình”
Có lẽ nào em như thế được, em yêu?
Không, anh hiểu rõ đường bay của em từ trong gió bão bay về
Tại sao em không sa vào bến nào khác, lại sa vào bến anh?
Nó muốn yên thân chỉ cần một bờ cỏ:
Con chim nhỏ! Nó vẫn mang hồn lớn đại dương
Nó muốn dâng cả mái tóc xanh
Nó muốn dâng cả tuổi trẻ
Nó muốn cho những gì ngọt ngào nhất trên môi, và trong sáng nhất trong mắt, cao đẹp nhất trong tâm hồn
Quanh nhà anh, em quanh một dòng suối
Dũng cảm và ân tình
Em muốn dâng, muốn “cho” tất cả
Điều này, anh đã biết, khi tay anh vừa động nhẹ đến trái tim em
Anh mặc cảm. Anh biết trước sẽ tủi hổ với những gì em sẽ cho
Đừng cãi lời anh nữa
Ê-mi-nét-cô nói: “Em như cánh sao xa vời đêm nay sa vào cửa sổ anh”.
Có vẻ như lạc loài rơi tới bên cửa sổ này nhưng từ xa vời, nó đến, nó có nghĩ gì đến nơi cửa sổ thi nhân này để thu vén một chút gì mang về bồi đắp cho chốn thiên cung lạnh lẽo?
Em nhớ lại câu chuyện cũ, buổi tiếp xúc đầu tiên
Trong đáy cốc “bơ” ngày nọ, không phải chỉ có một chút cay nồng do ngày tháng em để lại mà còn nhiều hương nhụy vị tha mà em muốn
dâng đời
Bằng lăng! Những giọt nước mắt đầu tiên của em trên tay anh là những giọt nước mắt hạnh phúc cho cả đời anh đó nữa…
Em chớ nhân danh nỗi đau em mà xóa mờ chân lý
Bằng Lăng! Em mang lòng vị tha từ trong bóng tối, anh hiểu vì sao em khao khát mặt trời.
22.
Em dậy khi mặt trời chưa lên ngoài cửa sổ, con chim trong ngày chưa hót tiếng đầu tiên
Em mặc áo trắng
Trên tay chiếc áo mưa đỏ: trên đường đi hay đường về có thể có môt cơn mưa bất chợt.
Em sắp đi đâu vậy?
Chính em cũng chẳng hề tự hỏi
Một chút phấn hồng trên má
Một chút son đỏ trên môi
Hình như sơ sài qua loa vậy
Không biết mấy lần, em đã soi mình vào tấm gương nhỏ
Mỗi lần như không muốn soi lâu, như chỉ muốn liếc trộm một cái, cặp mắt mình, đôi môi mình, cái miệng mình thoáng trong gương
Đâu phải vì em thiếu thì giờ.
Chốc chốc, em nhìn qua phòng anh, đoán biết là anh dậy từ lâu rồi
Em vẫn đợi…
Có phải em chỉ cần anh hỏi một câu nhẹ nhàng: Em lại đi đâu?
Đó là điều em tha thiết nhất
Mỗi ngày trên thánh đài, hình như phải có lễ dâng hoa
Ai hiểu nỗi lòng em?
Em không phải là người lấy duyên sắc để quyến rũ lòng người, phô trương vài nét ưu việt của một kiểu người, từ đó thu vén một chút lợi hư ảo cho bản thân: một tiếng trầm trồ tấm tắc của người đời
Không, em chỉ muốn sống trong một tình thương nhỏ đẹp mỗi ngày
Có phải mỗi ngày, em muốn dâng anh một chút gì?
Một cánh hoa trầm lặng, đơn sơ, kín đáo, khiêm nhường cho chỉ riêng anh
Ôi em! Mỗi buổi sáng thật là hạnh phúc, khi chưa rẽ vào một nẻo đường mỗi ngày, đã được nhìn thấy gương mặt rạng rỡ của em qua cánh
cửa mở!
Em chỉ muốn chào anh, mỗi ngày, qua gương mặt rạng rỡ ấy
Mỗi ngày em chỉ muốn “cho” , “cho” mà chẳng muốn biến anh thành một kẻ thu nhận thảm thương.
23
Có lúc, điều ấy đã trở nên lời mơ ước duy nhất của em: được làm một trong hai giọt nước tách ra khỏi biển cả, có mây vàng, cỏ ráng đỏ, có mảnh trời xanh trên đầu riêng lẻ. Cả gió bão cũng riêng
Chọn một điểm trống không gian – tách riêng hai đứa.
Bên ngoài những phên tường hữu hạn, mặc mặt trời mỗi ngày mọc rồi lại lặn, mặc chiếc lá sớm trổ xanh, chiều vàng úa, mặc những dấu chân đi chằng chịt bỗng lại bị xóa dần rồi mất hẳn, mặc những tiếng chim trong gió vừa quen bỗng lạ dần… Mặc đời!
Và chúng mình vẫn cứ như thế, bên nhau trong một cõi: hạnh phúc tưởng như ngập cả chỗ ngồi, chỗ đứng, chỗ nằm… hạnh phúc tràn ngập cả linh hồn lẫn thể xác…
Có thật có không anh một cảnh thiên đường của đôi người bất tử? Em ngã vào lòng anh, em hòa vào mình anh
Và em tự hỏi: Giữa hai người, khúc đàn đơn điệu ấy sẽ kéo đến bao giờ?
Anh biết đáp em thế nào, khi anh từng nói với em: Hãy bắt đầu bằng em, bằng anh.
Nhưng chính hôm nay, anh muốn bảo em: “Bằng Lăng! Hãy đứng lên, mở tung đôi cánh cửa sổ. Đón vào em, từng tia nắng bên ngoài! Trên mái tóc em, hãy để mặt trời mọc và lặn”.
24.
Hãy đứng lên em! Và mở tung hai cánh cửa sổ
Đón lấy ngọn gió hiền hòa đầu tiên của trái đất đã thổi đến khi em còn ruồng rẫy, trở trăn trên mảnh chiếu rách thơm
Hãy đón lấy tia nắng đầu tiên
Hãy đón lấy tiếng gà trưa nhảy ổ
Hãy đón lấy con bọ ngựa ngo ngoe trong cọng rơm chiều
Hãy đón lấy tiếng hát đêm khuya, khi bình minh còn mơ ngủ
Ba đứa mình: Em, anh và cuộc sống soi chung trong một tấm gương nhỏ
mỗi ngày
Ba đứa mình: Em, anh và cuộc sống mỗi ngày cùng hòa chung một điệu hát nho nhỏ trên môi
Chính em đã bảo: “Không thể chỉ có anh và em, kéo mãi khúc đàn đơn điệu tay đôi”. Chính em cũng bảo thế kia mà!
Từ trên bọc cửa sổ mở tung, trong vòng tay anh, em hãy đón lấy tiếng lao xao sáng nay từ ngõ phố. Không phải tiếng con bọ ngựa đơn độc.
Những tiếng sóng lao xao! Em ơi! Từ biển cả cuộc đời dội tới…
Em, anh và cuộc sống. “Ba đứa mình” đó! Ôi ba tiếng thân thương! Ba gương mặt rạng rỡ cùng soi chung trong tấm gương nhỏ mỗi ngày.
Bài thơ tình không đứt đoạn
Anh viết trong tia nắng vàng rơi
Trong rơm chiều ngọ ngọe con bọ ngựa
Trong trưa tiếng gà nhảy ổ
Trong hương sớm cánh hoa nhài
Em với cuộc đời như đôi bóng sinh đôi
Mỗi ngày giữa gương soi
Cả ba đứa mình như trong vòng tay định mệnh
Ba giọt nắng vàng óng ánh
Trong mí mắt thời gian
25.
Con mắt đang lau sạch ghèn.
Con mắt đang lau những gì vẩn đục, đã để dấu trong con ngươi
Cả thành phố, từ trên những đường lớn và ngõ hẹp, đang sống những ngày yên tịnh, sau những cơn bão tố đã đi qua.
Nhiều lá vàng rơi đang ụ lại, từng đống.
Quét nữa đi, em nhỏ bên đường!
Bằng Lăng! Từ trên cửa sổ này, em có nghe những tiếng kèn
Nghe chừng cũng đứt ruột lắm đấy.
Nghe chừng cũng như từ một chân lý đau lòng, một sự thật não ruột!
“Nào tôi có làm gì các người! Nhà tôi, tôi ở. Cơm tôi, tôi ăn. Vải tôi, tôi mặc. Tất cả với đồng tiền của tôi. Suốt cả đêm và cả đời tôi như thế, tôi chẳng hề có một giấc ngủ yên. Tôi lao tâm khổ tứ lắm mối nên sự nghiệp này. Biết bao mồ hôi, tôi đã đổ trong chăn tôi”!
Nhìn lên mắt em, không có một giọt ướt.
Nhưng sao lòng em như hững hờ.
Có phải em đang nghĩ đến những điều khác mà em cho là quan trọng hơn nhiều.
Cuộc đời thế đấy! Có những kẻ bứt ngang những hoa trái của người khác trồng và họ kêu to hơn cả những người bị cướp
Từ cửa sổ đời anh, em hãy nhìn xuống với tỏ tường đôi mắt, và nghe thấu với rành mạch đôi tai.
Sáng hôm nay, cả thành phố, đang tẩy rửa những gì bẩn thỉu, những gì dơ dáy, những gì bất công, những gì phe phẩy, những gì cướp giật những gì lăng loàn! Cuộc đời không phi lý chút nào. Chỉ có những tiếng kêu ngược đời kia mới phải muôn lần nguyền rủa!
Bằng Lăng! Có phải lời anh sáng nay, tưởng như đột ngột, khó nghe!
Nhưng như sáng hôm qua, như sáng hôm nào, như những sáng hôm nào, khi trong mông lung anh gọi đến tên em, anh vẫn nhắc đến tên em trên những giây đàn da diết nhất.
Sáng hôm nay, khi dưới những phố đường đang chia đôi ranh giới giữa sự công bằng và cướp giựt, từ trên cửa sổ này, anh với em hãy hát khúc đồng điệu, nghe em!
26.
Em đã viết: “Những vần thơ nhỏ mong manh, rồi đi cũng nhẹ, cũng xanh mây trời. Em sẽ đi cùng trời, cùng đất với anh trên đôi guốc nhỏ vẹt mòn này. Nhưng em không thể suốt ngày chỉ có vui và ca hát. Hãy cho em một chút buồn, một chút cô đơn, một chút sầu muộn”.
Điều này em phải hỏi gã trai kia đang gác ở đầu phố.
Gã đang gác tài sản lao động của nhân dân.
Gã gác ngày tháng thảnh thơi của người già.
Gã gác nụ cười của những em bé trong nôi.
Và điều này chắc em cũng biết: Anh gác cho sự suy tư lành mạnh của bản thân anh.
Anh đã cùm mỏ những con chó sói đang chạy lạc khỏi những hoàng hôn.
Anh đã hỏi Niết-sơ, cả Sô-pen-hao
Anh giữ lại ca-muýt để tra hỏi.
Và cái giọng của anh thật là dứt khoát: “Các người thật là thông minh tài giỏi, nhưng các người đã làm vẩn đục, làm đen tối cuộc sống. Các người đã phá phách cuộc sống. Đất này của sự trân trọng, của tình thương. Xin các người đừng cập bến. Ở Paris, ở New York còn ít nhiều ngõ trống cho các người làm ăn được. Nhưng chúng tôi cảnh cáo các người: Xin đừng có bén mảng đến cái xứ sở thần thánh của chúng tôi, nơi các mẹ chúng tôi đang theo từng giấc ngủ các con. Ôi, những người mẹ đau khổ nhất của chúng tôi trên trái đất này, nhưng không dung thứ sự phá phách của các người. Qua khe cửa nhìn vào, các người có thấy gì không? Một “đạo sĩ” đầu bạc, râu bạc. Tagore đấy, Người đã nói: “Trái tim dào dạt niềm vui, hân hoan sinh thú, ca ngợi mùa xuân, gửi qua trăm năm tiếng nói yêu đời!”. Nhà thơ ấy cũng là bạn của chúng tôi.
Anh yêu! Em chỉ xin anh, được buồn chút xíu.
Anh cũng như em. Trong bữa cơm, anh cũng tha thiết một chút cay nồng…
Một con người lớn vĩnh viễn ra đi, để lại một tiếng khóc đứt ruột.
“Thơm cho ai nữa hỡi hoa nhài?”.
Sư đau buồn trong sáng lạ thường, em thấy?
Nếu chiều nào, trong lúc anh bay xa, em trở về căn nhà trống trải, nhìn chiếc đi-văng em buồn trống trơn, những tia nắng ngoài cửa sổ tắt dần, tắt dần và như thường lệ, em bưng ra hai bát chè đường và đành đậy lại không ăn, lúc đó, em có thể úp mặt vào chiếc gối thân yêu!
Khóc đi em!
Hãy sống giản dị như bản thân cuộc đời vốn có những niền vui và không ít những nỗi buồn đau.
Nhưng không thể nào cho phép những ai đó hớp giọt nước trong, ăn hạt gạo trắng lại muốn làm đen ngòm cuộc sống, làm nhục nhã cuộc sống, nghe em!
Hãy giựt lại đi em hớp nước trong, hạt gạo trắng trên tay những ai đó, đang coi cuộc sống là một điều phí lý đáng buôn nôn, đang coi cuộc sống như một điều bất hạnh của con người.
Ca-muýt! dẫu người là ai, ta cũng muốn đuổi người ra khỏi mảnh đất nầy, Tổ quốc của tình thương”.
27.
Suốt buổi ngồi xem phim “Chàng và nàng” – một phim tình xứ người, em cứ ngoảnh lại nhìn anh. Có lúc, em như nhìn thẳng vào mắt anh, mà tìm kiếm một cái gì.
Có phải là em tìm những giọt nước mắt trên mi anh?
Làm gì có?
Em kết luận: “Chuyện tình kia không mãn nguyện vì hai người yêu trong tình yêu khi còn trong độ nở, không hề có những giọt nước mắt cho nhau.
Em lại nói: không có nước, cây đời chẳng thể mọc lên, chẳng thể khai hoa trổ trái, chẳng thể mãi mãi xanh tươi. Những ngày hạnh phúc là những ngày nhiều nước mắt có phải thế không anh? Nếu như khi chàng còn sống, nàng đã có ít nhiều nước mắt với người yêu thì chắc khi chàng vì sự nghiệp chung mà không còn giữa đời nữa, nước mắt khóc người yêu của nàng còn sâu đậm thắm thiết, trong sáng hơn nhiều, và ngày bỏ đau buồn cô quạnh trở lại với cuộc đời không phải đến sau 11 tháng trầm ngâm suy tư trên những kỷ niệm xa xưa - mà có thể còn sớm hơn nhiều, ngay giây phút đau thương nhất”. Có thể anh sẽ đồng ý hoặc không đồng ý với em về những nhận xét đó.
Nhưng sao em chỉ có ám ảnh về những giọt nước mắt ở đời, khi ở đời còn có những giọt thiêng liêng hơn nước mắt, những giọt còn sáng trong không kém nước mắt… Những giọt mồ hôi chân chính đã tưới cho cây đời, lẽ nào em quên? Những giọt mồ hôi thần thánh đó đâu phải là những giọt mồ hôi sâm nhung trên nệm gấm của những con người kia.
Thật là đột ngột đối với em khi sáng nay anh phải mở lời khai chiến với những nếp sống, nếp nghĩ, những vật vã và phản ứng của một lớp người đang bị đẩy lùi khỏi mặt đường phố, khỏi từng thứ nhất của những ngôi nhà và đang bị dồn lên từng gác chót… đợi một ngày kia, được trả lại tự do. Trên một nơi nào đó của đất nước, họ sẽ làm lại đời họ với đôi bàn tay trắng, đã sạch hết mùi tanh.
Sáng nay, cả thân xác anh như mệt lử, mệt nhừ
Bằng Lăng! Hãy làm cho anh một cốc “bơ” như ngày nọ.
28.
Em lại hỏi:
Con sư tử đầy nanh, có từng nhỏ những giọt mồ hôi không anh?
Anh trả lời: Có. Giọt mồ hôi của nó trên nghìn dặm còn nghe thấu mùi tanh.
29.
Hôm nay, hãy nói về những con sư tử ở trên trái đất này.
Chúng nó không phải là anh và em.
Em có biết cái sự kiện rung trời: Bao con sư tử lớn quằn quại, trồi lên trụt xuống với hai chữ Việt Nam?
Có khi tưởng chừng chúng mệt nhoài đi, nằm lử đi một đống, bỗng lại lổm ngổm bò lên – lại tay rung, miệng gầm thét: con nai Việt Nam, làm sao lại có thể tung tăng, ngơ ngác được khi đã có nanh vuốt của ta – chúa của muôn loài?
Lại những âm mưu và quỷ kế.
Khi trên trời, sao Thần Nông đã chếch bóng, những con sư tử hung hăng qua những ác mộng kinh người. Tỉnh dậy, mình ướt đẫm mồ hôi.
Chuyện đè đầu, cỡi cổ trên vận mạng của muôn loài đâu phải là chuyện dong chơi trong một chiều lặng gió rừng già.
Sau cơn ác mộng, chúng sẽ lau sáng mặt mày, tỉa tót hàm râu
Chúng nói như ông vua nghệ sĩ của đế quốc La Mã mà hôm qua em từng đọc say sưa.
Chúng nói chuyện Mặt Trăng, chuyện Trái Đất, chuyện sao Kim, sao Hỏa và cả chuyện năm ba nghìn.
Những ông chủ rừng xanh đó có thể nói tất cả, hùng biện trên mọi diễn đàn nhưng không bao giờ hé ra những điều tha thiết nhất, mong chờ nhất, đeo đẳng nhất... ,từ trong cốt tủy, từ những dòng máu đỏ, máu đen, từ đời này qua đời khác?
Bằng Lăng! Vì đâu, cùng anh, em đến muộn?
Vì đâu, nửa đêm, em gọi mặt trời?
Vì đâu, áo em ướt đẫm hơi sương mà không có một tia nắng vàng dọi tới?
Vì đâu “đi nhẵn tuổi ban mai mà không mang nổi một gương mặt rạng rỡ?”
30.
Lại nói chuyện những con sư tử liu điu…
Chúng cũng khoe từng giọt mồ hôi đổ.
Trên nệm gấm, dưới màn the.
Chúng: những con sư tư liu điu
Chúng cũng có những đêm dài không ngủ.
Chúng cũng có những “chất xám” mất đi
Vì những lo toan “tuyệt diệu”
Thế đó, mới có bắp rang lẫn vào cà phê của anh, mỗi sáng
Anh yêu đừng nói nữa!
Giờ này mây trắng bay qua trên đầu chúng ta và trên đầu chúng ta, mây biếc đang bay lại.
Qua khói mỏng, chúng ta ngưỡng trông vẻ ngọc lấp lánh từ những ngôi sao xa vời.
Mái tóc xanh ta thường vuốt ve. Tóc ơi! Hãy ngả vào vai người, như trong một tứ thơ thần diệu! Ngả đi, tóc! Ngả vào vai người và ngẩng nhìn lên những vì sao trên cung đình và những đôi mắt kia giữa trần giới.
Bằng Lăng! Chiều nay anh chỉ đưa tay vuốt tóc em, và chiếc lược chạy giữa tóc em, như cài giữa một giấc mơ.
Nhưng điều này anh chẳng muốn nói cùng em.
Giờ này, hôm này, điều này, anh chẳng hứng nói cùng em.
Trái tim anh khít bên em, đang nghĩ những gì em có biết?
31.
Chính trong lúc anh đang vuốt tóc em, ru em trong một giấc mơ giọt ngào, như em hằng mơ ước, thì trộm phép em, lòng anh đang nghĩ đến bữa cơm sáng hôm sau và sáng hôm sau nữa.
Ôi! Một bữa cơm bình dị như một hạnh phúc bình dị thường đến với con người.
Sáng mai, em sẽ sắp những gì lên cái mâm nhỏ của chúng mình, hỡi em yêu?
Chả có lần, em đã bảo anh:
-Nào anh yêu, chúng mình chỉ ăn hương, ăn hoa.Trên bát cơm, chúng mình sẽ chan đầy nắng vàng buổi sáng anh sẽ ăn với cả tình thương của em. Đũa bát sẽ kêu lanh canh như một điệu nhạc nhẹ mà vui…thế đó!
Em yêu! Đã đành là chúng mình không thể sống bên nhau mà không có trăng sao trên đầu. Nhưng chả phải một buổi chiều nào đó, chính em đã nói với anh:
-Em đã thấy một người cách mạng. Anh ấy gầy. Khi anh nói, cả hai vai rung đều. Anh chỉ nghĩ đến điếu anh nói. Có thể anh là một kỹ sư nghề nông. Trên bảng đen, với viên phấn trắng, anh vẽ lên những đường nét rõ rệt của một ngày mai xán lạn như những đường gân của một thân hình tráng kiện. Người anh mỏng manh nhưng tiếng anh như lệnh vỡ. Anh nói với tất cả tâm hồn và thể xác, với tất cả niềm tin. Đến bữa cơm, anh nhìn qua mâm cơm một lượt rồi như sắp bước vào một trận đấu, anh bưng bát cớm lên, và cầm chắc đôi đũa nhỏ trong tay. Anh ăn cũng như khi anh nói. Anh ăn với tất cả tâm hồn và thể xác, anh ăn với tất cả niền tin. Anh ăn sạch đĩa và chẳng để một hạt cơm rơi. Cả trí óc anh đã tính toán từng hạt dinh dưỡng. Qua những dinh dưỡng, anh đo lường sức khỏe của anh trong ngày mai, nơi chiến trường sắp tới. Em say sưa nhìn anh ăn cho đến khi buông đũa như kết thúc một trận đấu.
32.
- Có phải không anh, nơi đây không làm thì chẳng ăn?
- Có phải không anh, nơi đây muốn tự do phải lao động?
- Có quá đi em! Đó là lẽ công bằng của xã hội. Cả anh và em cũng phải nộp mình cho chân lý ấy.
33.
Sáng hôm nay, Bằng Lăng đến mang cho anh một mẩu báo nhỏ - cắt từ một tờ báo hằng ngày: “Đơn vị tôi chịu trách nhiệm lên liếp trồng thơm (dứa) trên nông trường Lê MinhXuân. Để tăng năng suất, chúng tôi bỏ động tác thừa, nghiên cứu cách phân công lao động theo năng lực từng đồng chí một. Như trong việc dùng xẻng, thoạt đầu chúng tôi cắm xẻng xuống, lấy thế lùi rồi quăng đất lên. Như vậy là có một động tác thừa. Bây giờ chúng tôi cắm xẻng xuống, lấy đà nén đất qua vai…”.
Và em hỏi: Như thế là thế nào, anh yêu?
Hỡi Bằng Lăng vô vàn kính mến, đó là bài ca sự sống mỗi ngày, đó là lòng vị tha mà thánh thần thường hay ca ngợi, đó là trả nợ sự công bằng mà mọi người đều có quyền đòi hỏi. Đời có những bài thơ như thế đó!
34.
Người ta vừa kể cho em chuyện cô gái đẹp đi gánh nước ở giếng nước đầu làng, nước múc đầy vò, cô vẫn chưa muốn đặt gánh lên vai.
Cô vẫn ngồi lại trên thành giếng, lấy chiếc gương nhỏ ra soi. Soi mái tóc, soi miệng cười, soi đôi mắt.
Nghe con chim hót trên cành xoan, cô ngượng ngùng cúi mặt, cất vội chiếc gương con vào túi áo.
Trong bụi tre, sau hàng dậu, như có ai vẫn đứng rình nhìn cô. Cô vội vàng cất gánh, lấy hai cành tre đậy lên đôi vò cho nước không sóng sánh.
Nhưng trong bụi, vẫn như có hai con mắt người trai nào đó dõi theo cô.
Nước sóng sánh, vơi mất nửa vò!
Tại sao vậy, anh yêu?
Có phải cái duyên dáng đáng yêu đã để vơi mất nửa vò nước?
- Bằng Lăng yêu! Những cái cổ đã khô đang đợi người gánh nước, những cây nứt nẻ đang đợi người gánh nước. Nếu trong bụi bờ nào đó, có con mắt anh, em sẽ có sự duyên dáng ấy dâng anh?
35.
Anh ơi! Người ta bảo em là người ta đang “di tản” ngay giữa quê hương mình.
