Những gì thuộc quan niệm và nhận thức của Văn Giá về phê bình văn học, về học vấn của một nhà phê bình văn học và học vấn của một nhà văn, nhà thơ, về thực trạng của LLPB hiện nay, về chế độ nhuận bút, về phê bình văn học đích thực và phê bình văn học trên báo chí... xin không nói lại vì tuy có chỗ do bức xúc nên anh nói hơi quá nhưng phần lớn đều có thể thông cảm, đồng tình. Chỉ xin nói lại về một số chứng cớ mà anh đưa ra để chứng minh về sự bị bỏ rơi của LLPB, mà anh cam đoan rằng hoàn toàn không nói ngoa.

    Trong số những chứng cớ Văn Giá đưa ra không phải không có những chứng cớ đúng. Chẳng hạn: Sau Hội nghị những người viết văn trẻ... Hội Nhà văn chưa bao giờ ra tuyển tập LLPB, trong khi đó chỉ có các tuyển về sáng tác, hoặc Chưa bao giờ có trại sáng tác dành riêng cho những người viết phê bình. Thực tế như vậy nhưng lại phải xem xem sau Hội nghị Nhà văn trẻ ấy và sau trại sáng tác trẻ ấy có bao nhiêu tác phẩm LLPB đủ chất lượng để làm được những điều như Văn Giá muốn. Ở đây Văn Giá chỉ đúng một nửa. Nhưng ở những chứng cớ này thì anh hoàn toàn không chính xác: Trong số Hội nghị LLPB... số người viết PB trẻ được tham gia rất ít, đã thế khi tham dự hầu như không được phát biểu, không được đối thoại. Thực tế trong những nhiệm kỳ VI và nhiệm kỳ VII của BCH Hội Nhà văn vừa qua Hội đã tổ chức được 2 cuộc Hội nghị toàn quốc về LLPB (Ở Tam Đảo năm 2001 và ở Đồ Sơn năm 2006) mỗi cuộc với hàng trăm đại biểu, trên 60 bản tham luận, trong đó không một cây bút phê bình trẻ nào không có giấy mời tới dự, thậm chí cả những người chưa phải là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam cũng được mời chính thức và trình bày tham luận như Nguyễn Hoà, Phạm Xuân Nguyên, Nguyễn Thanh Sơn... Nhân đây cũng xin nhắc Văn Giá rằng trong lịch sử ra đời và hoạt động của Hội Nhà văn, trước đấy chưa hề có những Hội nghị cỡ quốc gia như vậy, và cho đến nay ở các lĩnh vực văn xuôi, thơ cũng chưa có những hội nghị tương tự. Có thể Hội nghị chưa có những kết quả như mong muốn của nhiều anh chị em hội viên, nhưng không thể phủ nhận những cố gắng của BCH Hội Nhà văn, khi nồng nhiệt minh họa cho luận điểm LLPB bị bỏ rơi như Văn Giá đã làm. Tiếp đến Văn Giá cũng sai nốt khi anh cho rằng: Trong các cuộc thi về thơ, về văn xuôi, các thành viên Ban giám khảo chưa bao giờ có một nhà LLPB nào tham gia chấm giải. Các giải chỉ do các nhà sáng tác bầu bán, không có giới LLPB phản biện. Đó cũng là một trong những lý do làm cho chất lượng giải thấp. Theo tôi được biết những lần xét giải thưởng hàng năm của Hội, thành phần Hội đồng chung khảo, không phải chưa bao giờ có nhà LLPB tham gia như Văn Giá nói, mà là bao giờ cũng có ít nhất một thành viên là nhà LLPB. Từ những năm trước là nhà phê bình văn học Lê Quang Trang, chủ tịch Hội đồng LLPB của Hội tham gia, năm ngoái – năm 2010 là nhà LLPB Nguyễn Ngọc Thiện tham gia. Còn cuộc thi tiểu thuyết 2002-2004 có nhà LLPB Phong Lê trong Hội đồng chung khảo, cuộc thi tiểu thuyết 2008-2010 các anh Phong Lê, Phương Lựu, Trần Đình Sử, Lê Thành Nghị cũng tham gia Hội đồng chung khảo. Văn Giá cho rằng các giải chỉ do những nhà sáng tác bầu bán... cũng là một trong những lý do làm cho chất lượng giải thấp vừa không chính xác vừa không biết là đang xúc phạm những người sáng tác! Tiếp đến Văn Giá cho rằng: Trong các cuộc tiếp xúc với các tổ chức và cá nhân thuộc văn học nước ngoài do HNV tổ chức, trong số các thành viên được mời, những người làm LLPB thường cũng bị bỏ quên nốt. Văn Giá tại đây cũng sai nốt! Tôi không biết anh có thường được mời dự họp không nhưng nếu có chắc anh cũng không có thì giờ tham gia. Bằng chứng là mấy năm được sinh hoạt với anh ở Hội đồng LLPB của Hôị không mấy khi Văn Giá có điều kiện tham dự đầy đủ những sinh hoạt của Hội đồng. Còn tôi biết ở Hội Nhà văn mỗi lần có khách nước ngoài đến, mỗi lần tổ chức những Hội nghị quốc tế, lo nhất của anh Hữu Thỉnh là khách mời thưa vắng. Mà có những cuộc thưa vắng thật. Lẽ nào anh lại bỏ quên nốt như Văn Giá nói!