Anh ơi! Người ta bảo là Quê hương không cho người ta một chỗ đứng.
Có phải thế không anh?
Em yêu! Em hãy nói với người ta:
Quê hương vẫn mãi là của người ta.
Quê hương không hề ra lệnh cho những người con yêu quê hương.
Quê hương mình rộng lớn bao la. Nơi nào cũng đủ chỗ cho người ta, cắm một cây lúa cắm một cây ngô, cắm một khúc sắn, cắm một nhành cam.
Cắm một vị trí làm người.
Khúc sắn nảy mầm, nhành cam trổ ngọn, con người vững gốc.
Quê hương đâu phải một đám mây phiêu bồng, trôi tan theo từng ngọn gió.
Gốc lúa ở đâu, nhánh hồng ở đâu, tình thương ở đâu, em ở đâu, anh ở đâu, Quê hương ở đó!
Anh đã khóc khi dõi theo những cây thông lạnh đang bơ vơ trên bãi biển của người! Qua muôn lớp đại dương chẳng mang được theo mình một nắm đất cỏn con của cha, của mẹ
Sống, bốn mùa, cát vùi, tuyết dập.
Chết, hoại dần trong bài vọng cổ của dế giun.
36.
Mỗi buổi sáng, mỗi buổi chiều, em chỉ loay hoay với mấy con số, nơi chỗ
em làm.
Mỗi buổi sáng em đi, anh bảo: Tiễn em vào vị trí.
Mỗi buổi chiều em về anh bảo: Đón em từ vị trí trở lại.
Trên đôi guốc mòn mỗi sáng em đi, anh đứng nhìn theo cho đến khi bóng em mất dưới hàng me.
Chiều về, trong phòng lặng, anh hạ bút lắng nghe: Tiếng đôi gót mòn đập nhẹ trên thang gác.
Tưởng như em trách anh ra điều quan trọng hóa.
Cái bèo thì dạt, cái mây thì trôi.
Có cuộc đời nhường như: Mây trôi bèo dạt.
Nhưng em ơi! Dưới ánh mặt trời, con người mỗi ngày đang đi tìm một trách nhiệm, chiếm một chỗ đứng, giành một vị trí lương tâm.
Cuộc đời không phải chỉ tính bằng những giọt mồ hôi đã đổ mà còn đánh giá theo từng tiếng khóc, tiếng cười.
Mỗi buổi chiều, một ngày lao động đã qua, không phải anh chỉ ngừng bút lắng nghe tiếng guốc mòn đập trên thang gác.
Anh hồi hộp đặt lên tóc em từng chiếc hôn hoan hỉ và lau từng giọt mồ hồi lóng lánh trên trán ngây thơ.
Và đêm đến, giữa hai canh tắc kè khắc khoải, chúng mình cùng ngồi tính sổ buồn vui trong một ngày qua đi.
37.
Cuộc đời đã đành phải đánh giá theo tiếng khóc, tiếng cười.
Nhưng trước hết vẫn là chuyện gì dã xảy ra trên cái mâm nhỏ, mỗi sớm
mỗi chiều.
Không phải là mâm xôi đũa ngọc.
Đó cũng là bộ mặt của mình mỗi ngày.
Cái đạo lý tối cao của con người trong thời đại này, trước hết là phải đánh giá qua những giọt mồ hôi mà mỗi người đã đổ ra để cải thiện được mâm cơm của mình – và kể cả mâm cơm người hàng xóm.
Người ta nói đến mức sống của một xã hội.
Người ta lại nói đến lối sống của một xã hội.
Vâng, có lối sống và đó là điều quan trọng nhất.
“Bữa cơm dầu dưa muối đầy vơi…”. (Tố Hữu).
Nhưng điều đầu tiên và cũng là điều quan trọng nhất trong lối sống của con người chả phải là nỗ lực phấn đấu cho mỗi bữa cơm từ không đến có nhiều cá thịt!
Nào anh đã làm gì, em đã làm gì cho mỗi bữa cơm riêng và bữa cơm chung?
Tình thương, là điều thể hiện trong những biểu hiện cụ thể trong mỗi ngày của chúng ta.
Chiếc áo vá của người cùng đi, bữa cơm canh thiếu váng mỡ của người bạn trẻ, con đường lầy lội – không sông nước, mà phải vén quần, cái bụng rỗng không của một em bé tới trường… trong khi nơi biên giới quê hương, từng tấc cỏ ngọn rau, từng giọt máu ban mai, từng mái tóc bạc xế chiều còn đòi những bàn tay che chở. Trong khi đầy đường, đầy ngõ, còn có những kẻ phè phỡn phe phẩy, phất phơ… đó chẳng phải là những vấn đề nóng bỏng của cuộc sống và của thơ?
Bên cạnh vừng trăng treo trước cửa, trái tim người cũng đang bận rộn biết bao nhiêu.
Bằng Lăng! Chớ có trách bài thơ tình sao chậm gửi đến tay em?
38.
Con diều hâu hay bay rất cao và hay liệng vòng.
Con chèo bẻo thì vút như một mũi tên.
Tại sao con diều hâu bay rất cao mà cứ nhởn nhơ liệng vòng.
Vì đâu phải nhởn nhơ liệng vòng?
Tại sao con chèo bẻo lúc nào cũng như vút một mũi tên, bất ngờ vụt một cái?
Từ góc trời nào nhìn ra, những con mắt vẫn không được dường như con nhắm, con mở...
36 lần, anh sẵn sàng theo chân em vào lối mộng.
Nhưng cũng 36 lần, anh cũng kéo tay em về giữa cuộc sống, mỗi ngày.
Cuộc sống, nghe em!
Ba đứa mình: em, anh và cuộc sống. Ba gương mặt thật - soi chung trong gương vỡ mỗi ngày!
39.
Em thì em bảo:
- Ba mươi sáu lần, em theo chân anh vào giữa cuộc đời. Nhưng cũng ba mươi sáu lần, em lôi anh vào cõi mộng!
Ôi! Bằng Lăng! Em làm như có thể tách mơ, tách mộng ra khỏi cuộc đời.
Hoa này há chẳng cội này, mà ra?
Mơ này từ thực ấy mà có.
Anh thường mơ ước được có cuộc sống ấy và từ đó phóng những giấc mơ kỳ diệu.
Rất thiết thực và nhiều ước mơ…
Như cây này có cắm đất này mới sinh nhiều hoa quả.
Đánh giá một con người phải qua những giấc mơ của người ấy.
40.
- Anh yêu! Anh là một thi sĩ. Sao, anh không thích cái danh hiệu ấy? Em biết mà! Nhưng em thật tình không có tên nào khác, để gọi anh.
- Không, em không nên gọi anh bằng những danh từ đánh bóng đó. Anh chỉ muốn trọn đời là một đứa trẻ.
- Đứa trẻ thơ vậy! Nhưng như thế người đời sẽ lầm anh là đứa trẻ thơ thật.
- Đâu có lầm, em! Anh chỉ là đứa trẻ. Thực chất là đứa trẻ thơ, trọn đời biết ngạc nhiên, biết vui mừng, biết tin tưởng. Người cách mạng chả phải là nhiều mơ ước nhất trên cõi hành tinh này? Nếu vần thơ không còn tuổi trẻ, thử hỏi còn gì nữa để mà yêu?
41.
Bằng Lăng yêu! Lại thế đấy!
Từ ngày, em nhập “điểm sáng không gian”, hình như nhiều buổi sáng, em đã từ từ đóng kín cửa lại.
Con người vẫn thế đó: có lúc, con người vẫn muốn lịm mình đi trong một thú đau thương cô độc và vui sống trên những kỷ niệm đã qua và mắt vẫn lim dim nửa mở nửa nhắm, đầu nghiêng dựa trên cánh tay mà mơ những giấc mơ…
Đừng vậy nữa em! Đó chỉ là những giấc mơ xanh xao, ẩm ướt và gầy gò.
Không thể thế, em yêu!
Không có cuộc sống lớn làm sao lại có được những giấc lớn!
Hãy mở tung cửa sổ.
Đón ngọn gió mênh mông từ cuộc sống mênh mông.
Với những người biết mơ, qua lỗ tai của họ, từ một tương lai rất gần, họ đã nghe những điệu nhạc vọng lại, vẫn từ những chuyến đi ấy khi trở lại. Mặt ủ mày ê, hay hoa cười, ngọc thốt?
Trong hàng triệu con người sáng nay bổ cuốc xuống đất đai quê hương, có thể có những nhát cuốc bổ nhầm hoang phí, có cả những nhát cuốc bổ vào chân đồng bào, đồng đội. Nhưng chỉ qua những giọt mồ hôi đã đổ mới có những bàn tay sờ được cái ngày mai.
42.
Ngày mai… hai tiếng lòng đó của những con người nhiều mơ ước.
Hai tiếng đó nghe gần gũi thắm thiết biết chừng nào.
Mặc dầu, chiều nay, mở cái bị em khi em ở chợ về chỉ thấy mấy quả cà chua, một chùm ớt đỏ, một tấm đậu phụ, thương em, mấy giọt nước mắt anh muốn tràn khỏi mí.
Mặc dầu, ngọn đèn em chong suốt đêm không xanh bằng con đốm lửa đang lượn vòng bên những khóm tre.
Mặc dù đôi guốc em đi sẽ mòn vẹt, đồng lương anh mỗi tháng ba cọc ba đồng.
Mặc dầu trăm thứ mặc dầu.
Cái ngày mai đã trong tầm với của bàn tay em, em cười và nói vậy. Nhưng sao trong tiếng cười anh thấy dư vị mỉa mai?
43.
Này anh yêu! Em ngập ngừng ngờ ngợ với cuộc đời ư?
Khi em gọi tên anh lúc gà chưa đập cánh?
Khi trong chăn, không dám tung vội, chỉ muốn phong kín lời anh?
Nhớ khi muốn tìm nơi sâu ẩn, em tới cửa rừng vừa nghe tiếng vàng anh hót, em đã choáng mắt vì vòng hào quang chim mang trên cổ.
Ôi kỳ diệu! Khi chưa có anh, đã sợ mất anh.
Nửa đêm, chẳng thẹn thùng, e lệ, chẳng chùng lén dấu mình, em đến với anh như đến giữa ban ngày.
Tắc kè đã ba lần giục em trở lại với cuộc đời, em vẫn mải miết ngồi đối diện với anh, soi mái tóc vào mắt em, như trong một tấm gương thời gian kỳ diệu.
Khi nghe rõ tiếng anh đã sang sảng chốn lầu cao, em vẫn đi quanh quẩn dưới đường, sợ bước lên: anh sẽ không còn nữa.
Em sợ quá: Sự thật trở lại thành mơ.
Hạnh phúc tuyệt vời chẳng có ngày mai.
Nhưng em vẫn say anh, như chẳng ai có thể say gì ở trên đời.
Men đã cho em mùi bất tận!
Ôi anh! Cốc rượu mạnh của em.
44.
Em yêu! Chúng ta hãy nói với nhau những lời trung thực nhất.
Và anh không thể nhận điều gì anh không đáng.
Nào! Em yêu gì ở trong anh? Hỡi con chim trốn tuyết?
Có phải ánh sáng vàng anh – đôi cánh chim gác rừng?
Có phải một điểm hồng trong màu áo anh thường mặc?
Có phải tuổi trẻ mỗi sáng đang hồi sinh ở trong anh?
Có phải mùa xuân bất tận ở trong anh?
Yêu anh, người sứ giả của một ngày mai rạng rỡ?
Yêu anh, phải chăng là yêu cái ngày mai kia đang đến?
Thật vậy, anh mang đến cho em cái ngày mai của cuộc sống
Đừng lầm lẫn: Cái ánh sáng tỏa ra từ đôi mắt anh là cái ánh sáng từ cái ngày mai rạng rỡ chói vào đó thôi.
Em yêu! Lần đầu tiên, với em, cho anh được nói chữ thiêng liêng này... chắc em hiểu.
Vòng ánh sáng con vàng anh đeo quanh cổ là của Mặt trời.
45.
Em có cái ngày mai bé nhỏ của em.
Cái ngày mai của em mà không phải của ai khác.
Những hàng cây cà chua hôm qua còn trong tưởng tượng của em, hôm nay đã thành một đội ngũ ngay ngắn dưới cửa sổ em rồi.
Tự em xới vun.
Tự em nâng niu.
Tự em chắt chiu.
Những giọt mồ hồi của em mỗi ngày đã đơm hoa kết trái.
Những quả cà chua làm đẹp mắt em, những quả cà chua làm đẹp tay em.
Và không nghi ngờ nữa, sẽ làm hồng thêm đôi má em.
Em! Người chân chính giữa những người chân chính nhất.
Anh chia với em một bữa ăn, như chia một niền hạnh phúc tuyệt diệu ở đời.
Đó chả phải là tiếng đàn trong trẻo nhất được nghe dạo trong buổi đêm với ngày giao hợp và từ đó: tia nắng đầu tiên?
Bữa cơm nhỏ của em: kết quả mỗi ngày của sự giao hòa lao động với tình thương!
46.
Lại nói chuyện cái ngày mai.
Em bảo: Bữa cơm đẹp mắt mỗi ngày không phải từ riêng em mà có được.
Lại cái phích nước, cái tủ lạnh, cái máy truyền hình…
Lời anh nói cũng là điều anh nghĩ.
Nhớ thuở ấu thơ, thường hay chơi trò “nặng, nhẹ”
Một người nằm xuống. Tất cả xúm lại.
Mỗi người chỉ đặt một ngón tay dưới chân, dưới lưng, dưới đầu người giả chết.
“Nặng, nhẹ! Nhẹ, nhẹ, nhẹ….”
Mọi người đều hô: Nhẹ nhẹ nhẹ… với ngón tay của mỗi người, cùng một lúc đặt dưới cái thân xác kệch xù kia đã được nâng lên.
Đồng khởi cái đà và sức bật của mọi công việc trên đất nước này.
Bằng Lăng! Bên ngón tay anh, hãy đặt ngón tay em. Ngón tay mềm mà thơ anh không ngớt lời ca tụng như khi tay em lướt trên những phím đàn.
47.
Chiếc hồn nhỏ của anh, chỉ biết ngạc nhiên trước mọi biểu hiện cuộc đời!
Liệu em còn nằm lại trên cái bến cô đơn đến bao giờ.
Gió đã lên rồi.
Thuyền đã nhổ neo.
Em sẽ dấn thân bước vào hay là để cho người phải đẩy em vào khoang thuyền…
Chiếc thuyền thời đại đã định hướng rồi, em quá biết.
Trong lúc mọi người, kẻ chèo người chống… em có thể nào ngồi mải ngắm trăng sao!
Mái chèo đập sóng đã vã mồ hôi.
Người đồng đội đã rời rã cánh tay.
Người đồng đội đã gập cong tấm lưng.
Em có thể nào ngồi mải ngắm trăng sao?
Gió bật, sóng dội.
Đã đến lượt em rồi: Mái chèo cũng trong tay nắm chặt.
Nào ai có bắt buộc em đâu. Em đã dấn thân nộp mình chân lý, cho lẽ công bằng.
Bài ca đồng bào đã sôi lên trong từng giọt máu.
Thuyền đã lướt nhanh.
Nhưng Bằng Lăng! Em không phải là con nai nhỏ bị đẩy xuống thuyền, bị cướp xuống thuyền.
Trên hai mái chèo chủ động, tình thương và trí tuệ, lẹ làng em đưa đẩy đôi tay.
Trong hoan hỉ em dấn thân, trong gian khổ em dấn thân… Điều này, anh biết.
48.
Còn có cái điệp khúc đó nữa không em:
Sống, em trọn dâng anh mái tóc xanh rười rượi.
Rồi ngày giữa tuổi ban mai.
Trong một ngày chay tịnh.
Em sẽ sửa áo, cài khăn.
Điểm chút nhụy hồng, chút phấn trắng.
Mặc chiếc áo dài đẹp nhất mà anh đã chọn.
Em sẽ nằm xuống bên anh, hồn xác trong như nước mắt.
Chết man dại, chết hồn nhiên, chết trinh bạch bên anh.
Nhưng điều này em ơi! Anh còn thiết tha gấp bội: với chiếc áo bà ba, em ngồi một giờ bên anh, quỳ bên anh, đón hơi thở anh với đồng xu cạo gió, với bát cháo hành khi anh ủ ê mình…
Giữ được một tấc sống cho anh, cho em vinh quang biết chừng nào, tự hào sung sướng biết chừng nào!
49.
Anh không quen nhảy mừng trước những điều vui chưa đến.
Nhưng cổ anh ngứa ngáy cồn cào.
Tiếng hát anh đã xôn xao trong cuống họng.
Tiếng hát phải bật ra.
Trời xanh gọi, nắng vàng gọi.
Trời xanh nắng vàng da diết gọi, tiếng hát phải bật ra.
Không phải những con người đang nói chuyện phiếm ở trong phòng đợi.
Không phải những cô gái quá rỗi thì giờ đang uốn éo trước những tấm gương.
Xe tốc hành sắp nổ máy.
Con tàu đang tiến tới những ngày mai.
Trên con tàu đó, những con người đã chiếm chỗ ngồi, đã dành vị trí.
Anh mở cửa chờ em.
Anh lại đóng cửa, đặng chờ em, lắng nghe từ tay em, những tiếng gõ.
Mắt anh nhìn thủng lá, chẳng thấy bóng em.
Có lẽ nào em chẳng đến.
Không, anh vẫn chờ em.
Dầu mưa bão, anh vẫn chờ em.
Dầu chiếc tàu tốc hành kia sắp khởi động, anh vẫn chờ em.
Như khi chưa biết tên em, anh đã chờ, đã đợi.
50.
Em đến rồi kia, đỏ trong màu áo.
Chiếc áo trời Sài Gòn chợt nắng chợt mưa.
Mưa còn đổ giọt vành mũ.
Gió còn rì rào trong vạt áo.
Mấy vệt bùn quệt trên lai quần, trên quai guốc.
Mặt em xanh xao lạ thường.
Em bảo: “mưa”
Em bảo: “gió”
Anh đáp: Anh cũng cùng em trong mưa gió.
Rồi vẫn đôi mắt ấy nhìn anh.
Anh kéo em vào lòng và bảo: Đời chưa hết đâu mưa gió.
Nhưng Bằng Lăng! Hãy hôn lên chiếc mũ đỏ của em, hôn lên chiếc áo đỏ của em, như hôn vào người em gian khổ thủy chung.
Một chiếc hôn thắm thiết, tưng bừng lên tóc người em thủy chung gian khổ ấy.
Không có người đồng hành ấy, chả có em, chả có anh, mà cũng chả có con đường, chả có tiếng hát, chả sớm có cái ngày mai rạng rỡ ấy mà lòng em mong đợi.
Trong hào quang gian khổ, ta bước lên chuyến tàu tốc hành sắp khởi động vẫn chờ em… như thuở ấy mặt trời lặng lẽ chờ em trong bóng tối.
51.
Bây giờ, đại dương đã thu lại thành ao tù.
Thuyền chúng ta đã phủ kín cả mặt biển.
Gió bão đã ngủ rồi.
Chó sói, bạch tuộc trên rừng dưới bể đã sạch bóng.
Trên tay anh, em ngắm mây, nước…
Em ngắm núi sông, em ngắm trăng sao…
Em ngắm những thiên hà….
Em nằm trên tay một bàn tay mẹ, đong đưa trong những quy luật thần diệu của thiên nhiên.
Tiếng thở của em như được truyền đi từ ngôi sao này qua ngôi sao nọ, từ thiên hà này qua thiên hà nọ.
Kỳ diệu là con người.
Vô vàn cảm tạ trái đất: Chiếc nôi xinh của con người.
Cuộc đối thoại triền miên giữa đôi ta tạm ngừng một chút. Và các ngôi sao trên trời trong phút giây ngừng cuộc hành trình, để nghe từ trong chín từng sâu thẳm của lòng em thốt lên hai tiếng “Anh yêu”.
52.
- Anh không buông tay em từ lúc nào anh nhỉ?
- Lúc nào anh cũng chẳng nhớ.
- Có phải lúc anh cùng em đi song song trên bãi biển: lúc em muốn biến thành hạt cát nhỏ, bay vào trong túi áo anh để cùng theo anh trên khắp các nẻo đường sống chết?
Có phải trên con đường hoang dại, khi da chân non em dẫm phải chiếc gai, một chân phải em nhắc cò cò?
Có phải, khi nhìn lên chợt thấy chiếc sao băng, em muốn ngã vào vai anh? Có phải chính lúc ấy, anh buông tay?
- Ôi em yêu đâu phải.
- Vậy, lúc nào?
- Chính là lúc lên đường lên vị trí hàng ngày, em nói với anh: Hôm nay em sẽ làm và em sẽ hát.
Lúc giữa phố, có trận mưa bất chợt, em biết lấy nón nghiêng che theo chiều mưa tạt và sau cơn mưa, em hân hoan sung sướng nhìn những cây đường tóc vừa mới gội?
Bằng Lăng! Lúc buông tay em chính là lúc anh cảm thấy anh cần có một bạn đồng hành.
Lúc đường xa, mặt trời sắp tụt xuống rừng chiều, từ đâu đó có tiếng kêu:
“Ngựa ơi chầm chậm lại
Xe ơi mau mau theo”.
Ngang nhau, ta mở cuộc đối thoại trường chinh.
53.
Trong vật chất sáng ngời bất diệt
Cuộc sống mãi mãi hồi sinh.
Bài thơ tình anh viết cho em
Không đứt đoạn
Nghìn năm không đứt đoạn…
Em nép mình nhìn tia nắng chiều lên cao trên cành mận.
Tia nắng chiều xuống dần tận gốc cây
Rồi tia nắng chiều mất hẳn.
Em sợ mất tia nắng trong mắt em.
Em sợ…
-Anh hiểu rồi. Em đừng nói nữa.
Ngày mai, khi ngọn gió đầu tiên của trái đất vừa thổi tới, tia nắng lại men tường, lại sáng trên cành mận.
Con bọ ngựa lại ngo ngoe trong rơm.
Con gà lại nhảy ổ.
Con tắc kè lại điểm canh.
Thế giới không đại loạn.
Cuộc sống sẽ thắng và đáng tin yêu biết chừng nào
Tin và yêu! Giai điệu chủ yếu của Hành khúc mỗi ngày.
54.
Xin em vút một cung đàn
Từ 30 tháng tư năm ấy, đến nay gần bốn mùa thu đã qua rồi trong mắt em, chiếc áo đỏ em mặc khi mưa gió chẳng chút phai màu…
“Lòng sao chợt thấy bồi hồi
Tưởng như mang nặng hồn người trong ta”.
Và em bảo: Có ngã cũng trong tay anh ngã. Và từ lúc nào em đã rời khỏi tay anh?
Những bước chân nho nhỏ dễ thương biết mấy. Những bước chân trở về quê cũ.
“Có con đường đất trắng chiều quê
Thương đôi chân nhỏ lại trở về
Nắng cuối mùa tháng Mười, tháng Chín
Áo mơ buồn nhuộm đỏ cả hàng me”.
Ngày nào em giận mình, như con én giận mình:
“Xuân sang rồi mà én quá trễ tràng”.
Nhưng bây giờ em giận đã nguôi:
“Em là con chim trốn tuyết
Nơi xứ lạnh một mùa đông
Lời cuối
Trên hành tinh, những đầu cầu của chân lý đang được cũng cố.
Mỗi ngày lại thêm một vị trí tiền tiêu trên khắp các lục địa mênh mông.
Bóng tối đã lui, đang lui, và sắp sạch bóng.
Cái ngày mai đó của tiếng của tiếng ca, điệu múa – sao mà gần gũi thế?
Hạnh phúc của đôi ta, có thể nào trọn vẹn, khi trong mắt chẳng có cái viễn cảnh đó của ngày mai.
Bằng Lăng! Một ngày kia, em sẽ không chỉ còn khoanh tròn một điểm không gian nho nhỏ, ổ sáng của tình yêu.
Trái đất – không chó sói, không hận thù là của chúng mình những người lao động. Em có nghe rõ lời anh?
Cái ngày ca hát đó sao mà gần gũi thế hở em? Đâu phải chỉ vì anh là người hay mơ mộng.
Nó đến như đêm nay, đúng nửa đêm, hoa quỳnh trước thềm ta sẽ nở.
Qua từng giọt mồ hôi đổ, em sờ được cái ngày mai của em
Quả đất qua cái tất yếu của sự vật cũng đang sờ được cái ngày mai xán lạn của mình.
Nhất định nửa đêm, hoa quỳnh sẽ nở
Chợt thấy một vệt hồng
Từ đêm khuya, em băng tới
Sờ mi có đôi giọt long lanh
Ôi cánh, ôi gió, ôi anh!
Đường chân lý chớ trách nhau chuyện đời sớm muộn
Biết mừng “hoa mười giờ” nở sớm
Càng thương hoa dạ lý muộn về khuya
Và em chẳng ngại ngùng khoe sự trễ tràng:
“Trễ tràng em vẫn sang sông
Vào xuân, em liệng mấy vòng anh coi”
Sáng nay anh nằm xuống võng, ngẩng mặt nhìn lên trời. Mây từng trên đứng lặng. Mây từng dưới bay rất nhanh. Và để lộ từng mảnh trời xanh ngắt. Nhìn xuống, ngõ phố từng giọt nắng vào lốm đốm khắp nơi:
“Có phải những ngày thu vàng sắp đến”
Anh vùng dậy lấy cây đàn ra, gắn từng cội phiếm, lau sáng từng dây. Và trong lòng anh, sáng ra một nỗi niềm tuyệt diệu.
Em đã đến kia rồi, gương mặt em rạng rỡ như chẳng bao giờ
Nốt ruồi son vẫn bám trên mi mắt
Cái nhìn bồ câu vẫn không hết ngẩn ngơ với nàng vàng, với trời xanh
Chiếc áo đỏ, gió mưa vẫn đó, trên tay
Mừng em đã thoát khỏi vòng tay anh
Không gian cũ với em bây giờ đã quá hẹp
Chào người em nhỏ
Anh vì em so dây, lựa phím
Xin em vút một cung đàn
Sài Gòn tháng 5/1978
VanVN.Net - Cái dĩ vãng vàng son đã mất cứ chói lòa trong tâm tưởng của cả một thế hệ, thế hệ Lưu Trọng Lư sinh trưởng vào thời nước mất, kết tinh thành khuynh hướng thẩm mỹ: “Con nai vàng ngơ ngác/ Đạp trên lá vàng khô”. Ngay đến mấy chục năm sau đó, thơ ông vẫn ngùn ngụt chí trượng phu: “Đã trong tư thế nghê kình/ Dám cầm gương, tự sửa mình trước gương.” Đây chính là nét khác biệt giữa Lưu Trọng Lư và những nhà Thơ Mới còn lại. Và thật lạ lùng, so với các đồng nghiệp khác, ông hầu như không in mấy như đã để lại một di cảo đồ sộ, với những câu đọc phát gai người: “Mặt trời của tôi đâu rồi?/ Mặt trăng cũng chẳng thấy/ Chỉ còn tôi, tôi, tôi và tôi.” Xin hãy đọc và bạn sẽ hiểu vì sao họa sỹ Trịnh Thanh Tùng lại đục tượng Lưu Trọng Lư như thế…
Tuyển chọn những bài thơ chưa công bố của nhà thơ Lưu Trọng Lư
I. TỰ SỰ… ĐỜI
TRÁNG SĨ
Đã trong tư thế nghê kình
Dám cầm gương, tự sửa mình trước gương
Lại vì hai tiếng “yêu thương”
Gian nan trăm trận phá đường mà lên
Tự mình lại đóng yên cương
Ngọn roi tráng sĩ dặm trường đã quen...
EM CÓ NGHE
Giữa đêm ta tỉnh giấc
Xô cửa, xuống cầu ao
Những ngôi sao trốn biệt
Trống rỗng một bầu trời
Lặng tăm đáy nước
Nói cùng ai
Nào có biết
Ôi! Kẻ đi xa
Tàn rồi cánh hoa
Kẻ đang đi
Bị nguyền rủa hay được yêu vì
Giữa đời: Ta – một tiếng nói
Gớt nhặt lên viên sỏi
Ngẩn ngơ ngắm hàng giờ
Tìm gì trong ấy, hỡi nhà thơ?
Tỉ tê một lời nói
Hay một câu hỏi
Hãy khuơ động cành sương
Đừng cho ai ngủ dọc đường
Vỗ nước lạnh vào, kẻ say vốn là kẻ điếc
Này!
Trên diễn đàn có người muốn hát
Không hát được
Chỉ máy đôi môi
Và huơ huơ tay…
Bác sĩ! Người hãy nghiêng tai
Tận ngực…nghe những lời không nói được..
Và em, em chừ đang ngủ rồi
Khi trái tim ta đang vỡ làm đôi
Giữ dội nhịp đập
Từng đợt từng hồi
Đại bác điếc vành tai
Ai nghe giùm ta một chút
Nửa tiếng vọng của tim ta
Không!
Tiếng nói của cả đời ta ùn lại…
THƠ RÚT TỪ GHI CHÉP
( 1982 – 1986)
1.
Mặt trời của tôi đâu rồi?
Mặt trăng cũng chẳng thấy
Chỉ còn tôi, tôi, tôi và tôi.
2.
Có bài thơ làm từ năm ngoái đến năm nay mắt vẫn còn cay
Cũng có bài thơ
Đời lót sẵn vần điệu
Mực chưa ráo, gió đã cuốn bay…
3.
Xuân đã khuất vào thu
Bài thơ thu nào cũng cũ
Trời đã cướp đi hai má đỏ
Đời bù lại, nửa mái tóc xanh
Gõ đá, gõ cành
Hát bài hát mới
Đêm khuya rồi gió ngoài đường rời rợi
Ta vẫn mơ từ tuổi trẻ mơ đi
Hòn đất lầm lỳ
Bỗng ngồng lên hoa ngò, hoa cải
Con tôm càng xanh búng nhảy
Mỗi bước đời tìm vui
Muốn buồn cứ buồn một chút
Như cơm ăn mỗi bữa đổi mùi…
4.
Em bảo: thơ anh, vẫn dông dài
Thôi đành rút ngắn, đỡ mồ hôi
Thơ vốn mấy chữ, lòng nhẹ bẫng
Thử đứng lên, vẫn loạng choạng, em coi!
5.
Em tướt mồ hôi, cơm ngày chẳng đủ
Khi nghe anh hỏi, em cười cười
Đêm về, chao ôi! Lòng muốn khóc
Thương em nhiều mà trách giận ai?
6.
Con đứa không cho, đứa bảo nhuộm
Trắng, đen vẫn thế, lọn tóc mai
Anh đứng xa xa cười tủm tỉm
Đôi má em tóc vừa cuộn vừa bay
7.
Tuổi 75 tóc còn cuộn gió
Mắt đen vẫn dõi chớp trời xa
Ta vốn hiền tươi như ngọn cỏ
Ơn ai cho mượn “cái đầu ta”.
(Nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng nặn tượng chân dung Lưu Trọng Lư rồi tặng Lưu Trọng Lư)
8.
Em bảo “ Vô lý! Vô lý thật!”
Ngày ấy mũi chỉ đường kim tầng tầng nhẩy hát
Trên tấm áo thương
Giờ mày chau, tóc bứt.
Anh bảo: chẳng vô lý, chẳng vô lý đâu
Đời phải có cơn giận, cơn đau
Nhưng khi hoa ngoài nội, hương đã ngát tận bên giường
Không ừ hự, cứ quay lưng, có khi là tội lỗi.
10.
Giá như có ai hỏi: “Một lần nữa người được đầu thai”
Từ - da thịt, gan ruột một lời:
Vẫn mảnh đất này, chân từng in gót
Tuổi thơ như chim từng nhảy nhót
Già rồi như trẻ vẫn nằm lăn
Lăn đi, lăn lại bao vòng
Hút từ dưới đất sâu nguồn thơm hoa cỏ
Nghiêng trở mình hít từng ngọn gió
Cái mặn, cái nồng, cái đắng, cái cay
Mảnh trăng khuya tìm về rừng cháy
Thướt tha xiêm áo, ngào ngạt hương bay
Quê hương xứ sở là đây
Nơi tôi gửi về ngày tháng
Từ hoàng hôn đến rạng sáng
Suốt đêm dài lắng nghe cánh vạc đập bay
Nơi, nếu ai đó đôi lần phụ rẫy
Tình thương, nghìn kiếp chẳng hề phai
11.
Những chờ mong nhức nhối
Trăm vòng tóc rối
Hờn lược, hờn gương
Một phút giây chậm lại
Én ơi, phải trả giá trễ tràng!
12.
Có hạt máu vùi thân cho đất sạch
Có tia nắng chiều muốn hóa kiếp ban mai
13.
Tư duy mới là tư duy hành động
Một lời nói: một cây trồng
14.
Với vốn nổi chìm ta có
Từ trong mài cọ, ta đuổi theo sự thật gian truân
15.
Giữa cuộc sống lao lung
Câu thơ nhỏ đừng quên điều vụng dại
16.
Không phải áo nát từ trong rương
Lấy ra vá chằng, vá chịt
Phải “mới” từ trong máu thịt
Đổi mới cả tâm hồn
Làm nên chất mới
Càng gần dân càng mới
Càng gần quy luật càng mới muôn đời.
TIẾNG LÒNG
Trên mảnh đất máu người thân đã đổ
Có những bữa cơm láo xược, đế vương, thừa mứa!
Hỡi người thơ mái tóc bồng bềnh
Người có nghe từ cuộc sống, sớm chiều những tiếng lanh canh?
Lần theo ngọn gió nhân tình
Tay ngắt đi từng lá úa
Để cứu lấy thân cành
Ôm vào lòng, từng cánh nụ đâm xanh!
Ôi! Bao đêm nhức nhói sự tình
Trên mình thơ, đã bao lần máu chảy
Nếu chẳng là phường phe phẩy hư vinh
Thơ ơi! Người phải cúi mình chịu tội
Với bầu bạn gần xa, ta hỏi
Hoa lan, hoa huệ, cuộn đầy mình
Giữ mình trong, mặc người đục
Chớ hợm mình như ả trúc xinh
Giữa mồ hôi và nước mắt
Phải nhìn thẳng mắt mình!
Trong gian nan phải tin yêu sự thật
Còn thiếu nghèo phải sáng lẽ công minh
Lòng ơi! Giọt nước mắt này ta cũng hiểu
Nén làm sao từng cơn đau giận chân tình
Lẽ nào, trước mọi thù, ta quỳ gối?
Gian khổ nhiều, tiếng hát phải cao thanh!
Sau ba mươi năm bom đạn lại một chiến trường cơm áo
Lại động đất trời từng tiếng đau thương
Lời này khắc đá giữa một tiến trình sinh tử
Nhân dân biết từ đâu lấy lại sức phi thường
Đầm Vạc tháng 10. 1986
THƯ ĐÊM GIAO THỪA
Dặm nghìn em săn đuổi Bình minh
Có trạm đường nào, trăng anh không rọi tới?
Thèm sao em, một lời chưa nói
Khát sao em ,một bóng chưa qua
Xiết bao cuồng nhiệt, thiết tha
Đúng tên em! Ta gọi.
Không chết đâu trong mòn xói
Dẫu có lúc im lắng đợi chờ
Từ trong cọ xát hư vô
Đập vỏ, phá khuôn, mở bừng đôi mắt.
Ôi! Một trận mưa rào, đất khát
“Nghiêng chén đời như rượu cạn một hơi”
Cho da thịt vẫy vùng ngây ngất
Đông lạnh đang tàn, xuân nồng bước tới
Ta vào cõi bất động không lời: “Trước giờ đập cánh”
Trời của ta, đất của ta, chan hòa
Hồn của ta, xác của ta, sóng sánh
Ta bước lên từ cõi lặng Giao thừa
Không đủng đỉnh, không mơ hồ
Biết cầm chắc những gì Tổ quốc trao đưa
Nguyện một lời: kết nụ, trao hương, thay mầm,
rũ lá.
Ta không phải ông đồ gặm chữ
Môi ta ướt quyện mật đời
Nuốt từng giọt sữa nồng tươi
Từ trên đôi vú căng đầy đất Mẹ.
Ừ, đường nhiều ma quỷ
Ta không huơ huơ chiếc gậy Thiên Thần
Hỡi quyền uy rộng lớn! Thái thượng Nhân dân
Ta chỉ xin quỳ trước một chữ Nhân
Cuộc Giao ban Đất Trời
Người không được phép thêm một lần lỡ hẹn!
1988
NGÀY ẤY...
Nào phải xa xưa, chuyện vừa mới đó
Giữa đường xe đạp đụng nhau
Vừa kịp đứng lên cùng nhau phủi áo
Tiếng loa khẩn cấp:
“Máy bay giặc...”
Một phóc, lên từng cao
Với giặc trời, đối mặt.
Rồi,
“Máy bay giặc đã bay xa...”
Một mái tóc dài, một bàn tay vẫy
Ngày ấy, Hà Nội ơi, phố phường không có văn chương phe phẩy
Cái xấu biết sợ, co mình
Bụi đường không ai quét giữa ban ngày.
Sáng chủ nhật í ới gọi nhau
Lắng nghe “bài ca hay chọn lọc”
Hè phố gió đông về trên hàng sấu, hàng me
Nghe chuyện đêm khuya:
Có người lính trẻ mù đôi mắt
Đêm không ngủ được dậy sờ trăng
Tìm cây đàn guitar bên khóm trúc
Tửng tưng
“Khúc tình ca Hà Nội”
Ôi, người trai đối thủ B52
Đẹp sao khúc tình ca, ngày ấy
Hà Nội, Hà Nội ơi...
PHẬT NẰM
Áo khoác nửa vai khoe bụng phệ
Miệng toác ra, cái rốn cũng cười
Giá mỡ đang lên, “xẻo” bán tẹo
Lim dim con mắt, hé nhìn đời
1987
PHẬT NGHÌN TAY
Nghìn tay, nghìn mắt không thấy nổi
Khi cuộc đời một cõi hư không
Bòng bòng bòng, bống bòng bông
Máu chảy chẳng từ ruột, gọi sao được bống?
1987
CHUÔNG ĐIỂM
Thương lo chẳng bao giờ cô quạnh
Đêm 12 giờ, chuông điểm
Cái bóng kia, sao bóng lặng, bóng dài?
Cho con buồn chút, mẹ ơi!
Gà gáy đi, rồi gà gáy lại
Bình minh không thể đến trước mặt trời.
Đã là ta còn phải biết không ta
Tự đối lập để tìm ra chân lý
Đâu phải chuyện gà bên nớ đã gáy
Gà bên ni phải gáy
Biết chờ, biết đợi
Nhưng không thể chờ, không thể đợi cái khốn nạn thờ ơ
1982
TỰ SỰ ĐÊM
U u kèn đồng quái đản
Nghênh ngang âm binh
Bên cửa sổ
Đêm
Ai hỏi
Thần tượng đổ rồi
Tháng ngày trôi
Tóc chải, hồn có chải?
Biển gào trong tiếng sóng nhỏ của lòng em
Rừng xao xác trong tiếng gió cành em
Chân lý ngủ mớ
Chân lý đẫm ghèn
Em ơi, chân lý đâu còn chân lý
Nếu không cựa động bàn tay?
Trong muôn sai trái của đời?
Thì giọt mồ hôi
Ít phạm điều sai trái nhất.
Mỗi bước đi phải bắt đầu bằng tiếng hát
Em có nghe
Lời anh thao thức đêm nay?
1982
LÓT Ổ
Mặt soi trên bóng láng đôi giầy
Đi về sớm tối chiếc ô này
Chỉ biết cho mình, lo lót ổ
Quỷ cướp mất hồn, mày có hay?
Lố nhố, lăng nhăng lại xập xình
Văn chương phe phẩy ngập đường xanh
Nghìn năm văn vật, à ra thế?
Xin được cầm tay, hỏi chị, anh?
Mặt trận nghe đâu trời rét lắm
Mà đây tuổi trẻ giọng bia nhè
Xuân qua, xuân lại rồi xuân cút
Còn chút gì đây, dính vỉa hè?
CHIẾC GHẾ
Vừa chạm vào chiếc ghế anh phải biết giật mình
Từ giờ phút này, chiếc ghế vinh quang cũng là chiếc ghế bị cáo.
Mỗi ngày anh phải trả lời câu hỏi:
Những việc làm nào có ích cho dân?
Mỗi ngày anh không phải sờ xem ghế đã mòn
Mà phải sờ xem trái tim có mọt.
Vinh quang không chối từ
Thì tội lỗi đừng chối tội!
VÔ ĐỀ 1985
Trông thằng bé kia – trần truồng một nửa
Vừa ngồi bóc bánh vừa hát nghêu ngao
“Đồng tiền là tiên là Phật
Đồng tiền là sức bật… ông ơi!”
Hát chưa xong câu hát nó đã ngủ gật rồi
Nhưng khắp ngõ, phường vẫn còn thức
Đêm về khuya càng sáng bật
Những tờ trăm, tờ chục, trong bao, trong bị bay ra
Nào có biết từ những đâu ra
Từ cái khéo mồm, khéo miệng, từ cái bọt mép sùi
Đồng tiền từ trăm phương đi tới
Đồng tiền cũng trăm dạ, trăm lòng
Đồng tiền đã long đong
Vén rèm , mỗi giờ , mỗi giá .
Giữa cuộc đời nghiêng ngả
Phải biết đo bằng những giọt mồ hôi
“vo vo véo véo”
Đồng tiền từ những ngõ ngách nào ra ai biết
Dù ngõ ngách nào đi nữa
Thì trắng tay – vẫn khổ lắm người ơi!
CHẢY THÀNH SÔNG
Người thì vì Tổ quốc cơ cực
Người thì vì chồng nặng gánh đau thương
Người thì vì con trái tim luôn co thắt
Chao ôi
Mỗi người Việt mình nước mắt đủ chảy thành sông.
TỰ TÌNH THẤU XƯƠNG
Gần dân hai tiếng gần dân
Tưởng như bên nách bên thềm
Bên da, bên thịt
Mà sao ngàn trùng xa cách
Âm – dương hai ngả tách rời.
Vì sao một tiếng bên tai
Mà chẳng thông ngõ, thông đường, nghẽn tắt?
Lòng chẳng bên lòng!
Một báo cáo thẳng trên lưng
Là lời trung thực nhất.
Cái đau, cái thương, cái khổ, cái nhục
Cái đói, cái nghèo
Không qua giấy, qua mực
Véo từng cái véo một
Trên thịt, trên da
Cọng rau bẻ nửa
Cái sống chết gác chân nhau.
Vì dân một chút huệ ân
Vẫn là từ trên ban xuống, cho dân
“Do dân” mới là tất cả cội cành hoa lá
Khi Cách mạng là dân thì dân là tất cả
Vì không dân, tất cả vẫn là không.
Khó muôn lần dân liệu cũng xong
Không cùng dân, lo bàn, tháo gỡ
Đất dẫu về tay, đất còn là vô chủ
Dầu cho hiền truyện thánh kinh
Dầu cho xuất chúng tài- tình
Cũng không thể cùng dân sánh nổi.
Vì một cái nhìn của dân là triệu con mắt người chắt lại
Đêm nay một đêm mơ chẳng hổ báo ,thuồng luồng
Mà tỉnh ra, điệu vần thảng thốt
Câu thơ phải đổ mồ hôi từng giọt
Giọt khô, giọt ướt áo nhân tình
Nhìn ra lại gẫm đến mình
Bình minh một khúc tự tình thấu xương!
VỊ CHỦ TỊCH NƯỚC
Đi từ nhân dân, Người về lại giữa nhân dân
Đôi bàn chân! Ôi đẹp lắm đôi bàn chân!
Có cỏ hoa nào không in dấu?
Da diết với con người
Ánh sáng của Người thế đấy
Chẳng làm chang chói mắt ai
Nhưng có hang hóc nào, Người không tìm tới
Có nơi nào đi qua, Người không ở lại?
Xa hay gần
Ngày hay đêm
Giữa lúc gian nan chìm nổi
Ta gặp Người trên mỗi bước đi
Giữa “ngày vui đại thắng” Người về
Trong mỗi khó khăn Người có mặt
Giản dị, nhẹ nhàng, tươi mát
Vẫn bộ đồ nâu cũ kỹ, đôi dép mọi ngày
Nhanh nhanh trên con đường tắt
Chẳng động lá khua cành
Lướt mình như một ánh trăng xanh
Vị Chủ tịch nước Cộng hòa
Hành quân cùng bộ đội
Đói ăn, mệt nghỉ dưới gốc đa
Khăn vắt vai, quần vo tận gối
Những bữa cơm giữa trời, không khăn trải
Chẳng lấp lánh thủy tinh
Chỉ có ngọn gió đưa cành
Một bãi cỏ xanh vài chùm hoa trắng dại
Tấm vải trên tay, mắt tôi còn ngắm mãi
Sao như ngờ ngợ chuyện chiêm bao
Vịnh Hạ Long, năm nào
Có người kể: một tảng đá, một vòm cây, một
bãi sỏi
Hạ đến rồi, xuân năm sau Người trở lại
Người thường len lỏi giữa những ao vườn
Hỏi từng giống cá nuôi, từng cây trồng năm trước
Tới đâu, Người vào tận bếp núc
(Không phải thói quen, mà “lý luận sống” của Người)
Phải vào nơi ăn, nơi ở, nơi chơi
Nhìn cái mặt thật, vốn bị nhiều son tô phấn trát
Người nói: Từ một Chủ tịch nước
Đến một cán bộ bình thường
Thảy đều đầy tớ của dân.
Mỗi lần Người đi thăm
Chẳng khác nào một lần ra trận
Người tìm nơi đường cùng ngõ hẻm
Nơi không còn một mảnh phên che
Nơi cái đói, cái nghèo trần trụi…
Nơi giữa nhà hóng được giọt mưa rơi
“Bác không vào nhà thím, vào nhà ai!”
Vào được một lúc
Người lại ra sân vắng, Người ngồi
Nhìn vô bàn thờ, không bánh chưng, Người lau nước mắt
Không chờ sáng mồng một, xông đất
Người phải thăm kịp tối ba mươi
Lúc cái vàng, cái úa chẳng vẽ vời
Lúc nước mắt chỉ có thể là nước mắt.
Đảng bước ra từ những xiềng xích
Phải nhìn lại từng vết xích xiềng.
Ngọn lửa tình, đốt từ buổi đang xuân
Sao cho xế chiều, còn râm ran cháy mãi
Nơi đâu còn đói nghèo còn qua nhiều khổ ải
Cuộc “Trường chinh” chẳng đứt đoạn nửa chừng
Và khi đời còn bến hẹn, bờ trông
Chiếc lá cành hoa còn đêm ngày nhức nhói
Đất nhớ, đất thương chưa một lần trở lại
Cái chết kia cũng khôn giữ được bàn chân!
1986
THƠ MỜI HỌA
Vừa rồi tôi được biết từ miền Nam có nhắc đến hai câu thơ: “Đến tuổi, tuổi khuyên nên chống gậy/ Hỏi lòng, lòng nhủ phải cầm roi”. Tôi tuy đầu chưa bạc nhưng rất cảm kích lời nói vô giá, xin tự ý tiếp lời già, làm trọn bài thơ tặng bạn trẻ. Xin bà con già trẻ trong ấy cùng họa.
Trên bờ ai dễ đứng mà coi
Tím ruột bầm gan với sự đời
“Đến tuổi, tuổi khuyên nên chống gậy
Hỏi lòng, lòng nhủ phải cầm roi”
Lời già động đến trăm tầng đất
Sức trẻ vung lên chín lớp trời
Sóng cuộn cuốn phăng đồ rác rưởi
Ngọn cờ chính nghĩa giữa dòng soi.
KHÚC LÊN ĐƯỜNG
(Tặng tuổi trẻ)
Vốn thần thánh trong từng giọt mồ hôi lao động
Sao đồng tiền có lúc vô luân
Đủ phép tắc, đủ uy quyền
Trên đất của thi ca – dám làm sấm sét?
Đã ăn vụng lại giỏi chùi mép
Vẫn xum xoe tí tởn cửa Thiên đường
Gà không què tranh nhau ăn quẩn
Biển ngoài kia, vui thú ven bờ
Tà tà để mặc tháng ngày qua
Mãi hát câu chèo “phấn khởi” í ì a…
Mặt trận vào hồi không gươm giáo
Tuy dễ vào mà khó nẻo ra.
Cũng có con tàu vượt trùng khơi
Sóng to, gió lớn vội buông chèo
Vái lạy bốn phương cầu gió lặng
Khát vọng vừa nhen tịt chân trời.