    Lý luận phê bình văn học yếu kém, không theo kịp sáng tác, đội ngũ những người làm công tác LLPB hiện nay rất ít... Điều đó đúng. Nhưng yếu kém là một chuyện, từ trước đến nay có ai không biết điều này đâu, còn nói rằng LLPB đang bị bỏ rơi là không thoả đáng. Hãy lật lại những trang nghị quyết qua những kỳ Đại hội, LLPB bao giờ cũng là nơi thể hiện những trăn trở lớn nhất của BCH Hội. Nhưng không phải chỉ là nghị quyết. Việc gia tăng lực lượng LLPB mà Đại hội Nhà văn lần thứ VIII lựa chọn nhà phê bình văn học Lê Quang Trang và nhà lý luận phê bình Phan Trọng Thưởng vào BCH Hội để chỉ đạo công tác LLPB là việc làm thể hiện sự quan tâm của hội viên đối với LLPB. Trong những năm gần đây nhà nước có một khoản kinh phí tài trợ sáng tác, các hội viên Hội đồng LLPB, người nhiều kẻ ít, ai có công trình đều được đầu tư kể cả đầu tư chiều sâu như những hội viên khác không hề có sự phân biệt. Có công trình của LLPB được đầu tư đến mấy chục triệu đồng. Những lớp bồi dưỡng nghiệp vụ của Hội ngoài các nhà văn, nhà thơ thường có những cây bút viết phê bình, thậm chí đã có lớp tập huấn dành riêng cho những cây bút phê bình. Đó là khoá 2 năm 2008 tập hợp trên 50 anh chị em đang làm công tác LLPB ở trung uơng và địa phương về dự, trong đó còn có 6 sinh viên lúc đó đang học khóa 8 khoa Sáng tác – Lý luận – Phê bình văn học (Trường ĐH Văn hóa) do chính Văn Giá làm Chủ nhiệm khoa. Khóa học này nhà thơ Hữu Thỉnh trực tiếp phụ trách...

    Còn một số hiện tượng phê bình văn học mà Văn Giá cho rằng LLPB đang bị rẻ rúng, đang bị loạn, chẳng hạn như căn bệnh hư văn, căn bệnh súng sính khái niệm, căn bệnh không hiểu đâu là văn thật, văn giả, bệnh thông thái rởm, bệnh chạy theo mốt, rồi thì các nhà văn chỉ thích đọc bài phê bình về chính mình chứ không thích đọc bài phê bình về người khác... anh không dẫn chứng cụ thể ai? Bài nào? Nên xin phép không nói thêm ở đây!

     Nhìn thẳng và nói thẳng là tốt, thậm chí rất tốt về bất cứ hiện tượng nào chưa tốt của đời sống. Nhưng tốt hơn nếu trên tinh thần trách nhiệm và hiểu biết kỹ chứ không phải chỉ trên những bức xúc của mình. Vực dậy một nền LLPB như mong muốn lúc này là rất khó khăn. Tổ chức cố gắng, mỗi một nhà văn cố gắng, để phê bình theo kịp sáng tác đã là một kỳ vọng của nền văn học nước ta lúc này. Muốn thế, mọi người, các nhà văn ai cũng là người trong cuộc, chứ không phải tự tách mình khỏi cái tình trạng...loạn như anh Văn Giá nêu ra.

---------------------------------

(Những chữ in nghiêng trong bài là trích từ bài báo trên của nhà phê bình văn học Văn Giá)

                                                            Ngày 29-6-2011