Này này trai gái nước Việt ơi!
Khốc liệt bóng đêm cuộc chiến này
Mau mau mỗi tâm hồn bật sáng
Sáng từng cơn đau, từng uất hận
Giành lấy bình minh cho giống nòi.
Chẳng có gì mất không!
Khi tuổi trẻ thức tỉnh
Một hồi kèn, một hiệu lệnh
Vẫn là bài ca cứu nước, lên đường!
1985
BÀI CA TỰ TÌNH
“Mỗi một lần xốc súng lên vai
Không để chồng thêm một từng nghèo đói “
***
Đường lên hạnh phúc chỉ có một mà thôi
Có ai chảy ngược dòng sông
Khi tất cả đang tuôn về biển cả
Sợ gì sóng! Sợ gì gió!
Khi với ta Đổi Mới – chuyện mất còn
1.
Cái lương thiện chết mòn
Cái bất nhân lên mặt
Vẫn nụ cười thơn thớt
Nghênh ngang những hình người
Phải biết bao sông núi
Mới rửa sạch cặn bã tâm hồn
Mới kỳ cọ sạch nham nhở lương tâm
Trong biết bao bộ ngực đẫy đà phồng căng
Không phải những trái tim mà lửng lơ những
thớ thịt
Vét! Vét hết những gì bao đời nhân dân đã
làm nên
Đẹp đẽ, giàu sang, béo bở, uy quyền
Quăng ra, nhả ra từng từng “động biến”
Tắc nghẽn tuần hoàn
Bịt hết lỗ chân lông
Ăn cướp, ăn cắp, đầu cơ, phe phẩy
Những chiếc vòi, những mồi bẫy
Bên thoi thóp những cuộc đời
Chúng rôm rả: Vào! Vào! Vô! Vô!
Một miếng cháy hôm qua nấu thành cháo loãng
Trên tay người lao công khốn cùng, húp,
húp nhanh!
Tội tình giọt mồ hôi trộn bụi sền sệt chảy…
2.
Sau 30 năm bom đạn
Giữa lòng mẹ con vẫn chưa về
Súng trên vai, chiến trường bước thẳng
Cưỡi biên cương đầy trời quân diệt chủng
Có thương đau nào như thương đau nầy
Có tội ác nào như tội ác ấy
Một tiếng “thương” hai trời mẹ gọi
Có hành quân nào như thế - hành quân bay!
Giặc ngoài còn đầy biên ải
Đó đây nổi dậy âm binh
Những tên giặc trong mình
Không gươm, không mác
Đêm đen ngọn đèn thổi phụt
Vườn hoang gậy múa tung hoành
Sợi dây oan nghiệt trói lương tri vào một duộc
Tối thượng đồng tiền rắn độc
Lúc nhúc ngõ ngách hoàng hôn
Tối thượng uy quyền
Trò chơi tàn nhẫn
Giữa phố phường những cuộc đua rửng mỡ
Hoa lài, hoa lý, chết giữa mùi thơm
Mồ hôi thành đứa sai vặt
Đâu đó cuộc đời chỉ phết mãi một mầu sơn
Đâu đó cuộc đời chỉ phết mãi phấn son
Cái giả đuổi
Cái dối trả đuổi
Cái lọc lừa đuổi
Cái sống đuổi
Cái chết đuổi
Cái đói, cái nghèo đuổi
Cái dốt nát đuổi
Cái xác xơ tàn phá đuổi
Hãy tỉnh lại lòng ơi!
Vương miện chẳng làm nên nhân cách
con người
Hãy bắt đầu thế đã
Mồ hôi – người chủ tối cao
Xin người hãy biết nhỏ đúng từng vị trí!
Xin người đừng cúi đầu làm kẻ sai vặt!
Ôi thần thánh mồ hôi
Máu lệ nghìn năm
Thiêng liêng lời nguyện
Hãy xắn tay giành lại lẽ công bằng!
3.
Vẫn là sau 30 năm, một cuộc
Có những lỗi lầm chẳng từ lẽ gian truân
Cuộc sống ơi! Dễ đâu ngươi bướng bỉnh
Từng chân lông ta soi sáng ngọn đèn
Quy luật như con chạch đang lủi bùn đen
Hay chính nó đang dưới ngọn đuốc rực rỡ
Đi lại đứng nằm, mắt thường bị lóa?
Mới và cũ
Nào đâu dung dảy một đường ranh
Đục – trong chung chạ một dòng
Nhưng từ cái cũ vô biên
Mặt trời còn bay mãi
Rất cũ và rất mới
Khi mỗi vòng quay
Hạnh phúc đắp đầy.
Cũ - muôn năm cũ:
Phải gần dân
Mà muôn năm mới.
Nhưng thế nào là “gần”
Khi trong gang tấc
Mà núi cách sông ngăn?
Bến này dân gọi
Bến kia đò chẳng qua sông?
Dù cho tuyệt thế thông minh, siêu việt, tài tình
Dù cho hiền truyện thánh kinh
Cũng không thể một lời dân sánh nổi!
Thì ý chí, quyền uy, người chớ vội vàng ra lệnh,
Cuộc đời đâu dễ cúi đầu ngay
Một chiếc trứng con cũng phải đủ tháng, đủ ngày
Không thể lôi xoạch ra ngoài khoác áo đính đầy lông cánh
Khi cuộc đấu tranh giữa vòng quyết liệt
Cái quan liêu còn nằm trên đệm thịt
Cái kiêu ngạo, nôn nóng nhơn nhơn
Và sáu tấm ván huân chương
Đâu dễ ôm tròn cái bảo thủ mà nhốt
Bên cái ấu trĩ tả khuynh
Cái hữu khuynh áp sát
Được dịp cái “vô chủ” hê hê êm ả buông mình.
4.
Cái mới từ đâu lại?
Cái mới đi từ đâu?
Có phải từ trên da thịt của mình
Cái khổ, cái đau, cái đói, cái nghèo, đã véo từng cái véo – một báo cáo trung thực nhất
Cái báo cáo từ trên lưng nhân dân oằn bao
gánh nặng.
Chớ ai bảo ta yếu hèn khi ta không ngăn được dòng nước mắt
Khi cái ham muốn tuột bậc của Hồ Chí Minh:
“Ai cũng được học hành. Ai cũng cơm no áo ấm” vẫn còn là giấc mơ xa lắc
Mà đất trời mờ mịt
Đòi phen cái vô luân thả nổi, cái phi pháp
tung hoành
Bao trảng trống, vào ra ngọn gió độc
Bao anh hùng súng đã buông hàng loạt giữa những “Đầu cầu”
Cuộc đời lẫn lộn vàng thau
Lập lờ mình đây, thù đó
Hổ báo đêm nay sẽ theo vào giấc ngủ
Tắc kè trên vọng gác đã rời canh?
Sáng mai lẽ nào mặt trời khi mọc
Vẫn hồng hào tươi rói một bình minh?
5.
Phải trả lại bình mình cho bình minh
Phải trả lại lịch sử cho lịch sử
Ôi Đại Việt một thuở oai hùng
Xin tạ lỗi với Nguyễn Trãi, Nguyễn Du
Tạ lỗi Bạch Đằng, tạ lỗi Điện Biên, tạ lỗi
Trường Sơn
Và các mẹ, chúng con ngàn lần tạ lỗi các mẹ
Những đứa con của các mẹ đã ngã xuống
Nào đâu chỉ để đỏ ngực, xanh mồ?
Không! Chẳng gì dễ mất!
Chẳng gì dễ chết!
Lịch sử còn kia!
Sự thật còn kia!
Của anh, của em hôm nào giọt nước mắt
Cũng chẳng hề chết bao giờ
Cả hôm nay phụt phùi giở gió
Lòng ơi! Ta muốn trăm lần, nghìn bận
Giữa muôn vàn cay đắng
Hôn lên ngọn cờ tố quốc
Hôn lên lời thề non nước
“Thù đếch sợ” – “Gian nan đếch sợ”
Đời ta chỉ biết sợ… thời gian
Thời gian trôi đi không bao giờ trở lại.
Ôi, tổ quốc không nằm trên đệm gấm
Tổ quốc theo chân cơn bão chín, cơn bão mười
Tổ quốc trong từng nhịp đập tươi trẻ trái tim
Đuổi giông
Đuổi lũ
Đuổi đói
Đuổi nghèo
Đuổi vô luân
Đuổi dốt nát, thờ ơ, vô cảm
Đuổi cái thói coi con người chỉ là cán cờ,
cán cuốc.
Sẽ có một ngày, ôi tổ quốc to đẹp đàng hoàng
No đủ giàu sang
Ngẩng đầu kiêu hãnh
Thịt gân ta đang vặn mình chuyển động
Trên áo ta mặc đang bứt xé những đường khâu.
“Chở thuyền là dân
Lật thuyền là dân”
Bao đổ vỡ động trời
Nhân dân chuyển mình rầm rập
Sắp đóng lại rồi thế kỷ hai mươi
Lòng nghe cho rõ, lòng ơi!
Ngọn gió mới đang thổi tới
Chải lại đi vòng tóc rối
Cho sáng đẹp mặt mày
Không phải với ai khác
Tôi đang nói với người
Giấc mơ đẹp của lòng tôi.
Và thơ ơi!
Nếu trái tim ngươi nguội lạnh
Ta viết sẵn rồi cho ngươi đây lời điếu văn
vĩnh biệt
Một câu thơ đã đến lúc cũng có quyền bất diệt
Nhưng trước hết người ơi!
Muôn lần bất diệt: Con người.
PHẦN II. NHỮNG VẤN VƯƠNG
ĐI GIỮA VƯỜN NHÂN
Đi giữa vườn nhân dạ ngẩn ngơ
Vì thương người lắm, mới say thơ
Phên thưa đã có bàn tay đỡ
Đêm lạnh, phăn lần những mối tơ
Đẹp lắm trên đời những vấn vương
Chao ôi! Thiên lý một con đường
Đi trong trời đất từ duyên ấy
Sớm tối không rời một chữ thương
Len giữa vườn mai chạm nắng người
Trời hơi lành lạnh ấm bàn tay
Muốn hôn tất cả: hoa cùng nụ
Tưởng gió ngàn xa thoảng tới đây.
LÀNG TÔI
Làng tôi xưa, ông xã Ngoan đi chơi với tôi lên Đồng Hới “Ồ cậu: trăng làng “miềng” cũng đến nơi đây”
Làng tôi, dân làng buôn hàng xách nhiều hơn cấy cày
Chết ở Lào nhiều hơn chết nơi “nghĩa trủng”.
Có con diều hâu bay qua
Tôi mải nhìn con gà mẹ
Xòe cánh ôm sít bầy gà con
Ngoảnh lại miếng thịt “ỉnh” trên tay tôi chẳng còn.
Con chèo bẻo, cái mỏ tẻo teo
Mà đuổi hết quạ diều, khắp đồng, khắp núi
Ai cũng nói cái làng nầy chẳng kém thua ai
Nhưng cái làng tôi
Một đầu gà phải chặt thẻo da, thẻo thịt
Một cánh vịt, nấu cả một bung
Mỗi người húp một chút xáo.
Những con chồn, con cáo
Sống lẫn với hưu nai.
Những o gái đẹp có nốt ruồi nơi đuôi mắt
Chỉ lấy chồng hoang để làng bắt vạ
Góa một đời mẹ, góa tận đời con
Những con mắt sắc, cái má giòn
Ông già nào cũng lấm lét.
Ôi những con chim sẻ
Mớ bảy, mớ ba
Tím, hồng, xanh, đỏ…
Giữa trời xanh biếc
Liệng vào, liệng ra
Những em, những ả
Cả làng ai cũng mến, cũng yêu
Và những con chài cá
Mắt nhắm, mắt mở
Cũng dệt thảm, cũng thoi đưa
Nhưng chẳng con cá, con tôm nào thoát khỏi.
Những con chim ngói
Những con chúc mào
Những con vành khuyên
Những con cu đất, cu cườm
Giữa nắng hè trưa
Ru dân làng tôi vào giấc mộng
Mùa vừa chín tới
Con mò ho kêu khắp đồng khắp ngõ
Mò hỏ, mò ho lúa đã chín vàng
Ông già, trẻ nít, khắp xóm, khắp làng
Cũng mò hỏ, mò ho… hòa theo tiếng hót
Tất cả đâu rồi?
Tất cả đâu hết?
Bom Mỹ cày xới
Từ xóm Mít đến xóm Phà Gianh
Từ xóm Côi đến xóm Dưới
Không một cành, không một bụi
Nhà tranh, nhà ngói
Hết thảy san bằng
Đứng ở đầu làng
Nhìn đến cuối làng không thấy…
Hàng thông trên núi cũng cụt hết đầu
Người không chỗ núp
Chim không chỗ trú
Mò hỏ, mò ho
Mày bay đâu rồi?
Chèo bà, chèo bẻo
Mày khuất nơi nao?
Vành khuyên, chúc mào, cu cườm, cu đất
Bao giờ về lại những đường bay?
Làng tôi không chim hót
Đâu còn làng tôi…
(Kỷ niệm ngày về thăm làng)
BỤT VÀ CÔ GÁI
Buổi ra đi, Bụt cho con chuỗi ngọc
Bảo con dải khắp trần gian
Con đã trải rồi khắp trời khắp bể
Cái bay, cái lội, cái nổi, cái chìm
Con cho lại Bụt cái giàng xay, cối đá
Một đôi yên ngựa
- Nhà ta không có ngựa
- Thì Bụt đóng yên bò!
Bụt dong chơi khắp đồng khắp hói
Ngất ngưởng tay cầm cái quạt mo
Bụt phất phất đôi cái
Biếu thêm Bụt một đôi hài cau
Khi bên đá ngồi câu
Bụt ngồi cho mát… thịt
Toan xách về một con gà
Chỉ sợ: Trần gian mất tiếng gáy
Người trần thức ngủ ngẩn ngơ
Không ngờ Bụt mắng cho:
“Con cho chẳng bao nhiêu
Mà nhận, lại quá nhiều
Của trời kho vô tận
Cứ phủi tất cho đời
Tình thương một đẻ mười
Càng “cho” càng “giàu có”
5-1983 Hạ Long
ĐỒI CÙ
Bé lượm vỏ chuối bỏ
Chạy tới bê… nhe nhe
Nhá xong nằm xuống cỏ
Bê quẫy mình… be be
Bê gác chân lên bé
Bé gãi gãi lưng bê
Như tiếng đàn gẩy gẩy
Ngoắt tai bê nằm nghe
Thông đồi nhích bóng lại
Hiu hiu ngọn gió hè
(Sáng ấy năm 1984 nhà thơ LTL cùng vợ ra Đồi Cù – ngả mình nằm trên Đồi Cù giữa lũ bò và bê)
CỐ CUNG
Trong buồng lạnh cố cung
Ai đốt chút hương xưa, sót lại
Đãi người nghìn dặm tới đây
Ngào ngạt hương bay
Cây hòe năm trăm năm cũ
Cây tùng ngoài bốn trăm
Còn kia, còn kia
Đế vương đâu cả?
Hồn ma, bóng quỷ
Chờ múa
Chờ hoa
Phấn hương gương lược
Mỹ nữ, cung tần
Lạc bước, cô thân
Gió giông thổi xiết
Mẹ cha cách biệt
Nước mắt đêm trường
Cây hòe năm trăm năm cũ
Cây tùng ngoài bốn trăm
Lá vẫn còn xanh
Chuyện xưa còn nhớ
Chốn bệ vàng tô, ngọc trát
Trăm họ nước mắt.
Ngọc trắng, ngọc xanh
Ngọc chìm, ngọc nổi
Trăm họ mồ hôi.
Bệ ngọc, bệ vàng
Nơi đây xuống chiếu
Trăm họ máu rơi…
NHỮNG KIẾP HỶ NHI
Nhớ đêm qua Trường Giang trời đổ gió
Bàn tay ai che ấm lưng tôi
Giờ giữa trưa nhìn xơ xác liễu đồi
Bãi Anh Vũ nằm nghe hạc khóc
Hỷ Nhi! Ôi ngàn kiếp Hỷ Nhi!
Nhớ khi tóc trắng em về
Mây với tóc cùng óng bạc
Trời cùng em chín tầng, xanh ngắt
Ôi kẻ nào có sức dời núi Ngu – Công
Lại dẫn Tổ quốc mình đến vực thẳm
Trên đất nước Đỗ Phủ, Khuất Nguyên
Những Hỷ Nhi đến bao giờ mới trả hết nợ trần duyên: Tóc trắng?
Đạp lên đầu Phản bội, Lịch sử chẳng
buông cương
Như trên trời, những ngôi sao gọi nhau xuất hiện
Dưới đất, sẽ long lanh từng điểm sáng
Lịch sử sẽ sửa sai và không trệch bước bao giờ.
GẶP KIỀU
Đọc Kiều từ thuở mười lăm
Bao đêm suối vắng gạt thầm giọt thương
Bỗng đâu đi giữa chiến trường
Chợt nghe một tiếng gà truông, lạnh mình
Tiền Đường hay sóng sông Gianh
Phải chăng người cũ hóa mình về đây?
Đáng chi, sự thể vơi đầy
Trong lên có xuống, giữa dầy có lơi
Nào ai khẩn khoản đôi lời
Cây đàn xưa ấy vội vời sau lưng
Xổ tóc mây thả nửa chừng
Thoăn thoắt chẳng chút ngập ngừng so dây
Đoạn trường khúc ấy, là đây?
Khi mờ, khi ảo thì thào rừng khuya
Người ơi, khúc ấy làm chi?
Trăng nghe sững bóng, hoa nghe sững cành
Ta nghe ta cũng giật mình
Tuy mệnh cũng bạc, tuy tình cũng đoan
Lại thêm mưa nắng chiến trường
Lại thêm bom đạn trăm đường bủa vây
Sự đời, ngược lại, ô hay
Bên nàng, đau trước, dắt tay vượt ghềnh
“Lơ thơ tơ liễu buông mành”
Đoạn trường này - đoạn trường mình, rạng soi.
PHẦN III. CÁNH HOA BAY
TƯỢNG VỌNG PHU
Đá ư? Người ư? Là ai vậy?
Đỉnh non kia trơ mãi nghìn xuân
Mây mưa không bén mộng gần
Một chữ “trinh” giữ tấm thân đến giờ
Nước mắt với giọt mưa không ráo
Hàng rêu ghi mãi áng sầu văn
Bốn phương mây núi xa gần
Luân thường sao chỉ dành phần yếm khăn
MỒ CHIẾN SĨ
Khách qua đường:
Chiều hận xế vàng xanh ngọn cỏ
Chạnh thương người nằm đó nghìn thu
Vội vàng một giấc chinh phu
Nợ trai tuy trả, mối thù chưa tan
Rồi một mai đất tàn lửa khói
Bạn đồng chinh về với quê nhà
Chỉ còn một nấm trơ vơ
Núi rừng Minh – Mạc, bến bờ cheo leo
Sẽ vắng bóng thân yêu ngày trước
Vắng câu cười, vắng điệu hát xưa
Lưng đèo vắng tiếng quân ca
Trên mồ nửa cánh tàn hoa không còn
Bia đá cũng phải mòn nét chữ
Thân yêu chừ vượn hú đầu non
Lạnh lùng một tấc lòng son
Đôi vầng nhật nguyệt biết còn rạng soi
Sông Ô Lâu:
Hãy nghĩ lại hỡi người qua đó
Khách chinh phu đâu có thân mình
Nghìn năm bạn với non xanh
Ô Lâu em cũng bên mình túi khăn
Ô Giang trước nặng tình Hạng Võ
Ô Lâu chừ ấp ủ quân nhân
Dưới chân dâng một cung đàn
Chút lòng tri kỷ đền ơn hải hồ
Khách qua đường:
Trời đất rộng cô đơn một tấm
Bà con xa ngàn dặm cách xa
Tới đây lìa cửa, lìa nhà
Rừng xanh quạnh vắng ai mà khói hương
Nhớ những lúc sa trường gươm múa
Khí hào hùng đạp gió xông mưa
Mà nay lạnh ngắt cơ đồ
Xa non, lạ nước trơ vơ một mình.
Núi Lê Liên:
Hãy im tiếng bộ hành kia hỡi
Những nghe lời người nói ngang tai
Tuy đây là cảnh lạ người
Cũng non nước ấy cũng trời đất kia
Trời đất ấy cũng chia đau khổ
Nước non này cùng rỏ máu ai
Chinh phu riêng một góc trời
Gác gươm sườn núi chuyện đời với sông.
VƯỜN MẸ
Trên ngàn năm đồng nội
Cho con nhìn lại cánh cò bay
Trong nổi chìm vận nước
Cho con nghe lại tiếng khóc, tiếng cười
Thưa mẹ, đâu phải để nghi ngờ sự thật!
Cho con làm dòng sông trong vắt
Giữa lòng mình soi lại bóng cha ông
Trong bình yên con nghe lại nhịp trống đồng
Sau cơn bão dạo một vầng trăng tổ quốc
Cho con tết lại trăm vòng tóc
Của tuổi xuân trùng trùng thế hệ nối nhau
Mẹ ơi, cho thơ con cuộn chặt
Trăm vòng cờ Tổ quốc vàng sao.
1975
VÔ ĐỀ 1979
Có hương chưa tỏa từ đêm trước
Có én không về trước gió xuân
Có nỗi day mình không nước mắt
Có con đường làm sáng bàn chân
3/9/1979
GỬI NÔNG
1.
Từ ngày khu đội Ba Đình báo tin, con được chọn
Trên sà ngang tay con bay lượn
Dưới hàng mi mắt con tập nheo bắn quân thù
Kích thước áo con: Ngắn dài trong tay mẹ
Trên nét chữ đầu con viết, bức tranh đầu con vẽ
Những vần thơ bập bẹ cha từng nghiêng bóng bên con
Em con bảo: Ngực Nông đã nở tròn
Con chỉ chờ thôi: Tiếng gọi
2.
Tổ quốc đã gọi tên con rồi đó
Vỗ cánh đi!
Vỗ cánh đi cho đẹp núi ngàn!
Gian khổ chẳng sờn vai áo trẻ
Tung bay cờ Tổ quốc: Gió thanh xuân
Đã quyết ra đi, truy tội giặc
Trường Sơn ta đó, ấm bàn chân
Sá chi bom đạn quân cuồng chiến
Muôn dặm Bắc-Nam, tiếng hát gần.
Đất nước mình!
Ai hiểu nỗi đau: Tình nghĩa nặng
Tình kia, nghĩa nọ, thép gang này
Chung thủy chẳng hề chao một giọt
Ngọn cờ đã nắm chắc bàn tay
Mây núi đôi miền chưa thắm đỏ
Mai, đào đau giận nỗi cắt chia
Hành tinh còn tím bầm nanh hổ
Tuổi trẻ còn vang những chuyến đi.
3.
Ôi con nai con của cha
Ba lô nho nhỏ
Trường Sơn cuộn gió
Đỉnh Đèo Mây
Sừng non có khua động sao trời?
Viết thư cho cha, con kể con ăn rau tàu bay
Tập bắn B-41
Giờ con đang hành quân vào trận
Chắc súng con nổ rồi
Ròn rã tuổi 20
Mà trong sâu thẳm lòng cha, con ơi
Cha vẫn ước, con là con nai con ngơ ngác
Lá vàng, lá vàng, lá vàng rơi…
4.
Con đi rồi
Đường vạch trên tường nhà mình còn nguyên
đó
Em Ninh con lại đến gần đó thử
Lại đu mình trên đôi cánh sà ngang
Lại nheo mắt dượt nhắm lá bên đường…
1973
GƯI ỨC TRAI
Người sợ đưa nhanh nhát chổi
Làm bóng hoa tan
Nhưng khi xô một tảng núi bạo tàn
Ức Trai! Người không biết sợ
Thà chịu một vừng trăng đổ vỡ
Để đổi lấy một mặt trời đại nghĩa giữa hành tinh.
Ai yêu như người, cái lẽ hiếu sinh
Một giọt nắng thanh bình
Trên đầu ngọn lúa?
Ai yêu như người, từng tia máu đỏ
Trong da tóc trẻ đẹp con người?
Thuở ấy, ai hơn Ức Trai
Biết trừ bạo, diệt hung
Biết căm loài Tần Hán:
“Hiếu đại, hy công”
Cùng binh, độc vũ..?”
Ôi! Nhà chiến lược thiên tài
Người mưu sĩ tuyệt vời
Người thơ của đội quân đất nước
Đã làm bơ phờ xơ xác
Những mũ mãng thiên triều?
Mười năm trời nằm gai nếm mật
Mười năm trời, nghĩa đội, nhân đeo
Ôi! Một cung đàn tuyệt diệu
Còn dội mãi đến ngàn sau!
Người vẫn đó! Ngọn nến đêm thâu
Với vua bày lo việc nước
Và, nơi chiến địa, viết thư cho giặc
Những bức thư, nghĩa sáng tựa sao trời
Ngọn nến Ức Trai
Có bao giờ tắt được?
Một mình ôm trước nỗi lo đời
Trong chiếc chăn lạnh, choàng vai
Người dành cả hơi nồng cho hậu thế
Là một triết nhân
Người rõ lẽ:
“Làm một nước nghĩa nhân nhỏ bé
Bên một nước lớn vô độ, tham tàn
Phải chịu điều cay đắng nghìn năm
Để đổi lấy hàng trăm trận thắng”
Nhưng Người ơi! Cây muốn lặng mà gió không ngừng…
Và Ức Trai với mái tóc thời gian còn thơm trắng mãi
Vẫn nắm chặt trong tay ấn tín Liễu Thăng
Dặn cháu con:
Với hùm beo phải vững giáo, chắc thương
Nhưng Nhân nghĩa ngọn cờ, đừng để lọt vào những bàn tay dính máu
Ôi! Ngọt ngào ngọn gió
Gần 600 năm rồi mà như mới hôm qua
Ức Trai về, lững thững dưới rừng hoa
Như xem lại, một chiều trận mạc…
Hà Nội 27/11/1979
CHIẾN TRƯƠNG CHIỀU NAY
Chiến trường mù mịt khói
Người lính thơ đi nhặt những mũ mãng thiên triều
Như hôm nào, lượm những mảnh uy tàn đế quốc.
Chao ôi!
Những rãnh nước ven rừng
Chỉ những chiếc mũ mềm ngôi sao đỏ chót
Đau giận lắm giữa một tình thương
Hôm qua “môi hở răng lạnh”
Hôm nay – những tiếng gào, tiếng thét, tiếng kèn đồng quái đản thúc quân
Lùa những “sóng người” vào lửa sát sinh…
Lạng Sơn, 2.1979
PHẦN IV. TỰ SỰ… BẠN
Nhà thơ Thế Lữ tặng nhà thơ Lưu Trọng Lư bài “Thu nữa rồi sao” khi thêm một mùa thu nữa đã tới.
Thu nữa rồi sao
(Gửi Lưu Trọng Lư).
Thu, hạ, hay đông nữa: Cứ xuân
Lòng thơ, anh nhỉ, vẫn thanh tân
Đôi mình đầu bạc, răng long, mặc!
Càng khỏe đôi vai, dẻo cặp chân.
Nhà thơ Lưu Trọng Lư đã trả lời lại nhà thơ Thế Lữ bài “Sắp trung thu gửi Thế Lữ”.
Sắp trung thu gửi Thế Lữ
Sương đêm rũ sạch đôi tay áo
Lưng thẳng, chân dòn, tóc tuyết bay…
Thu trước bềnh bồng chung ngọn gió
Thu nay cất chén nghĩa tình say.
Thu 1972
BẤT LỰC
(Gửi Hoài Thanh)
Trăm trận cười không bù nổi giọt nước mắt
Ai thấu cho ta nỗi niềm bất lực?
Đi giữa tình thương
Ôm cả tình thương mà chết
Ra đi không trả hết nợ đời...
1982
TẮC TÙM
Ông Hanh, ông Tịnh, ông Thông
Vui chi, vui rứa
Từ hôm qua tuổi già quên béng
Không nghêu ngao hát được như ba ông
Cho tôi gõ nhịp... tắc tùm
Ước gì được sống dăm năm nữa
Cùng đời quất đuổi đám mây đen
Mâm cơm thịnh soạn cần chi nhỉ?
Chỉ mong nôi trẻ tiếng cười tràn
Văn chương đâu màng chuyện hậu thế
Bên chái, bên hè, chim hót vang
1982
(ông Hanh – Tế Hanh, ông Tịnh – Thanh Tịnh, ông Thông – Hoàng Trung Thông).
GỬI XUÂN DIỆU
Vừa tiễn Xuân Diệu
Gã si tình, đầu lắc lắc, vào cõi hư vô
Ta vội vã “chồm chồm” (1) vào cõi thật
Ôi, lại đạp đây rồi: Mảnh đất!
Mà Diệu và ta nhớ
Mà Diệu và ta thương.
Diệu ơi, ở lại nhé, ta lại một chuyến nữa lên đường
Đúng nửa đêm tắc kè dự báo
Bão…
12.1985
(1) “chồm chồm” biệt danh Nguyễn Tuân đặt cho Lưu Trọng Lư
TIẾNG HÁT
(Gửi Tế Hanh, người quá lo từng chiếc lá rụng)
Còn bao nhiêu thu nữa, đi về
Một cánh thu rơi, tai lắng nghe
Những “trận mưa dài” lòng quá thuộc
Thương sao từng đóa rụng bên hè!
Một “nháy phù du” là cuộc sống
Mà sao tha thiết thế, hỡi đời
Biển biếc trời xanh đâu chả có
Cứ nơi đây chen chúc đầu thai
Đất đau khổ, phải có người đau khổ
Đất nghĩa tình, phải gắn bó một hai…
Đường nghìn dặm, phải có chân nghìn dặm
Cất mình phải cất tiếng hát “hôm nay”!
Em tôi: hỡi người em vĩ đại.
Bữa cơm nghèo, có cánh hoa tươi
Đêm qua thủ thỉ sương từng hạt
Cho nắng chừ đây ngát hương lài!
Tháng 8
NƯỚC DƯỚI CẦU
(Tặng a. Lành)
Cũng như ai, đèn một ngọn
Sáng trưng, bất chợt thấy cô đơn
Bạn bè đồng chí đi đâu hết
Sợ chưa, buốt lạnh một cung đàn?
Trên tường treo lớn chữ “Thờ Dân”
Dấu khéo trong sương lụa lộng tàn
Có kẻ một đời lo lót ổ
Quỷ cướp mất hồn, tiếng chẳng oan.
Thờ ơ một khối lạnh dức xương
Sao như thế đấy, tối tăm đường
Lẽ nào chữ “Nước” riêng ai vậy?
Biết dựa vào ai, một chữ “Thương”?
Thương ai mấy chữ “quen mà lạ”
Chèo chống chắc tường lẽ cạn sâu?
Đất trời, Thu, Hạ sao điên đảo?
Đông có mở cho, Xuân mới vào?
Hãy về nơi ấy, nơi xuất phát
Đưa chân có tiếng hát lên đường
Nơi biết lòng đau, mắt biết khóc
Khi chau mày, biết liếc vào gương.
Nhớ buổi đầu tiên vào chốn hẹn
Mải nhìn cây, cây chợt thành người
Một lần xao động: Trăng trên áo
Mãi như lòng: Gợn sóng đầy vơi.
So le nào biết chăn hay gối
Hoặc giả mình đây đã phụ mình?
Bèo bọt dòng đời khuơ giật hết
Ai thấy hình ai: Nước dưới cầu...
KHÓC ÔNG
(Tặng Nguyễn Tuân)
Còn ai đấy nữa? Hẳn là ông!
Mừng bạn đầu xuân: một tiếng đùng!
Báo trước một cơn “xê dịch” lớn
Chừ đây: côi cút giữa thinh không
Nhớ đêm mưa gió, cây nghiêng ngửa
Hai đứa tìm về “xóm vui chung”
“Cùng một kiếp bên trời lận đận”
Vá cho đời từng mảnh đau thương
Nhớ hôm Đội Trát đàn trên sông
Ông bảo: khoan khoan đốt chút trầm
Vối dĩ “chân đi” ngồi lặng thít
Ngắm đàn sao nhỏ trôi giữa dòng
Có lúc mỗi hình riêng mỗi bóng
Mỗi người một nết có sao đâu?
Miễn, nghe gió dậy, trong lòng dậy
Lại chạy tìm nhau, gọi tên nhau.
Tôi tặng cho ông “tên ngất ngưởng”
Ông tặng cho tôi “lão chồm chồm”
Đã sắp tám mươi lưng còn thẳng
Đời sợ nhất là cái: khom khom
Cụng chén đêm khuya quỷ lẫn người
Giáng lên giáng xuống, gậy cầm tay
Ai hay giọt đắng sau cơn tỉnh
Chữ nghĩa sao mà lắm đắng cay.
Một cánh hoa rừng bao quyến luyến
Sông Đà khói sóng, dạ lan man
Với thù chuốt sắc từng tên nhọn
Mấy kiếp còn ê ẩm đòn ông
Chợt nghe tin ông tôi đứng sững
Má lạnh còn đây giọt “lệ sương”
Trên ấy tên tôi đừng vội gọi
Với đời tôi còn lắm đa mang
Chẳng tiễn đưa ông hoa một vòng
Trà thơm không đủ rưới mồ ông
Với ông cái sống là tất cả
Nằm kia vẫn đẹp con số “Không”
Đêm 29.7.1987
ĐÁP LẠI THƠ TỐ HỮU
Nhà thơ Tố Hữu có bài thơ:
Người ơi người ở đừng về
Bâng khuâng giã bạn, tái tê mạn thuyền
Ta về ai nhớ, ai quên
Chờ khi đến hẹn, lại lên cùng người.
Lưu Trọng Lư đáp lại…
Rằng về rằng ở rằng đi
Con đường thiên lý dễ gì buông cương
Trên tay còn đó đao thương
Nơi đâu là chẳng chiến trường thơ ơi!
GỬI TỐ HỮU
(Hôm ở Trụ sở báo Văn nghệ, anh em văn nghệ sĩ mừng Tố Hữu tròn 70 tuổi, rồi bàn chuyện ra đi nữa từ “Từ ấy”. Về nhà, tôi ngồi viết mấy câu thơ…).
“Thương ai sợi bạc rơi trên áo
Dẫu phong ba chẳng chịu phong trần
Sá gì đôi hạt bụi dính khăn
Có nở hai lần mới là hoa vậy
Lại gọi nhau đi từ “Từ ấy”
Tuổi già dòn đáp một tiếng “ơi”!
Dẫu đã theo chân hơn nửa cuộc đời
Đã lâu quên đi không tính sổ
Anh ơi, chừ hơi đâu, ngồi đếm những buồn vui
Lòng quyết bước lên ai cản nổi
Thế phải lùi, xin để mặc ta thôi
Nhìn thế đấy: Bên trong, bên đục
Cả hành tinh vẫn da diết con người
1990
PHẦN V. TỰ SỰ… TÌNH
THƠ CHÉP SỔ TAY (NĂM 1957)
Một chân chơ vơ gác đời
Một chân chớm lạnh đáy huyệt
Em ơi, một ngày kia, anh vĩnh biệt
Cảnh chiều, bóng xế
Một mình em ngồi nhớ tiếng anh xồn xột gãi chân?
(Bài thơ này trong sổ bị xóa, gạn đọc một số chữ)
Trăng xa, xa lắc, ngoài bãi
Cánh song khép lại
Ánh trăng cứ tuồn vào
Tình không tội
Thơ đứt nối
Câu viết chẳng thành câu
Lời chẳng biết nói nên lời
Nói thẳng thành nói dối.
Ghi mộng
“Dòng nước chảy đêm ngày
Người đi không tin tức”
Bao năm không thấy mặt
Mong nhớ chẳng hề nguôi
Giang hồ một bóng ấy
Về tìm ta, bến cũ ven sông này
Áo quần dường nhếch nhác
Nhan sắc chẳng hề phai
Lúc đầu nàng nói: Vì dày vò thân xác
Lúc sau nàng nói: Vì xa cách lâu ngày
Vừa nói nàng vừa khóc
Chuyện đường xá vốn ngu ngơ không thuộc
May mà tìm đến nơi
Bàng hoàng chả biết hư hay thật
Mành mành trước mặt cứ buông lơi
Mơ đến, đèn cô rọi
Mơ tan, gió buốt người
Người xưa vụt đâu mất
Nhà trống, nhõn trăng soi…
TỲ BÀ KHÚC CŨ
Nhớ chuyện cũ hai mươi năm trước
Thuở thơ đàn đang bước gian nan
Một đêm mưa gió đông hàn
Câu thơ cùng với nhịp đàn mua vui
Trong ca kỹ có người tuổi trẻ
Áo trễ tràng, tóc rẽ đường ngôi
Xuân vừa mười tám, đôi mươi
Phấn son lơ lửng nửa môi nét cười
Ngồi gọt táo, rượu mời không uống
Hỏi mười câu đáp lửng một hai
Hỏi quê chỉ nói quê người
Hỏi nghề rằng hát đôi bài đón đưa
Tỳ bà nọ, nài ca một khúc
Cũng chiều vui rút ruột đêm thâu
Gõ sanh chưa trọn khúc đầu
Tiếng ca bỗng tắt giữa câu nhân tình
Tay giá lạnh thân hình buông vội
Trên khăn choàng ướt xối dòng châu
Ngất đi nào biết vì đâu
Vì cơn gió lạnh hay câu đau lòng?
Thương giọng hát bồng bềnh trôi nổi
Áo trong người ta cởi đắp cho:
Cũng thân lưu lạc giang hồ
Phòng khi ấm lạnh, đói no thất thường
Từ buổi ấy đôi đường cách rẽ
Lại chân trời gốc bể: Chim bay
Xa xôi gió lạnh những ngày
Áo xưa còn giữ chút hơi ấm lòng?
… Ta mải chín năm ròng kháng chiến
Đi hết đông lại tiến sang đoài
Đời ta bao xiết đổi thay
Như cây thông nọ một ngày một cao…
Nơi đô cũ cờ sao trở lại
Ta theo về buổi ấy là đây
Tưởng rằng ngày sẽ cùng ai
Rộn ràng góp tiếng giữa đời vui chung
Áo rũ sạch phấn son đời cũ
Tóc cài lên hoa mới chào xuân
Tay xưa vặn lại dây đàn
Tỳ bà điệu mới, ngâm tràn nước mây
Sao chốn cũ tăm người chẳng thấy?
Khắp công trường, nương rẫy cũng không
Hay nơi địa ngục trần gian
Đọa đầy tiếng hát cạn đường chưa thôi?
Có kẻ bảo chim trời rã cánh
Giữa ngàn đông giá lạnh bên đường
Chao ôi nắng bể mưa ngàn
Mênh mông khổ ải, đá vàng biết ai?
Áo chẳng ấm hơi người buổi đó
Thơ này đây theo gió bay thôi
Nửa đêm vội bỏ cuộc đời
Mặt trời đã rạng, tìm người, tìm đâu?
1962
NHẤT NGUYÊN
Tôi, một người khác
Cùng ở trong tôi
Khi đứng khi ngồi
Tôi nghe mà lạnh
Toát cả mồ hôi!
Anh ơi! Xin anh một bông hồng đỏ thắm
Em ơi! Thì anh cũng chỉ đỏ thắm một bông hồng
Sông chỉ một dòng thôi
Vì khi là một, nó đã là đôi
Đục chắt vào trong hòa làm một
Anh có nghe trên cành, một tiếng hót
Ừ một tiếng hót của em đó, Sơn ca!
Năm mươi năm, sữa trộn, máu hòa.
CHÚT TỰ TÌNH
Bầy chim mách lẻo
Trên cây đã ngủ
Bên màn một bóng lá nghiêng rơi
Im đi gió!
Cho ta gửi đến em một lời tình tự:
Ta không xin một chút ngọt nuông chiều
Ta không đòi sòng phẳng một tình yêu.
Ơ HỜ...
Đã là hôn, chẳng thể hôn vờ
Chẳng tự tình yêu, chiếc hôn tội lỗi
Ta mong sao mãi là đứa trẻ
Mất cũng khóc, được cũng khóc, sướng nhất
trên đời
Mép đường, ngồi bệt
Tính sổ
Nửa thương, nửa tội, ơ hờ.
Cơn bão 30 năm, lá cành xơ xác
Tước vỏ, trầy da
Ai tính được cho ta
Những gì đã mất?
Và cái gì so nổi những gì ta được?
Trăng rằm, ơ hờ
Trống ếch
Vàng ngọc khắp thế gian
Không đổi được với ta - nửa vầng trăng khuyết
Ơ hờ...
1982
NỬA ĐÊM SỰC TỈNH
Qua hơn nửa thế kỷ muôn việc gia đình, xã hội, muôn lo lắng chồng con đã hút hết tâm trí, ngày tháng của Mừng – người con gái một thời là hoa khôi xứ Huế. Đời có mấy lúc được ôm vào lòng tâm sự với đàn, một mình, một bóng, thủ thỉ với tơ đồng? Cũng đôi lúc nơi đất người, trăng sáng như vô tình mà tay Mừng lướt động đường tơ chạm đến bài Nam Bình của Huyền Trân Công chúa. Cũng đôi lúc nhớ thầy me dạo khúc “Phú Lục”… nửa chừng. Nhưng rồi, một đêm vào thu, nửa giấc, tôi sực tỉnh, chợt nghe bên song rộn rã tiếng đàn. Tiếng đàn đã nhiều năm tháng gần gũi mà chợt như mới mẻ, thanh tân như buổi nào bóng vừa xịch gần. Rồi nỗi đau xưa xé khi vừng đông hiện lên, xốn xang tiếng chim hót. Động lòng, tôi lấy bút ghi lại khoảnh khắc ấy…
Bất chợt bên song rộn tiếng đàn
Nửa vòng thế kỷ vẫn tơ duyên
Ô hay nửa giấc – đêm sực tỉnh
Nhớ thuở trăng lên: Bóng ngả gần
Đêm 24.8.1989
(Sinh nhật Mừng)
THƠ CHÉP Ở SỔ TAY (1968 – 1969)
1. Dìu nhau
Tỉnh mơ thấy bóng bên giường
Thân bệnh dìu nhau một đoạn đường
Như xưa vườn sớm chân chưa động
Mỗi tiếng là chim, mỗi bước: Hương
(Bệnh viện Việt Xô 7/1968)
2. Trưa bệnh viện
Rón rén hành lang, chân hộ lý
Mơ màng cửa kính, quạt trần quay
Cành hoa ai cắm bên giường bệnh
Thấm đậm hương sen giấc mộng ngày
QUỲNH NỞ
Em báo trước đêm nay quỳnh nở
Trời đất chao ôi ngập tràn trăng
Trên gối tay em, khóc như trẻ
Quá thu rồi, sao nóng bỏng tình xuân
1976
TỰ SỰ ÁO CƠM
Hôm qua phòng bay mùi thịt nướng
Chao ôi! Cái món cải cuốn chấm nước lèo gan
Hôm nay, em bảo, hết sạch tiền
Ôi em! Đâu phải cười trừ mà đặng!
Giá lần nào em nghe anh làm chủ quán
Trăng núi Ngự, gió sông Hương
Những món quê thơm lửng thơm lừng
Đâu còn cảnh: phút voi, phút chó!
Lúc roỏng rẻng, lúc bấn nghèo
Rồi thơ anh chẳng để mốc meo
Mà em đâu phải là người trốn thuế
Không tốn nước bọt kêu ca, ừ em nhỉ?
Một lần nữa tin ở đôi bàn tay
Lại ung dung những tháng những ngày
Mơ ơi! Đừng tưởng mơ, người bay nhanh hơn thật.
MÌNH ƠI
Từ khi gọi “chú” đến lúc “anh”
Xa ngái tấc gang một tiếng “mình”
Mình ơi!
Canh khuya thắc thỏm tiếng “tắc kè”
Mình bảo: Tóc em, chiều, phải bạc
Anh rằng: Trời xanh, mây trắng bay
Sao dẫu đổi ngôi, trời đổi hướng
Tình em vẫn đó, mảnh trăng cài
1989
PHẦN VI. TỪ VÁCH NÀY THỜI GIAN TA GÕ
(Gửi Bằng Lăng)
1.
Chiều nay, thuyền anh lướt trên dòng sông Hương trong vắt
Tưởng chừng như thuyền đứng im một chỗ, chỉ có dòng nước trôi xuôi
Dưới đáy nước lung linh, những đồi thông soi bóng và tháp cổ soi mình.
Dưới lòng sông, giữa những hàng mây bay, anh chợt thấy mặt em.
Một gương mặt rạng rỡ,
Lẽ nào đối với anh, em chỉ là một ảo ảnh?
Không! Em đã đến thật rồi!
Trên da thịt anh
Trong vòng tay anh
Trong tâm tư anh
Và mỗi ngày, mỗi sớm mỗi chiều
Và thiên thu trong cuộc sống
Ôi! Em bất tử! Anh viết những dòng này cho em!
2.
Anh ơi! Từ thuở ấy, em đã gọi anh
Như bóng đêm nửa đêm gọi mặt trời.
Chưa biết tên anh, em vẫn gọi
Như người bên này sông, gọi người bên kia bến.
Bên ngọn lửa hội thảo quây quần, mắt em đã hướng về một phía: anh!
Nhưng hỡi em yêu!
Em có biết: anh, nửa hồn tiến về phía trước
Mà nửa hồn như còn bị níu lại đằng sau,
Nơi anh để lại nửa phần da tóc.
Thuở ấy, anh chưa một lần nhìn thấy hồ thu trong mắt em.
Thuở ấy, anh chưa thấy nốt ruồi son bám vào mi mắt em qua từng đọt vui buồn.
Thuở ấy, anh chưa một lần nào nghe tiếng chim từ trong họng em
Thuở ấy, anh chưa một lần nào nhìn dấu chân em để lại trên đường.
Nhưng trong vô biên còn mịt mờ sương khói,
Anh như đã sờ thấy bóng hình em.
Thuở ấy trong lòng anh, em chưa có tên gọi.
Nhưng đã thấp thoáng bóng em rồi!
Chiếc bóng nhỏ: trong cuộc hành trình thời đại của anh,
Em chưa bao giờ là chiếc lá bỏ quên
Bên đường như sau này, kề vai, em thường nói mãi.
3.
Em thường kể lại anh:
Buổi ấy những phút đầu tiên khi tiếng súng vừa bắn thủng màn đêm, và mùi thuốc súng chưa tan
Anh từ xứ ánh sáng bay về, chớp chớp…
Em rình anh, dưới một gốc cây.
Em thấy dáng anh bay qua đầu em, đột ngột.
Em nhìn nơi anh đổ xuống.
Giữa trời đất mênh mông, em đánh dấu, em khoanh tròn nơi anh ở
Giữa trời đất mênh mông, em khoanh tròn điểm không gian chói sáng của anh.
Em thường kể lại anh:
“Buổi ấy, ngay những phút đầu tiên, khi màn đêm vừa bắn thủng màn đêm và mùi thuốc súng chưa tan”. Em đã muốn đến với anh
Một sáng, em đã đến trước phòng anh.
Em đã đưa tay ra, toan gõ cửa… và vội vàng thu lại
Em từ bóng tối vừa bước ra, em sợ ánh sáng
Em sợ ánh sáng từ đôi mắt anh
Sợ ánh sáng từ hồn anh, sẽ làm choáng mắt em…
Em sẽ đứng im bất động trước cửa phòng anh
Và em không gõ cửa
Em chỉ muốn như con chim con, bay vòng qua phía sau cửa sổ anh, dấu mình trong cành lá nhìn anh,
Quan sát anh, thế đấy, buổi ban đầu!
4.
Đúng là sáng ấy em không gõ cửa phòng anh mà anh chẳng hay biết
Sau nầy em nghĩ:
Chúng mình đến với nhau đã quá muộn
Em còn làm muộn thêm
Muộn thêm một giờ, một ngày, những ngày, những tháng bên anh, có anh
Em làm nên sự thiệt thòi ấy
Tại sao, em chẳng gõ cửa phòng anh sớm hơn?
Anh đóng cửa để chờ tiếng gõ cửa em đó thôi!
Ôi em! Đời có những tiếng gõ…
Những tiếng gõ đợi chờ như từ một tiền kiếp xa xôi
Sao em nỡ dấu mình trong cành lá,
Sao em bay quanh hoài của sổ
Phí những vòng bay?
Em mặc cả nhiều với định mệnh
Với cuộc sống
Với mặt trời.
Với anh
Và cả với em nữa!
Từ thuở nào, anh đã lót ổ cho em
Điểm sáng không gian mà em đã khoanh tròn
Không ở đâu khác ngoài căn phòng này:
lòng anh
Em sẽ bảo:
Tiếng gõ đúng lúc là tiếng gõ đến chậm
Nhưng “đúng lúc” với anh có nghĩa là:
Bắt đầu phút giây anh chờ đợi
Từ phút giây, anh cảm thấy phải có em!
Giữa cuộc đời
Giữa cuộc hành trình thời đại
Em là sự biểu hiện của vô biên sáng ngời
Của anh, em là người đồng hành tất yếu.
5.
Thật ra, em là người đầu tiên nói hai tiếng:
muộn màng!
Em bảo: em là con én không kịp đến với
mùa xuân
Em bảo: em là chiếc lá vàng cuối đợt
Anh trông: những giọt nước mắt!
Có gọi là nước mắt, những giọt sương đêm?
Những giọt sương đêm lạnh khi bình minh chưa tới?
Nhưng khi nắng vàng vừa dọi lại
Những giọt sương đêm bỗng lóng lánh sắc màu
Nước mắt em thế đấy, khi lần đầu chạm đến tay anh
Có ai trách mùa thu sao đến chậm hơn mùa hạ?
Có ai trách hương nhài chậm tỏa, sánh với hương sen?
Anh chẳng trách em vì chút muộn màng
6.
Lại nói đến sự muộn màng
Chiều ấy, em làm một cốc bơ
Và mang đến tận tay anh
Dường như em bảo: hỡi người khách xa vừa tới
Uống đi, người có biết em đã pha gì trong
đáy cốc
Anh cạn một hơi và chợt thấy ánh mắt em vui tươi
Anh không đáp lời em vì không bao giờ đáp những lời như thế
Em lại hỏi:
Anh có nghe trong đó, phong vị lang thang của núi đồi Đà Lạt, nơi nuôi dưỡng hồn “bơ”?
Anh không đáp để được nghe người hỏi mãi
Em lại bảo:
Người có nghe trong đó vị cay nồng của nước mắt những ngày tháng đi qua?
Ôi! Anh có thể nào im lặng được, khi hồn anh vừa chạm đến đau thương!
Và anh vẫn lặng im, vì em
Vì cuộc đời, chiều hôm ấy anh đã nhẩm chọn một con đường
Cho em, người em tiền kiếp.
7.
Lẽ ra chúng ta đã có chung một điểm “tập kết” giữa cuộc đời
Cùng một lúc, cùng một chỗ, cùng có mặt
Rồi chung một giờ xuất phát
Rồi chung nẻo đường đi
Có phải vì em lạc bến, lạc bờ
Thuyền em trôi trong mờ mịt khói sương?
Hay anh như người đạo sĩ qua sông, bỏ quên chiếc áo?
Sự thật trong cuộc hành trình giằng giặc ngày đi, đêm nghỉ
Mỗi trạm nghỉ bên đường, bên bãi, trước thềm
Anh vẫn chờ ánh trăng tìm tới
Sự thật là đường anh đi không trọn dặm, bởi vì “nửa hồn” anh để lại, đang chịu cảnh bơ vơ, anh chưa hề trọn được là anh, người chiến sĩ Trường Chinh bão gió
Không đợi anh quay vòng trở lại mà em đã đập cánh vươn theo
Em còn gọi đó là sự muộn màng, hỡi người em tha thiết?
8.
Bây giờ thì anh không quờ quạng nữa tìm em
Anh biết chắc, anh cảm thấy: em đã giữa
cuộc đời
Nắng bình minh vừa dội tràn
Anh thấy, bóng em từ bóng đen, lướt tới
Trong vườn anh, lá cành còn ướt sương, anh đã nhận thấy dấu chân em
Ôi! Dấu chân tưởng chừng như anh đã ướm thử một lần nào rồi
Mỗi buổi sáng, lại những dấu chân quen đó
Ngọn gió cũng quen
Mùi hương chẳng lạ
Sao em quanh quẩn mãi quanh vườn?
Sao em dẫm nát những gò hoa?
Dấu chân chốn này lún sâu: chắc em đứng lặng hồi lâu, rất lâu, nơi đây, nhìn lên cửa sổ?
Ngọn đèn anh vẫn chong suốt đêm dài, khi nghe tiếng con chim đầu tiên hót trong ngày, anh mới thổi tắt
Trong chuyến đi mỗi ngày, trong cuộc hành trình thăm thẳm, anh vẫn chờ em
Vẫn chờ em
Như da tóc rời ra lại chờ mong sự thắm liền
da tóc.
9.
Sáng nay, một bông hoa ném qua của sổ
phòng anh
Hoa ném rồi mà sao em còn dấu mặt?
Em trông: cửa lớn, cửa bé, anh đã mở toang
Như ngọn gió, em sẽ vào mà không gõ cửa…
mời em!
Không diêm dúa, không chuốt trau, không cần lịch sự, em cứ vào, nơi điểm sáng không gian mà em đã khoanh tròn
Nhà anh đấy, phòng anh đấy, đời anh đấy, trái tim anh đấy em bước vào
Áo dài hay áo bà ba
Màu da trời hay màu hương khói
Tùy em!
Em hãy bước vào với đôi gót chủ nhân
Đó là lời anh da diết khẩn cầu.
10.
Thế rồi:
Em đã chọn một ngày mưa, em đến với anh
Để được đến với chiếc áo mưa màu đỏ
Rồi chiếc áo mưa màu đỏ cũng bất tử như em, trong mắt anh, trong hồn anh, và sẽ suốt cả một đời anh
Từ trên chiếc áo đỏ, từ trên tóc em, hôm ấy… anh phủi gạt những hạt mưa
Em bảo: em là con chim trốn tuyết
Em bảo: em sợ những trận mưa dài
Em bảo: em sợ những ngày bão dữ
Ôi em! Có phải em đi tìm một bến lặng,
bình yên?
Nếu anh phải làm một bến lặng, bình yên cho con chim trốn tuyết, trốn mưa, trốn bão, trốn những đau thương
Xin thuyền em, trong lòng anh, hãy buông neo cặp bến
Anh sẵn sàng mang đến cho em, một Tình Mẹ
Ân cần, chi chút như bao tình mẹ giữa đời
Mắt nhìn của mẹ đây, nụ cười của mẹ đây, tay mẹ đây, gối mẹ đây, và dòng sữa mẹ đây, tất cả là của con hết
Người mẹ mơ ước ở con như thế nào thì anh cũng ước mơ ở em như thế.
11.
Em bảo: nhịp cầu chênh vênh hay tại bước chân em run rẩy?
Em lại bảo: đất trời chới với hay tại trong mắt em chới với đất trời?
Em lại bảo: trời hôm nay không một bóng mây, có phải thế không anh?
Thôi em yêu, đừng hỏi nữa
Hãy đưa tay, anh dắt…
Em đó rồi kia, ngồi bên anh, đứng bên anh,đi bên anh
Anh cung kính dâng em, một tấm lòng của chị
Một tấm lòng của chị, em có hiểu hết điều này!
Nghiêng vào tai chị, nghiêng vào lòng chị, em hãy nói hết
Ngã mình vào tay chị, như ngã vào mảnh gối nâng niu
Cái gì đã qua trong đời em, qua trong hồn em, qua tuổi xuân em, cái bóng mây đen nào đã thoáng bay qua trong trời em, con đom đom nào lóe xanh trong mắt em, cái chớp nào lóe đỏ trong đêm em, những đau thương nào đã dày vò mái tóc em và giấc ngủ em?
Hỡi em yêu! Hãy nói hết, trút hết cả vào lòng anh, đời anh
Tay áo này chờ em, những giọt nước mắt.
12.
Bây giờ thì em không bay quanh ngoài cửa sổ anh nữa
Em không dấu mình trong cành lá, như từ một “đài quan sát” của lòng em, để ngắm anh, nhìn anh, dõi anh nữa
Em đã bước vào nơi điểm sáng không gian mà chính em đã khoanh tròn
Em đã ngồi, đối mặt với anh
Mắt em soi vào mắt anh và em đã nói:
“Thưở ấy khi trời còn đầy bóng quạ sau ngày hai buổi, theo công việc sinh sống, em lại về cái ổ của mình
Em không đi nhiều ngoài đường phố, nơi hàng ngang chỉ dọc, đang dệt những gì mà em
không biết
Em không men chân tới những nơi công cộng, có những ánh sáng tím, đỏ, xanh, vàng… làm rợn sóng tâm hồn.
Qua vườn hoa em không đứng lại nhìn, chỉ muốn ngắt trộm một bông, về phòng mình ngồi ngắm
Chuyện xảy ra chỗ ngã ba, ngã tư, ngã năm, ngã bảy, em nhắm mắt lại, bước nhanh
Giữa chợ đời em sống như cô Phật
Thuở ấy em bảo: “Tôi không động đến các người, xin các người đừng động đến tôi. Yên cho một tâm hồn bé nhỏ”. Nhưng cuộc sống như làn sóng liếm vào chân tôi, rồi muốn phủ cả mình tôi….
Hỡi em yêu! Hãy nói nữa đi
Đừng nhìn vào mắt anh nữa, hãy nghiêng vào vai anh mà nói, để tóc xõa lên vai anh mà nói
Từ một nơi xa, anh cặp bến để nghe hết nỗi đau em…
Anh đương nghe em với tấm lòng mẹ, tấm lòng chị
Hãy tin anh, như con thuyền vỡ nát vẫn tin ở mái chèo đưa.
13.
Thuở ấy, anh yêu, khi trời còn đầy bóng quạ
Đau đớn đầy người, em vẫn không hề phá phách, nổi loạn
Ai đến với em, mang tới một tình thương, em cung kính đáp lại một tình thương
Vâng thế đấy, em như một cô Phật ngoan ngoãn giữa đời
Không phải ai cúng gì thì em nhận lấy
Nhưng quả tình em như con bướm vàng khép cánh
Phấn đẹp rũ dần. Tuổi xuân qua đi một nửa mà em chẳng hề biết
Khi tới trường học, khi trở về giữa bốn bức vách, em ngồi vo tròn một đạo đức tý hon: Tiết kiệm lời nói, tiết kiệm giao du, phong cho mình cái phẩm chất: Một cánh sen giữa bùn.
Ôi mỉa mai!
Mỗi lần em nói như thế, anh lại giục em:
“Con tắc kè đêm nay đã điểm lần thứ ba rồi đấy!
Đêm nay anh chỉ muốn ngồi nghe hết chuyện em thôi”.
14.
Thuở ấy, anh yêu, khi trời còn đầy bóng quạ
Thật ra em cũng chẳng thiếu niềm say
Biết bao bâng khuâng suy ngẫm về cái chuyện con người tự phong là triết nhân thượng đẳng
Lên dốc rồi xuống dốc trên những đồi núi lang thang Đà Lạt
Gió thổi mạnh, trời mưa mỗi lúc một nặng hạt…
Nhưng người ấy vẫn say chân bước, tay không thèm vuốt mặt, mặc cho những hạt mưa thấm vào tóc, vào da
Có khách qua đường thương hại, đội lên cho “triết nhân” một cái mũ dạ
Triết nhân, chẳng mở một lời cảm tạ, mũ đội như thế nào lại để nguyên như thế, người lại tiếp tục cuộc hành trình giữa cõi thế gian
Em đã bảo là chân em không năng nhích khỏi nhà, nhưng hồn em, thuở ấy – cũng đã từng nhập theo những cuộc hành trình như thế đấy
Hồn em đã từng theo những triết nhân thế đấy:
“Đi mãi dưới mưa không vuốt mặt
lược cầm tay mà tóc vẫn rối bời…”
Thế đó, hôm qua cuộc đời
Thế đó, em!
15.
Thuở ấy, anh đi khi trời còn đầy bóng quạ
Một căn phòng hẹp, một tâm hồn chẳng nóng, với một chồng sách lạnh
Nhưng chồng sách chẳng lạnh chút nào
Những triết nhân không có tính người, có lúc tưởng chừng như đã cặp em giữa những hàng nanh
Lúc bấy giờ em đâu có cái cảm giác lạ lùng đó
Em tưởng như thân mượt mà đang trôi theo một dòng mơn trớn
Từ các triết nhân còn lởn vởn trong tâm trí em, một chân lý về cuộc đời như không sao cưỡng lại được nữa:
“Cuối đường đi, một nhà mồ thăm thẳm! Bước chân con người không thể trệch hướng, không thể quay lưng”
Quanh em, có người nôn ọe, hắt hơi
Và đời chua lè, phá!
Những cuộc khiêu vũ âm binh, kéo dài tận sáng
Gà gáy rồi. Hồn quỷ chẳng biết về đâu!
Trong cô đơn, em cuộn trọn thân mình, mặc cuộc đời bên ngoài cửa sổ
Đêm ngày, em vỗ đẹp một giấc mơ thần diệu:
“Tím, hồng, xanh, đỏ…, em sẽ chọn một màu áo cho hồn em!
Đợi ngày vĩnh biệt cõi đời: chết trong sắc ngọc trong trẻo nhất, dẫu cuối đường hầm, đen tối
đến đâu!”
Hỡi những tâm hồn hoang dại, ngẩn ngơ! Hỡi Bằng Lăng!
Không tìm được lẽ sống đẹp, sao thấy được
chết trong?
16.
Không có gì là chuyện một nghìn một đêm lẻ
Nhưng những chuyện của em, tưởng chừng kể bằng lời thơ vắn tắt, cô đọng
Có đêm tiếng tắc kè kêu nhiều hơn là tiếng em nói
Em vứt ra một lời rồi thì lại trả lại sự lặng im cho đất trời?
Có lẽ nào anh lại tìm trong cuốn từ điển thân yêu của anh, cuốn từ điểm về cuộc sống mà anh tích lũy, một câu giải thích nào đó cho nỗi đau hôm qua của em?
Những nỗi đau vu vơ mà có thật
Nỗi đau không tìm ra trong cuộc sống một nẻo thoát ung dung mà chỉ có trong cái chết trong tựa ngọc, mà trí tưởng tượng, con người hằng mất công thêu dệt
Đêm nay, khi em trút cả nỗi đau qua cho anh thì chừng như em mệt lử đi, không còn hơi sức nữa
Trên tay anh, em hãy ngủ thiếp đi như đứa trẻ trong nôi, vừa nhìn con búp bê trên dây nôi, chưa kịp cười thì mắt đã thiu thiu nhắm lại
Hãy là con thuyền con từ trong bão táp biển xa trở về… nằm mơ trong cảng lòng anh vậy…
“Ngủ đi em!”
Đêm nay, lời thơ của anh chỉ có ba tiếng đó
Có nỗi đau vơ vẩn mà giết người!
17.
Trong lúc nỗi đau em hạ nhẹ vào giấc ngủ, anh vẫn ngồi vuốt tóc em và trăm mối suy tư
Có phải con bệnh đã ngủ rồi và ông lang đang trằn trọc ốm đau?
Không, không! Với em, anh chưa hề là một ông lang
Nếu có cầm tay em, không phải để mà chẩn mạch
Nếu bất thần anh có hỏi em một điều gì thêm, không phải để lập bệnh án
Nếu anh là ông lang, sao lại có điều lạ lùng như thế: anh cảm thấy cần đến với em, với nỗi đau em, còn hơn là nỗi đau em tìm đến với
anh nữa
Sự quan hệ giữa anh với em không phải là sự quan hệ của người đau với kẻ bốc thuốc. Điều đó đã quá hiển nhiên rồi
Bây giờ em đang ngủ trên tay anh
Anh ngắm từng sợi tóc buông lỏng trên trán em
Anh ngắm hàng mi em đang phất động như hàng liễu có ngọn gió nhẹ vừa đi qua!
Đôi môi em mấp máy như đang phác một nét đơn sơ cho một nụ cười sắp chúm chím
Cuộc sống cả khi buông lỏng, cũng đáng yêu, đáng tin, đáng cậy biết
chừng nào!
Quỷ ác làm sao có được giấc ngủ thần đó hỡi em yêu?
Có phải nỗi đau em đang lọc đi qua giấc ngủ trên tay anh?
Điều này, khi em tỉnh ra, anh sẽ nói cho em rõ!
18.
Ngủ đi, cho đẫy giấc, em yêu!
Anh nói chuyện với nốt ruồi trên mí mắt em:
“Em qua miền bão đen, tưởng chừng như đã rã cánh…thế mà miệng e vẫn ngậm một cành hoa,
Một cành thơ
Có phải bão đã làm em trong sáng?
Ôi! Pha lê! Cuộc đời có thể soi vào gương em
Em chưa bao giờ biết âm mưu
Em chưa bao giờ biết xảo trá
Em chưa bao giờ biết bon chen…
Nhưng cuộc đời đen tối hôm qua, có cần gì một tấm pha lê như thế
Cả cái ảo ảnh trong gương cũng có thể thành một mồi ngon, chụp, giựt
Nhưng bây giờ, tuy muộn màng, em đã tìm đến nơi “tập kết”
Em đã ngồi đó, trọn vẹn là em, đối diện với anh, trong điểm sáng không gian… trong một ổ sáng
Ngày mai, nếu cần, anh sẽ dắt em
Nhưng không phải là chuyện có một bàn tay dìu dắt
Điều quan trọng nhất, là trước mắt phải có một con đường
Con đường sẽ làm đẹp đôi chân!
Bằng Lăng ơi! Khi em tỉnh lại, phải nhẩm lấy
điều này:
Con đường sẽ làm nên tất cả.
19.
Sau giấc ngủ buổi bình minh, như hoa quỳnh nửa đêm run rẩy, em bỗng nở toàn đài, toàn nhụy, toàn cánh, toàn hoa
Từ trong đáy hồn sâu, thốt nên một lời thơ kỳ diệu:
“Thôi chết rồi. Em thương!”
Em không hết sửng sốt về điều em làm
Em không hết ngạc nhiên vì cái gì từ trong em, như hương, chợt tỏa
“Em thương”! Có phải đó là lời Phúc âm mới của trái tim em?
“Cánh chẳng chao qua bờ hữu hạn
Trong mắt anh, nhạn chạm sao trời”
Sự ngạc nhiên, không từ đâu khác, ngoài em
Từ mắt em nhìn, từ tiếng em nói, từ vị ngọt lòng em, từ màu tóc tràn trề trên hai vai nhỏ
“Có phải trời đất đã đổi mới
Cây bên đường, liệu có hồi sinh?”
Em nhắm mắt lại, lại mở mắt ra, nhìn trời, nhìn đất, nhìn anh em như mơ trong sự thật.
20.
Trên những nhịp cầu chênh vênh em đưa tay
Chẳng biết ngó về phía nào, em chỉ biết đưa tay
Sáng nay, em đưa cho anh một quyển vở với những trang giấy trắng tinh
Như người học trò ngoan, em quay quyển vở về phía thầy…
Em bảo: em xin anh những chữ đầu tiên
Không ngần ngại, anh viết vào trang giấy đầu tiên, hai chữ: Em yêu!
Em sửng sốt nhìn anh…
Em nhõng nhẽo nhìn anh, dáng chẳng bằng lòng
Em đợi cái gì kia vậy?
Ừ nhỉ! Sao anh không viết hai chữ “mặt trời” cho em?
Sao anh chẳng viết hai chữ “con đường” cho em?
Sao anh chẳng viết hai chữ “hồi sinh” cho em?
Lại một lần nữa, anh viết hai chữ “em yêu”
Nghĩa là chúng ta bắt đầu không từ một điểm nào khác: Tình yêu!
Tình yêu trong sáng, chân thành, độ lượng, cao quý, vì người
Juliet, người thương giữa những người thương đã nói:
“Ta càng cho, ta càng giàu có
Hai điều này, bất tận cả hai”
Hãy bắt đầu bằng tình yêu. Và tình yêu bắt đầu bằng một chữ “cho” mà không hề tính đến chuyện “nhận”. và đừng có tính toán thiệt hơn:
“Cho rất nhiều mà nhận chẳng bao nhiêu”
Trên những dịp cầu chênh vênh, trước hết hãy đưa tay cho tình yêu nắm
Bất thần em lại hỏi: “Tình yêu có lạc nẻo không anh?”
Anh biết nói thế nào?
Hãy cho nó một đội ngũ vững chắc
Nhưng ta không thể nào cất bước đầu tiên mà không có người đồng hành ấy được
Người đồng hành trong trắng, chân thành, chí tình
Tay cài vào tay như trong một đường thêu
Chân níu vào chân như trong một múi dệt
Cuộc sống hãy bắt đầu bằng em, bằng anh
Mắt nhìn thẳng vào mắt nhau mà mở lời giao hẹn, em nghe!
21.
Em bảo:
“Sóng gió đời em đến ngã trên bờ vai anh đập tan những ngày yên đẹp của anh
Em là con chim hải âu đến tìm chỗ ẩn trong cảng lòng anh
Nó nằm im nó co mình lại
Ra điều nó biết rõ thân phận mình lắm đấy
Nhưng coi chừng! Khi nó tỉnh lại, nó sẽ ngổ ngáo phá phách như một chú thiên thần ngoài kỷ cương phép tắc của một thiên đình”
Có lẽ nào em như thế được, em yêu?
Không, anh hiểu rõ đường bay của em từ trong gió bão bay về
Tại sao em không sa vào bến nào khác, lại sa vào bến anh?
Nó muốn yên thân chỉ cần một bờ cỏ:
Con chim nhỏ! Nó vẫn mang hồn lớn đại dương
Nó muốn dâng cả mái tóc xanh
Nó muốn dâng cả tuổi trẻ
Nó muốn cho những gì ngọt ngào nhất trên môi, và trong sáng nhất trong mắt, cao đẹp nhất trong tâm hồn
Quanh nhà anh, em quanh một dòng suối
Dũng cảm và ân tình
Em muốn dâng, muốn “cho” tất cả
Điều này, anh đã biết, khi tay anh vừa động nhẹ đến trái tim em
Anh mặc cảm. Anh biết trước sẽ tủi hổ với những gì em sẽ cho
Đừng cãi lời anh nữa
Ê-mi-nét-cô nói: “Em như cánh sao xa vời đêm nay sa vào cửa sổ anh”.
Có vẻ như lạc loài rơi tới bên cửa sổ này nhưng từ xa vời, nó đến, nó có nghĩ gì đến nơi cửa sổ thi nhân này để thu vén một chút gì mang về bồi đắp cho chốn thiên cung lạnh lẽo?
Em nhớ lại câu chuyện cũ, buổi tiếp xúc đầu tiên
Trong đáy cốc “bơ” ngày nọ, không phải chỉ có một chút cay nồng do ngày tháng em để lại mà còn nhiều hương nhụy vị tha mà em muốn
dâng đời
Bằng lăng! Những giọt nước mắt đầu tiên của em trên tay anh là những giọt nước mắt hạnh phúc cho cả đời anh đó nữa…
Em chớ nhân danh nỗi đau em mà xóa mờ chân lý
Bằng Lăng! Em mang lòng vị tha từ trong bóng tối, anh hiểu vì sao em khao khát mặt trời.
22.
Em dậy khi mặt trời chưa lên ngoài cửa sổ, con chim trong ngày chưa hót tiếng đầu tiên
Em mặc áo trắng
Trên tay chiếc áo mưa đỏ: trên đường đi hay đường về có thể có môt cơn mưa bất chợt.
Em sắp đi đâu vậy?
Chính em cũng chẳng hề tự hỏi
Một chút phấn hồng trên má
Một chút son đỏ trên môi
Hình như sơ sài qua loa vậy
Không biết mấy lần, em đã soi mình vào tấm gương nhỏ
Mỗi lần như không muốn soi lâu, như chỉ muốn liếc trộm một cái, cặp mắt mình, đôi môi mình, cái miệng mình thoáng trong gương
Đâu phải vì em thiếu thì giờ.
Chốc chốc, em nhìn qua phòng anh, đoán biết là anh dậy từ lâu rồi
Em vẫn đợi…
Có phải em chỉ cần anh hỏi một câu nhẹ nhàng: Em lại đi đâu?
Đó là điều em tha thiết nhất
Mỗi ngày trên thánh đài, hình như phải có lễ dâng hoa
Ai hiểu nỗi lòng em?
Em không phải là người lấy duyên sắc để quyến rũ lòng người, phô trương vài nét ưu việt của một kiểu người, từ đó thu vén một chút lợi hư ảo cho bản thân: một tiếng trầm trồ tấm tắc của người đời
Không, em chỉ muốn sống trong một tình thương nhỏ đẹp mỗi ngày
Có phải mỗi ngày, em muốn dâng anh một chút gì?
Một cánh hoa trầm lặng, đơn sơ, kín đáo, khiêm nhường cho chỉ riêng anh
Ôi em! Mỗi buổi sáng thật là hạnh phúc, khi chưa rẽ vào một nẻo đường mỗi ngày, đã được nhìn thấy gương mặt rạng rỡ của em qua cánh
cửa mở!
Em chỉ muốn chào anh, mỗi ngày, qua gương mặt rạng rỡ ấy
Mỗi ngày em chỉ muốn “cho” , “cho” mà chẳng muốn biến anh thành một kẻ thu nhận thảm thương.
23
Có lúc, điều ấy đã trở nên lời mơ ước duy nhất của em: được làm một trong hai giọt nước tách ra khỏi biển cả, có mây vàng, cỏ ráng đỏ, có mảnh trời xanh trên đầu riêng lẻ. Cả gió bão cũng riêng
Chọn một điểm trống không gian – tách riêng hai đứa.
Bên ngoài những phên tường hữu hạn, mặc mặt trời mỗi ngày mọc rồi lại lặn, mặc chiếc lá sớm trổ xanh, chiều vàng úa, mặc những dấu chân đi chằng chịt bỗng lại bị xóa dần rồi mất hẳn, mặc những tiếng chim trong gió vừa quen bỗng lạ dần… Mặc đời!
Và chúng mình vẫn cứ như thế, bên nhau trong một cõi: hạnh phúc tưởng như ngập cả chỗ ngồi, chỗ đứng, chỗ nằm… hạnh phúc tràn ngập cả linh hồn lẫn thể xác…
Có thật có không anh một cảnh thiên đường của đôi người bất tử? Em ngã vào lòng anh, em hòa vào mình anh
Và em tự hỏi: Giữa hai người, khúc đàn đơn điệu ấy sẽ kéo đến bao giờ?
Anh biết đáp em thế nào, khi anh từng nói với em: Hãy bắt đầu bằng em, bằng anh.
Nhưng chính hôm nay, anh muốn bảo em: “Bằng Lăng! Hãy đứng lên, mở tung đôi cánh cửa sổ. Đón vào em, từng tia nắng bên ngoài! Trên mái tóc em, hãy để mặt trời mọc và lặn”.
24.
Hãy đứng lên em! Và mở tung hai cánh cửa sổ
Đón lấy ngọn gió hiền hòa đầu tiên của trái đất đã thổi đến khi em còn ruồng rẫy, trở trăn trên mảnh chiếu rách thơm
Hãy đón lấy tia nắng đầu tiên
Hãy đón lấy tiếng gà trưa nhảy ổ
Hãy đón lấy con bọ ngựa ngo ngoe trong cọng rơm chiều
Hãy đón lấy tiếng hát đêm khuya, khi bình minh còn mơ ngủ
Ba đứa mình: Em, anh và cuộc sống soi chung trong một tấm gương nhỏ
mỗi ngày
Ba đứa mình: Em, anh và cuộc sống mỗi ngày cùng hòa chung một điệu hát nho nhỏ trên môi
Chính em đã bảo: “Không thể chỉ có anh và em, kéo mãi khúc đàn đơn điệu tay đôi”. Chính em cũng bảo thế kia mà!
Từ trên bọc cửa sổ mở tung, trong vòng tay anh, em hãy đón lấy tiếng lao xao sáng nay từ ngõ phố. Không phải tiếng con bọ ngựa đơn độc.
Những tiếng sóng lao xao! Em ơi! Từ biển cả cuộc đời dội tới…
Em, anh và cuộc sống. “Ba đứa mình” đó! Ôi ba tiếng thân thương! Ba gương mặt rạng rỡ cùng soi chung trong tấm gương nhỏ mỗi ngày.
Bài thơ tình không đứt đoạn
Anh viết trong tia nắng vàng rơi
Trong rơm chiều ngọ ngọe con bọ ngựa
Trong trưa tiếng gà nhảy ổ
Trong hương sớm cánh hoa nhài
Em với cuộc đời như đôi bóng sinh đôi
Mỗi ngày giữa gương soi
Cả ba đứa mình như trong vòng tay định mệnh
Ba giọt nắng vàng óng ánh
Trong mí mắt thời gian
25.
Con mắt đang lau sạch ghèn.
Con mắt đang lau những gì vẩn đục, đã để dấu trong con ngươi
Cả thành phố, từ trên những đường lớn và ngõ hẹp, đang sống những ngày yên tịnh, sau những cơn bão tố đã đi qua.
Nhiều lá vàng rơi đang ụ lại, từng đống.
Quét nữa đi, em nhỏ bên đường!
Bằng Lăng! Từ trên cửa sổ này, em có nghe những tiếng kèn
Nghe chừng cũng đứt ruột lắm đấy.
Nghe chừng cũng như từ một chân lý đau lòng, một sự thật não ruột!
“Nào tôi có làm gì các người! Nhà tôi, tôi ở. Cơm tôi, tôi ăn. Vải tôi, tôi mặc. Tất cả với đồng tiền của tôi. Suốt cả đêm và cả đời tôi như thế, tôi chẳng hề có một giấc ngủ yên. Tôi lao tâm khổ tứ lắm mối nên sự nghiệp này. Biết bao mồ hôi, tôi đã đổ trong chăn tôi”!
Nhìn lên mắt em, không có một giọt ướt.
Nhưng sao lòng em như hững hờ.
Có phải em đang nghĩ đến những điều khác mà em cho là quan trọng hơn nhiều.
Cuộc đời thế đấy! Có những kẻ bứt ngang những hoa trái của người khác trồng và họ kêu to hơn cả những người bị cướp
Từ cửa sổ đời anh, em hãy nhìn xuống với tỏ tường đôi mắt, và nghe thấu với rành mạch đôi tai.
Sáng hôm nay, cả thành phố, đang tẩy rửa những gì bẩn thỉu, những gì dơ dáy, những gì bất công, những gì phe phẩy, những gì cướp giật những gì lăng loàn! Cuộc đời không phi lý chút nào. Chỉ có những tiếng kêu ngược đời kia mới phải muôn lần nguyền rủa!
Bằng Lăng! Có phải lời anh sáng nay, tưởng như đột ngột, khó nghe!
Nhưng như sáng hôm qua, như sáng hôm nào, như những sáng hôm nào, khi trong mông lung anh gọi đến tên em, anh vẫn nhắc đến tên em trên những giây đàn da diết nhất.
Sáng hôm nay, khi dưới những phố đường đang chia đôi ranh giới giữa sự công bằng và cướp giựt, từ trên cửa sổ này, anh với em hãy hát khúc đồng điệu, nghe em!
26.
Em đã viết: “Những vần thơ nhỏ mong manh, rồi đi cũng nhẹ, cũng xanh mây trời. Em sẽ đi cùng trời, cùng đất với anh trên đôi guốc nhỏ vẹt mòn này. Nhưng em không thể suốt ngày chỉ có vui và ca hát. Hãy cho em một chút buồn, một chút cô đơn, một chút sầu muộn”.
Điều này em phải hỏi gã trai kia đang gác ở đầu phố.
Gã đang gác tài sản lao động của nhân dân.
Gã gác ngày tháng thảnh thơi của người già.
Gã gác nụ cười của những em bé trong nôi.
Và điều này chắc em cũng biết: Anh gác cho sự suy tư lành mạnh của bản thân anh.
Anh đã cùm mỏ những con chó sói đang chạy lạc khỏi những hoàng hôn.
Anh đã hỏi Niết-sơ, cả Sô-pen-hao
Anh giữ lại ca-muýt để tra hỏi.
Và cái giọng của anh thật là dứt khoát: “Các người thật là thông minh tài giỏi, nhưng các người đã làm vẩn đục, làm đen tối cuộc sống. Các người đã phá phách cuộc sống. Đất này của sự trân trọng, của tình thương. Xin các người đừng cập bến. Ở Paris, ở New York còn ít nhiều ngõ trống cho các người làm ăn được. Nhưng chúng tôi cảnh cáo các người: Xin đừng có bén mảng đến cái xứ sở thần thánh của chúng tôi, nơi các mẹ chúng tôi đang theo từng giấc ngủ các con. Ôi, những người mẹ đau khổ nhất của chúng tôi trên trái đất này, nhưng không dung thứ sự phá phách của các người. Qua khe cửa nhìn vào, các người có thấy gì không? Một “đạo sĩ” đầu bạc, râu bạc. Tagore đấy, Người đã nói: “Trái tim dào dạt niềm vui, hân hoan sinh thú, ca ngợi mùa xuân, gửi qua trăm năm tiếng nói yêu đời!”. Nhà thơ ấy cũng là bạn của chúng tôi.
Anh yêu! Em chỉ xin anh, được buồn chút xíu.
Anh cũng như em. Trong bữa cơm, anh cũng tha thiết một chút cay nồng…
Một con người lớn vĩnh viễn ra đi, để lại một tiếng khóc đứt ruột.
“Thơm cho ai nữa hỡi hoa nhài?”.
Sư đau buồn trong sáng lạ thường, em thấy?
Nếu chiều nào, trong lúc anh bay xa, em trở về căn nhà trống trải, nhìn chiếc đi-văng em buồn trống trơn, những tia nắng ngoài cửa sổ tắt dần, tắt dần và như thường lệ, em bưng ra hai bát chè đường và đành đậy lại không ăn, lúc đó, em có thể úp mặt vào chiếc gối thân yêu!
Khóc đi em!
Hãy sống giản dị như bản thân cuộc đời vốn có những niền vui và không ít những nỗi buồn đau.
Nhưng không thể nào cho phép những ai đó hớp giọt nước trong, ăn hạt gạo trắng lại muốn làm đen ngòm cuộc sống, làm nhục nhã cuộc sống, nghe em!
Hãy giựt lại đi em hớp nước trong, hạt gạo trắng trên tay những ai đó, đang coi cuộc sống là một điều phí lý đáng buôn nôn, đang coi cuộc sống như một điều bất hạnh của con người.
Ca-muýt! dẫu người là ai, ta cũng muốn đuổi người ra khỏi mảnh đất nầy, Tổ quốc của tình thương”.
27.
Suốt buổi ngồi xem phim “Chàng và nàng” – một phim tình xứ người, em cứ ngoảnh lại nhìn anh. Có lúc, em như nhìn thẳng vào mắt anh, mà tìm kiếm một cái gì.
Có phải là em tìm những giọt nước mắt trên mi anh?
Làm gì có?
Em kết luận: “Chuyện tình kia không mãn nguyện vì hai người yêu trong tình yêu khi còn trong độ nở, không hề có những giọt nước mắt cho nhau.
Em lại nói: không có nước, cây đời chẳng thể mọc lên, chẳng thể khai hoa trổ trái, chẳng thể mãi mãi xanh tươi. Những ngày hạnh phúc là những ngày nhiều nước mắt có phải thế không anh? Nếu như khi chàng còn sống, nàng đã có ít nhiều nước mắt với người yêu thì chắc khi chàng vì sự nghiệp chung mà không còn giữa đời nữa, nước mắt khóc người yêu của nàng còn sâu đậm thắm thiết, trong sáng hơn nhiều, và ngày bỏ đau buồn cô quạnh trở lại với cuộc đời không phải đến sau 11 tháng trầm ngâm suy tư trên những kỷ niệm xa xưa - mà có thể còn sớm hơn nhiều, ngay giây phút đau thương nhất”. Có thể anh sẽ đồng ý hoặc không đồng ý với em về những nhận xét đó.
Nhưng sao em chỉ có ám ảnh về những giọt nước mắt ở đời, khi ở đời còn có những giọt thiêng liêng hơn nước mắt, những giọt còn sáng trong không kém nước mắt… Những giọt mồ hôi chân chính đã tưới cho cây đời, lẽ nào em quên? Những giọt mồ hôi thần thánh đó đâu phải là những giọt mồ hôi sâm nhung trên nệm gấm của những con người kia.
Thật là đột ngột đối với em khi sáng nay anh phải mở lời khai chiến với những nếp sống, nếp nghĩ, những vật vã và phản ứng của một lớp người đang bị đẩy lùi khỏi mặt đường phố, khỏi từng thứ nhất của những ngôi nhà và đang bị dồn lên từng gác chót… đợi một ngày kia, được trả lại tự do. Trên một nơi nào đó của đất nước, họ sẽ làm lại đời họ với đôi bàn tay trắng, đã sạch hết mùi tanh.
Sáng nay, cả thân xác anh như mệt lử, mệt nhừ
Bằng Lăng! Hãy làm cho anh một cốc “bơ” như ngày nọ.
28.
Em lại hỏi:
Con sư tử đầy nanh, có từng nhỏ những giọt mồ hôi không anh?
Anh trả lời: Có. Giọt mồ hôi của nó trên nghìn dặm còn nghe thấu mùi tanh.
29.
Hôm nay, hãy nói về những con sư tử ở trên trái đất này.
Chúng nó không phải là anh và em.
Em có biết cái sự kiện rung trời: Bao con sư tử lớn quằn quại, trồi lên trụt xuống với hai chữ Việt Nam?
Có khi tưởng chừng chúng mệt nhoài đi, nằm lử đi một đống, bỗng lại lổm ngổm bò lên – lại tay rung, miệng gầm thét: con nai Việt Nam, làm sao lại có thể tung tăng, ngơ ngác được khi đã có nanh vuốt của ta – chúa của muôn loài?
Lại những âm mưu và quỷ kế.
Khi trên trời, sao Thần Nông đã chếch bóng, những con sư tử hung hăng qua những ác mộng kinh người. Tỉnh dậy, mình ướt đẫm mồ hôi.
Chuyện đè đầu, cỡi cổ trên vận mạng của muôn loài đâu phải là chuyện dong chơi trong một chiều lặng gió rừng già.
Sau cơn ác mộng, chúng sẽ lau sáng mặt mày, tỉa tót hàm râu
Chúng nói như ông vua nghệ sĩ của đế quốc La Mã mà hôm qua em từng đọc say sưa.
Chúng nói chuyện Mặt Trăng, chuyện Trái Đất, chuyện sao Kim, sao Hỏa và cả chuyện năm ba nghìn.
Những ông chủ rừng xanh đó có thể nói tất cả, hùng biện trên mọi diễn đàn nhưng không bao giờ hé ra những điều tha thiết nhất, mong chờ nhất, đeo đẳng nhất... ,từ trong cốt tủy, từ những dòng máu đỏ, máu đen, từ đời này qua đời khác?
Bằng Lăng! Vì đâu, cùng anh, em đến muộn?
Vì đâu, nửa đêm, em gọi mặt trời?
Vì đâu, áo em ướt đẫm hơi sương mà không có một tia nắng vàng dọi tới?
Vì đâu “đi nhẵn tuổi ban mai mà không mang nổi một gương mặt rạng rỡ?”
30.
Lại nói chuyện những con sư tử liu điu…
Chúng cũng khoe từng giọt mồ hôi đổ.
Trên nệm gấm, dưới màn the.
Chúng: những con sư tư liu điu
Chúng cũng có những đêm dài không ngủ.
Chúng cũng có những “chất xám” mất đi
Vì những lo toan “tuyệt diệu”
Thế đó, mới có bắp rang lẫn vào cà phê của anh, mỗi sáng
Anh yêu đừng nói nữa!
Giờ này mây trắng bay qua trên đầu chúng ta và trên đầu chúng ta, mây biếc đang bay lại.
Qua khói mỏng, chúng ta ngưỡng trông vẻ ngọc lấp lánh từ những ngôi sao xa vời.
Mái tóc xanh ta thường vuốt ve. Tóc ơi! Hãy ngả vào vai người, như trong một tứ thơ thần diệu! Ngả đi, tóc! Ngả vào vai người và ngẩng nhìn lên những vì sao trên cung đình và những đôi mắt kia giữa trần giới.
Bằng Lăng! Chiều nay anh chỉ đưa tay vuốt tóc em, và chiếc lược chạy giữa tóc em, như cài giữa một giấc mơ.
Nhưng điều này anh chẳng muốn nói cùng em.
Giờ này, hôm này, điều này, anh chẳng hứng nói cùng em.
Trái tim anh khít bên em, đang nghĩ những gì em có biết?
31.
Chính trong lúc anh đang vuốt tóc em, ru em trong một giấc mơ giọt ngào, như em hằng mơ ước, thì trộm phép em, lòng anh đang nghĩ đến bữa cơm sáng hôm sau và sáng hôm sau nữa.
Ôi! Một bữa cơm bình dị như một hạnh phúc bình dị thường đến với con người.
Sáng mai, em sẽ sắp những gì lên cái mâm nhỏ của chúng mình, hỡi em yêu?
Chả có lần, em đã bảo anh:
-Nào anh yêu, chúng mình chỉ ăn hương, ăn hoa.Trên bát cơm, chúng mình sẽ chan đầy nắng vàng buổi sáng anh sẽ ăn với cả tình thương của em. Đũa bát sẽ kêu lanh canh như một điệu nhạc nhẹ mà vui…thế đó!
Em yêu! Đã đành là chúng mình không thể sống bên nhau mà không có trăng sao trên đầu. Nhưng chả phải một buổi chiều nào đó, chính em đã nói với anh:
-Em đã thấy một người cách mạng. Anh ấy gầy. Khi anh nói, cả hai vai rung đều. Anh chỉ nghĩ đến điếu anh nói. Có thể anh là một kỹ sư nghề nông. Trên bảng đen, với viên phấn trắng, anh vẽ lên những đường nét rõ rệt của một ngày mai xán lạn như những đường gân của một thân hình tráng kiện. Người anh mỏng manh nhưng tiếng anh như lệnh vỡ. Anh nói với tất cả tâm hồn và thể xác, với tất cả niềm tin. Đến bữa cơm, anh nhìn qua mâm cơm một lượt rồi như sắp bước vào một trận đấu, anh bưng bát cớm lên, và cầm chắc đôi đũa nhỏ trong tay. Anh ăn cũng như khi anh nói. Anh ăn với tất cả tâm hồn và thể xác, anh ăn với tất cả niền tin. Anh ăn sạch đĩa và chẳng để một hạt cơm rơi. Cả trí óc anh đã tính toán từng hạt dinh dưỡng. Qua những dinh dưỡng, anh đo lường sức khỏe của anh trong ngày mai, nơi chiến trường sắp tới. Em say sưa nhìn anh ăn cho đến khi buông đũa như kết thúc một trận đấu.
32.
- Có phải không anh, nơi đây không làm thì chẳng ăn?
- Có phải không anh, nơi đây muốn tự do phải lao động?
- Có quá đi em! Đó là lẽ công bằng của xã hội. Cả anh và em cũng phải nộp mình cho chân lý ấy.
33.
Sáng hôm nay, Bằng Lăng đến mang cho anh một mẩu báo nhỏ - cắt từ một tờ báo hằng ngày: “Đơn vị tôi chịu trách nhiệm lên liếp trồng thơm (dứa) trên nông trường Lê MinhXuân. Để tăng năng suất, chúng tôi bỏ động tác thừa, nghiên cứu cách phân công lao động theo năng lực từng đồng chí một. Như trong việc dùng xẻng, thoạt đầu chúng tôi cắm xẻng xuống, lấy thế lùi rồi quăng đất lên. Như vậy là có một động tác thừa. Bây giờ chúng tôi cắm xẻng xuống, lấy đà nén đất qua vai…”.
Và em hỏi: Như thế là thế nào, anh yêu?
Hỡi Bằng Lăng vô vàn kính mến, đó là bài ca sự sống mỗi ngày, đó là lòng vị tha mà thánh thần thường hay ca ngợi, đó là trả nợ sự công bằng mà mọi người đều có quyền đòi hỏi. Đời có những bài thơ như thế đó!
34.
Người ta vừa kể cho em chuyện cô gái đẹp đi gánh nước ở giếng nước đầu làng, nước múc đầy vò, cô vẫn chưa muốn đặt gánh lên vai.
Cô vẫn ngồi lại trên thành giếng, lấy chiếc gương nhỏ ra soi. Soi mái tóc, soi miệng cười, soi đôi mắt.
Nghe con chim hót trên cành xoan, cô ngượng ngùng cúi mặt, cất vội chiếc gương con vào túi áo.
Trong bụi tre, sau hàng dậu, như có ai vẫn đứng rình nhìn cô. Cô vội vàng cất gánh, lấy hai cành tre đậy lên đôi vò cho nước không sóng sánh.
Nhưng trong bụi, vẫn như có hai con mắt người trai nào đó dõi theo cô.
Nước sóng sánh, vơi mất nửa vò!
Tại sao vậy, anh yêu?
Có phải cái duyên dáng đáng yêu đã để vơi mất nửa vò nước?
- Bằng Lăng yêu! Những cái cổ đã khô đang đợi người gánh nước, những cây nứt nẻ đang đợi người gánh nước. Nếu trong bụi bờ nào đó, có con mắt anh, em sẽ có sự duyên dáng ấy dâng anh?
35.
Anh ơi! Người ta bảo em là người ta đang “di tản” ngay giữa quê hương mình.
Anh ơi! Người ta bảo là Quê hương không cho người ta một chỗ đứng.
Có phải thế không anh?
Em yêu! Em hãy nói với người ta:
Quê hương vẫn mãi là của người ta.
Quê hương không hề ra lệnh cho những người con yêu quê hương.
Quê hương mình rộng lớn bao la. Nơi nào cũng đủ chỗ cho người ta, cắm một cây lúa cắm một cây ngô, cắm một khúc sắn, cắm một nhành cam.
Cắm một vị trí làm người.
Khúc sắn nảy mầm, nhành cam trổ ngọn, con người vững gốc.
Quê hương đâu phải một đám mây phiêu bồng, trôi tan theo từng ngọn gió.
Gốc lúa ở đâu, nhánh hồng ở đâu, tình thương ở đâu, em ở đâu, anh ở đâu, Quê hương ở đó!
Anh đã khóc khi dõi theo những cây thông lạnh đang bơ vơ trên bãi biển của người! Qua muôn lớp đại dương chẳng mang được theo mình một nắm đất cỏn con của cha, của mẹ
Sống, bốn mùa, cát vùi, tuyết dập.
Chết, hoại dần trong bài vọng cổ của dế giun.
36.
Mỗi buổi sáng, mỗi buổi chiều, em chỉ loay hoay với mấy con số, nơi chỗ
em làm.
Mỗi buổi sáng em đi, anh bảo: Tiễn em vào vị trí.
Mỗi buổi chiều em về anh bảo: Đón em từ vị trí trở lại.
Trên đôi guốc mòn mỗi sáng em đi, anh đứng nhìn theo cho đến khi bóng em mất dưới hàng me.
Chiều về, trong phòng lặng, anh hạ bút lắng nghe: Tiếng đôi gót mòn đập nhẹ trên thang gác.
Tưởng như em trách anh ra điều quan trọng hóa.
Cái bèo thì dạt, cái mây thì trôi.
Có cuộc đời nhường như: Mây trôi bèo dạt.
Nhưng em ơi! Dưới ánh mặt trời, con người mỗi ngày đang đi tìm một trách nhiệm, chiếm một chỗ đứng, giành một vị trí lương tâm.
Cuộc đời không phải chỉ tính bằng những giọt mồ hôi đã đổ mà còn đánh giá theo từng tiếng khóc, tiếng cười.
Mỗi buổi chiều, một ngày lao động đã qua, không phải anh chỉ ngừng bút lắng nghe tiếng guốc mòn đập trên thang gác.
Anh hồi hộp đặt lên tóc em từng chiếc hôn hoan hỉ và lau từng giọt mồ hồi lóng lánh trên trán ngây thơ.
Và đêm đến, giữa hai canh tắc kè khắc khoải, chúng mình cùng ngồi tính sổ buồn vui trong một ngày qua đi.
37.
Cuộc đời đã đành phải đánh giá theo tiếng khóc, tiếng cười.
Nhưng trước hết vẫn là chuyện gì dã xảy ra trên cái mâm nhỏ, mỗi sớm
mỗi chiều.
Không phải là mâm xôi đũa ngọc.
Đó cũng là bộ mặt của mình mỗi ngày.
Cái đạo lý tối cao của con người trong thời đại này, trước hết là phải đánh giá qua những giọt mồ hôi mà mỗi người đã đổ ra để cải thiện được mâm cơm của mình – và kể cả mâm cơm người hàng xóm.
Người ta nói đến mức sống của một xã hội.
Người ta lại nói đến lối sống của một xã hội.
Vâng, có lối sống và đó là điều quan trọng nhất.
“Bữa cơm dầu dưa muối đầy vơi…”. (Tố Hữu).
Nhưng điều đầu tiên và cũng là điều quan trọng nhất trong lối sống của con người chả phải là nỗ lực phấn đấu cho mỗi bữa cơm từ không đến có nhiều cá thịt!
Nào anh đã làm gì, em đã làm gì cho mỗi bữa cơm riêng và bữa cơm chung?
Tình thương, là điều thể hiện trong những biểu hiện cụ thể trong mỗi ngày của chúng ta.
Chiếc áo vá của người cùng đi, bữa cơm canh thiếu váng mỡ của người bạn trẻ, con đường lầy lội – không sông nước, mà phải vén quần, cái bụng rỗng không của một em bé tới trường… trong khi nơi biên giới quê hương, từng tấc cỏ ngọn rau, từng giọt máu ban mai, từng mái tóc bạc xế chiều còn đòi những bàn tay che chở. Trong khi đầy đường, đầy ngõ, còn có những kẻ phè phỡn phe phẩy, phất phơ… đó chẳng phải là những vấn đề nóng bỏng của cuộc sống và của thơ?
Bên cạnh vừng trăng treo trước cửa, trái tim người cũng đang bận rộn biết bao nhiêu.
Bằng Lăng! Chớ có trách bài thơ tình sao chậm gửi đến tay em?
38.
Con diều hâu hay bay rất cao và hay liệng vòng.
Con chèo bẻo thì vút như một mũi tên.
Tại sao con diều hâu bay rất cao mà cứ nhởn nhơ liệng vòng.
Vì đâu phải nhởn nhơ liệng vòng?
Tại sao con chèo bẻo lúc nào cũng như vút một mũi tên, bất ngờ vụt một cái?
Từ góc trời nào nhìn ra, những con mắt vẫn không được dường như con nhắm, con mở...
36 lần, anh sẵn sàng theo chân em vào lối mộng.
Nhưng cũng 36 lần, anh cũng kéo tay em về giữa cuộc sống, mỗi ngày.
Cuộc sống, nghe em!
Ba đứa mình: em, anh và cuộc sống. Ba gương mặt thật - soi chung trong gương vỡ mỗi ngày!
39.
Em thì em bảo:
- Ba mươi sáu lần, em theo chân anh vào giữa cuộc đời. Nhưng cũng ba mươi sáu lần, em lôi anh vào cõi mộng!
Ôi! Bằng Lăng! Em làm như có thể tách mơ, tách mộng ra khỏi cuộc đời.
Hoa này há chẳng cội này, mà ra?
Mơ này từ thực ấy mà có.
Anh thường mơ ước được có cuộc sống ấy và từ đó phóng những giấc mơ kỳ diệu.
Rất thiết thực và nhiều ước mơ…
Như cây này có cắm đất này mới sinh nhiều hoa quả.
Đánh giá một con người phải qua những giấc mơ của người ấy.
40.
- Anh yêu! Anh là một thi sĩ. Sao, anh không thích cái danh hiệu ấy? Em biết mà! Nhưng em thật tình không có tên nào khác, để gọi anh.
- Không, em không nên gọi anh bằng những danh từ đánh bóng đó. Anh chỉ muốn trọn đời là một đứa trẻ.
- Đứa trẻ thơ vậy! Nhưng như thế người đời sẽ lầm anh là đứa trẻ thơ thật.
- Đâu có lầm, em! Anh chỉ là đứa trẻ. Thực chất là đứa trẻ thơ, trọn đời biết ngạc nhiên, biết vui mừng, biết tin tưởng. Người cách mạng chả phải là nhiều mơ ước nhất trên cõi hành tinh này? Nếu vần thơ không còn tuổi trẻ, thử hỏi còn gì nữa để mà yêu?
41.
Bằng Lăng yêu! Lại thế đấy!
Từ ngày, em nhập “điểm sáng không gian”, hình như nhiều buổi sáng, em đã từ từ đóng kín cửa lại.
Con người vẫn thế đó: có lúc, con người vẫn muốn lịm mình đi trong một thú đau thương cô độc và vui sống trên những kỷ niệm đã qua và mắt vẫn lim dim nửa mở nửa nhắm, đầu nghiêng dựa trên cánh tay mà mơ những giấc mơ…
Đừng vậy nữa em! Đó chỉ là những giấc mơ xanh xao, ẩm ướt và gầy gò.
Không thể thế, em yêu!
Không có cuộc sống lớn làm sao lại có được những giấc lớn!
Hãy mở tung cửa sổ.
Đón ngọn gió mênh mông từ cuộc sống mênh mông.
Với những người biết mơ, qua lỗ tai của họ, từ một tương lai rất gần, họ đã nghe những điệu nhạc vọng lại, vẫn từ những chuyến đi ấy khi trở lại. Mặt ủ mày ê, hay hoa cười, ngọc thốt?
Trong hàng triệu con người sáng nay bổ cuốc xuống đất đai quê hương, có thể có những nhát cuốc bổ nhầm hoang phí, có cả những nhát cuốc bổ vào chân đồng bào, đồng đội. Nhưng chỉ qua những giọt mồ hôi đã đổ mới có những bàn tay sờ được cái ngày mai.
42.
Ngày mai… hai tiếng lòng đó của những con người nhiều mơ ước.
Hai tiếng đó nghe gần gũi thắm thiết biết chừng nào.
Mặc dầu, chiều nay, mở cái bị em khi em ở chợ về chỉ thấy mấy quả cà chua, một chùm ớt đỏ, một tấm đậu phụ, thương em, mấy giọt nước mắt anh muốn tràn khỏi mí.
Mặc dầu, ngọn đèn em chong suốt đêm không xanh bằng con đốm lửa đang lượn vòng bên những khóm tre.
Mặc dù đôi guốc em đi sẽ mòn vẹt, đồng lương anh mỗi tháng ba cọc ba đồng.
Mặc dầu trăm thứ mặc dầu.
Cái ngày mai đã trong tầm với của bàn tay em, em cười và nói vậy. Nhưng sao trong tiếng cười anh thấy dư vị mỉa mai?
43.
Này anh yêu! Em ngập ngừng ngờ ngợ với cuộc đời ư?
Khi em gọi tên anh lúc gà chưa đập cánh?
Khi trong chăn, không dám tung vội, chỉ muốn phong kín lời anh?
Nhớ khi muốn tìm nơi sâu ẩn, em tới cửa rừng vừa nghe tiếng vàng anh hót, em đã choáng mắt vì vòng hào quang chim mang trên cổ.
Ôi kỳ diệu! Khi chưa có anh, đã sợ mất anh.
Nửa đêm, chẳng thẹn thùng, e lệ, chẳng chùng lén dấu mình, em đến với anh như đến giữa ban ngày.
Tắc kè đã ba lần giục em trở lại với cuộc đời, em vẫn mải miết ngồi đối diện với anh, soi mái tóc vào mắt em, như trong một tấm gương thời gian kỳ diệu.
Khi nghe rõ tiếng anh đã sang sảng chốn lầu cao, em vẫn đi quanh quẩn dưới đường, sợ bước lên: anh sẽ không còn nữa.
Em sợ quá: Sự thật trở lại thành mơ.
Hạnh phúc tuyệt vời chẳng có ngày mai.
Nhưng em vẫn say anh, như chẳng ai có thể say gì ở trên đời.
Men đã cho em mùi bất tận!
Ôi anh! Cốc rượu mạnh của em.
44.
Em yêu! Chúng ta hãy nói với nhau những lời trung thực nhất.
Và anh không thể nhận điều gì anh không đáng.
Nào! Em yêu gì ở trong anh? Hỡi con chim trốn tuyết?
Có phải ánh sáng vàng anh – đôi cánh chim gác rừng?
Có phải một điểm hồng trong màu áo anh thường mặc?
Có phải tuổi trẻ mỗi sáng đang hồi sinh ở trong anh?
Có phải mùa xuân bất tận ở trong anh?
Yêu anh, người sứ giả của một ngày mai rạng rỡ?
Yêu anh, phải chăng là yêu cái ngày mai kia đang đến?
Thật vậy, anh mang đến cho em cái ngày mai của cuộc sống
Đừng lầm lẫn: Cái ánh sáng tỏa ra từ đôi mắt anh là cái ánh sáng từ cái ngày mai rạng rỡ chói vào đó thôi.
Em yêu! Lần đầu tiên, với em, cho anh được nói chữ thiêng liêng này... chắc em hiểu.
Vòng ánh sáng con vàng anh đeo quanh cổ là của Mặt trời.
45.
Em có cái ngày mai bé nhỏ của em.
Cái ngày mai của em mà không phải của ai khác.
Những hàng cây cà chua hôm qua còn trong tưởng tượng của em, hôm nay đã thành một đội ngũ ngay ngắn dưới cửa sổ em rồi.
Tự em xới vun.
Tự em nâng niu.
Tự em chắt chiu.
Những giọt mồ hồi của em mỗi ngày đã đơm hoa kết trái.
Những quả cà chua làm đẹp mắt em, những quả cà chua làm đẹp tay em.
Và không nghi ngờ nữa, sẽ làm hồng thêm đôi má em.
Em! Người chân chính giữa những người chân chính nhất.
Anh chia với em một bữa ăn, như chia một niền hạnh phúc tuyệt diệu ở đời.
Đó chả phải là tiếng đàn trong trẻo nhất được nghe dạo trong buổi đêm với ngày giao hợp và từ đó: tia nắng đầu tiên?
Bữa cơm nhỏ của em: kết quả mỗi ngày của sự giao hòa lao động với tình thương!
46.
Lại nói chuyện cái ngày mai.
Em bảo: Bữa cơm đẹp mắt mỗi ngày không phải từ riêng em mà có được.
Lại cái phích nước, cái tủ lạnh, cái máy truyền hình…
Lời anh nói cũng là điều anh nghĩ.
Nhớ thuở ấu thơ, thường hay chơi trò “nặng, nhẹ”
Một người nằm xuống. Tất cả xúm lại.
Mỗi người chỉ đặt một ngón tay dưới chân, dưới lưng, dưới đầu người giả chết.
“Nặng, nhẹ! Nhẹ, nhẹ, nhẹ….”
Mọi người đều hô: Nhẹ nhẹ nhẹ… với ngón tay của mỗi người, cùng một lúc đặt dưới cái thân xác kệch xù kia đã được nâng lên.
Đồng khởi cái đà và sức bật của mọi công việc trên đất nước này.
Bằng Lăng! Bên ngón tay anh, hãy đặt ngón tay em. Ngón tay mềm mà thơ anh không ngớt lời ca tụng như khi tay em lướt trên những phím đàn.
47.
Chiếc hồn nhỏ của anh, chỉ biết ngạc nhiên trước mọi biểu hiện cuộc đời!
Liệu em còn nằm lại trên cái bến cô đơn đến bao giờ.
Gió đã lên rồi.
Thuyền đã nhổ neo.
Em sẽ dấn thân bước vào hay là để cho người phải đẩy em vào khoang thuyền…
Chiếc thuyền thời đại đã định hướng rồi, em quá biết.
Trong lúc mọi người, kẻ chèo người chống… em có thể nào ngồi mải ngắm trăng sao!
Mái chèo đập sóng đã vã mồ hôi.
Người đồng đội đã rời rã cánh tay.
Người đồng đội đã gập cong tấm lưng.
Em có thể nào ngồi mải ngắm trăng sao?
Gió bật, sóng dội.
Đã đến lượt em rồi: Mái chèo cũng trong tay nắm chặt.
Nào ai có bắt buộc em đâu. Em đã dấn thân nộp mình chân lý, cho lẽ công bằng.
Bài ca đồng bào đã sôi lên trong từng giọt máu.
Thuyền đã lướt nhanh.
Nhưng Bằng Lăng! Em không phải là con nai nhỏ bị đẩy xuống thuyền, bị cướp xuống thuyền.
Trên hai mái chèo chủ động, tình thương và trí tuệ, lẹ làng em đưa đẩy đôi tay.
Trong hoan hỉ em dấn thân, trong gian khổ em dấn thân… Điều này, anh biết.
48.
Còn có cái điệp khúc đó nữa không em:
Sống, em trọn dâng anh mái tóc xanh rười rượi.
Rồi ngày giữa tuổi ban mai.
Trong một ngày chay tịnh.
Em sẽ sửa áo, cài khăn.
Điểm chút nhụy hồng, chút phấn trắng.
Mặc chiếc áo dài đẹp nhất mà anh đã chọn.
Em sẽ nằm xuống bên anh, hồn xác trong như nước mắt.
Chết man dại, chết hồn nhiên, chết trinh bạch bên anh.
Nhưng điều này em ơi! Anh còn thiết tha gấp bội: với chiếc áo bà ba, em ngồi một giờ bên anh, quỳ bên anh, đón hơi thở anh với đồng xu cạo gió, với bát cháo hành khi anh ủ ê mình…
Giữ được một tấc sống cho anh, cho em vinh quang biết chừng nào, tự hào sung sướng biết chừng nào!
49.
Anh không quen nhảy mừng trước những điều vui chưa đến.
Nhưng cổ anh ngứa ngáy cồn cào.
Tiếng hát anh đã xôn xao trong cuống họng.
Tiếng hát phải bật ra.
Trời xanh gọi, nắng vàng gọi.
Trời xanh nắng vàng da diết gọi, tiếng hát phải bật ra.
Không phải những con người đang nói chuyện phiếm ở trong phòng đợi.
Không phải những cô gái quá rỗi thì giờ đang uốn éo trước những tấm gương.
Xe tốc hành sắp nổ máy.
Con tàu đang tiến tới những ngày mai.
Trên con tàu đó, những con người đã chiếm chỗ ngồi, đã dành vị trí.
Anh mở cửa chờ em.
Anh lại đóng cửa, đặng chờ em, lắng nghe từ tay em, những tiếng gõ.
Mắt anh nhìn thủng lá, chẳng thấy bóng em.
Có lẽ nào em chẳng đến.
Không, anh vẫn chờ em.
Dầu mưa bão, anh vẫn chờ em.
Dầu chiếc tàu tốc hành kia sắp khởi động, anh vẫn chờ em.
Như khi chưa biết tên em, anh đã chờ, đã đợi.
50.
Em đến rồi kia, đỏ trong màu áo.
Chiếc áo trời Sài Gòn chợt nắng chợt mưa.
Mưa còn đổ giọt vành mũ.
Gió còn rì rào trong vạt áo.
Mấy vệt bùn quệt trên lai quần, trên quai guốc.
Mặt em xanh xao lạ thường.
Em bảo: “mưa”
Em bảo: “gió”
Anh đáp: Anh cũng cùng em trong mưa gió.
Rồi vẫn đôi mắt ấy nhìn anh.
Anh kéo em vào lòng và bảo: Đời chưa hết đâu mưa gió.
Nhưng Bằng Lăng! Hãy hôn lên chiếc mũ đỏ của em, hôn lên chiếc áo đỏ của em, như hôn vào người em gian khổ thủy chung.
Một chiếc hôn thắm thiết, tưng bừng lên tóc người em thủy chung gian khổ ấy.
Không có người đồng hành ấy, chả có em, chả có anh, mà cũng chả có con đường, chả có tiếng hát, chả sớm có cái ngày mai rạng rỡ ấy mà lòng em mong đợi.
Trong hào quang gian khổ, ta bước lên chuyến tàu tốc hành sắp khởi động vẫn chờ em… như thuở ấy mặt trời lặng lẽ chờ em trong bóng tối.
51.
Bây giờ, đại dương đã thu lại thành ao tù.
Thuyền chúng ta đã phủ kín cả mặt biển.
Gió bão đã ngủ rồi.
Chó sói, bạch tuộc trên rừng dưới bể đã sạch bóng.
Trên tay anh, em ngắm mây, nước…
Em ngắm núi sông, em ngắm trăng sao…
Em ngắm những thiên hà….
Em nằm trên tay một bàn tay mẹ, đong đưa trong những quy luật thần diệu của thiên nhiên.
Tiếng thở của em như được truyền đi từ ngôi sao này qua ngôi sao nọ, từ thiên hà này qua thiên hà nọ.
Kỳ diệu là con người.
Vô vàn cảm tạ trái đất: Chiếc nôi xinh của con người.
Cuộc đối thoại triền miên giữa đôi ta tạm ngừng một chút. Và các ngôi sao trên trời trong phút giây ngừng cuộc hành trình, để nghe từ trong chín từng sâu thẳm của lòng em thốt lên hai tiếng “Anh yêu”.
52.
- Anh không buông tay em từ lúc nào anh nhỉ?
- Lúc nào anh cũng chẳng nhớ.
- Có phải lúc anh cùng em đi song song trên bãi biển: lúc em muốn biến thành hạt cát nhỏ, bay vào trong túi áo anh để cùng theo anh trên khắp các nẻo đường sống chết?
Có phải trên con đường hoang dại, khi da chân non em dẫm phải chiếc gai, một chân phải em nhắc cò cò?
Có phải, khi nhìn lên chợt thấy chiếc sao băng, em muốn ngã vào vai anh? Có phải chính lúc ấy, anh buông tay?
- Ôi em yêu đâu phải.
- Vậy, lúc nào?
- Chính là lúc lên đường lên vị trí hàng ngày, em nói với anh: Hôm nay em sẽ làm và em sẽ hát.
Lúc giữa phố, có trận mưa bất chợt, em biết lấy nón nghiêng che theo chiều mưa tạt và sau cơn mưa, em hân hoan sung sướng nhìn những cây đường tóc vừa mới gội?
Bằng Lăng! Lúc buông tay em chính là lúc anh cảm thấy anh cần có một bạn đồng hành.
Lúc đường xa, mặt trời sắp tụt xuống rừng chiều, từ đâu đó có tiếng kêu:
“Ngựa ơi chầm chậm lại
Xe ơi mau mau theo”.
Ngang nhau, ta mở cuộc đối thoại trường chinh.
53.
Trong vật chất sáng ngời bất diệt
Cuộc sống mãi mãi hồi sinh.
Bài thơ tình anh viết cho em
Không đứt đoạn
Nghìn năm không đứt đoạn…
Em nép mình nhìn tia nắng chiều lên cao trên cành mận.
Tia nắng chiều xuống dần tận gốc cây
Rồi tia nắng chiều mất hẳn.
Em sợ mất tia nắng trong mắt em.
Em sợ…
-Anh hiểu rồi. Em đừng nói nữa.
Ngày mai, khi ngọn gió đầu tiên của trái đất vừa thổi tới, tia nắng lại men tường, lại sáng trên cành mận.
Con bọ ngựa lại ngo ngoe trong rơm.
Con gà lại nhảy ổ.
Con tắc kè lại điểm canh.
Thế giới không đại loạn.
Cuộc sống sẽ thắng và đáng tin yêu biết chừng nào
Tin và yêu! Giai điệu chủ yếu của Hành khúc mỗi ngày.
54.
Xin em vút một cung đàn
Từ 30 tháng tư năm ấy, đến nay gần bốn mùa thu đã qua rồi trong mắt em, chiếc áo đỏ em mặc khi mưa gió chẳng chút phai màu…
“Lòng sao chợt thấy bồi hồi
Tưởng như mang nặng hồn người trong ta”.
Và em bảo: Có ngã cũng trong tay anh ngã. Và từ lúc nào em đã rời khỏi tay anh?
Những bước chân nho nhỏ dễ thương biết mấy. Những bước chân trở về quê cũ.
“Có con đường đất trắng chiều quê
Thương đôi chân nhỏ lại trở về
Nắng cuối mùa tháng Mười, tháng Chín
Áo mơ buồn nhuộm đỏ cả hàng me”.
Ngày nào em giận mình, như con én giận mình:
“Xuân sang rồi mà én quá trễ tràng”.
Nhưng bây giờ em giận đã nguôi:
“Em là con chim trốn tuyết
Nơi xứ lạnh một mùa đông
Lời cuối
Trên hành tinh, những đầu cầu của chân lý đang được cũng cố.
Mỗi ngày lại thêm một vị trí tiền tiêu trên khắp các lục địa mênh mông.
Bóng tối đã lui, đang lui, và sắp sạch bóng.
Cái ngày mai đó của tiếng của tiếng ca, điệu múa – sao mà gần gũi thế?
Hạnh phúc của đôi ta, có thể nào trọn vẹn, khi trong mắt chẳng có cái viễn cảnh đó của ngày mai.
Bằng Lăng! Một ngày kia, em sẽ không chỉ còn khoanh tròn một điểm không gian nho nhỏ, ổ sáng của tình yêu.
Trái đất – không chó sói, không hận thù là của chúng mình những người lao động. Em có nghe rõ lời anh?
Cái ngày ca hát đó sao mà gần gũi thế hở em? Đâu phải chỉ vì anh là người hay mơ mộng.
Nó đến như đêm nay, đúng nửa đêm, hoa quỳnh trước thềm ta sẽ nở.
Qua từng giọt mồ hôi đổ, em sờ được cái ngày mai của em
Quả đất qua cái tất yếu của sự vật cũng đang sờ được cái ngày mai xán lạn của mình.
Nhất định nửa đêm, hoa quỳnh sẽ nở
Chợt thấy một vệt hồng
Từ đêm khuya, em băng tới
Sờ mi có đôi giọt long lanh
Ôi cánh, ôi gió, ôi anh!
Đường chân lý chớ trách nhau chuyện đời sớm muộn
Biết mừng “hoa mười giờ” nở sớm
Càng thương hoa dạ lý muộn về khuya
Và em chẳng ngại ngùng khoe sự trễ tràng:
“Trễ tràng em vẫn sang sông
Vào xuân, em liệng mấy vòng anh coi”
Sáng nay anh nằm xuống võng, ngẩng mặt nhìn lên trời. Mây từng trên đứng lặng. Mây từng dưới bay rất nhanh. Và để lộ từng mảnh trời xanh ngắt. Nhìn xuống, ngõ phố từng giọt nắng vào lốm đốm khắp nơi:
“Có phải những ngày thu vàng sắp đến”
Anh vùng dậy lấy cây đàn ra, gắn từng cội phiếm, lau sáng từng dây. Và trong lòng anh, sáng ra một nỗi niềm tuyệt diệu.
Em đã đến kia rồi, gương mặt em rạng rỡ như chẳng bao giờ
Nốt ruồi son vẫn bám trên mi mắt
Cái nhìn bồ câu vẫn không hết ngẩn ngơ với nàng vàng, với trời xanh
Chiếc áo đỏ, gió mưa vẫn đó, trên tay
Mừng em đã thoát khỏi vòng tay anh
Không gian cũ với em bây giờ đã quá hẹp
Chào người em nhỏ
Anh vì em so dây, lựa phím
Xin em vút một cung đàn
Sài Gòn tháng 5/1978
VanVN.Net – Như tin đã đưa, ngày 20/10/2011, Chánh văn phòng Hội Nhà văn Việt Nam – nhà thơ Đỗ Hàn, được sự ủy quyền của nhà văn Nguyễn Trí Huân – Phó chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, đã ...
VanVN.Net – Như tin VanVN.Net đã đưa, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang vừa ký Quyết định truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho liệt sĩ Nguyễn Hoàng Ca (tức nhà văn Nguyễn Thi, Nguyễn ...
VanVN.Net - Nhà văn Xuân Thiều ăn mừng tân gia. Sau bao nhiêu năm ăn ở chật chội trong khu tập thể, bây giờ khi tuổi đã cao nhà văn mới có được một ngôi nhà riêng. Nhà ba tầng. Đẹp ...
VanVN.Net - "Đất bỏng" thực sự là một cuốn tiểu thuyết mang tính sử thi hấp dẫn người đọc. Cái bỏng rát của vùng đất đó không chỉ dừng lại ở sự bỏng rát của thời tiết vùng mỏ vỗn dĩ ...
VanVN.Net – Sáng nay, 06/12/2011, tại trụ sở Hội Nhà văn Việt Nam (số 9 Nguyễn Đình Chiểu – Hai Bà Trưng – Hà Nội), cuộc tọa đàm văn học tiểu thuyết Quyên của nhà văn Nguyễn Văn Thọ được tổ ...
VanVN.Net - Trong lịch sử văn học nước nhà chưa từng thấy một ai ngoài Hoài Thanh cùng một lúc phát hiện hơn 40 gương mặt thi ca và liền đó định hình họ trên thi đàn. Hơn 40 gương mặt ...
Tiêu đề
Viết bình luận của bạn