Năm 1950, ông chuyển lên Thủ đô Budapest làm nhân viên Bộ Giáo dục, rồi chuyển dần sang làm biên tập viên các tạp chí văn học, đồng thời cũng là đại biểu quốc hội từ năm 1961. Năm 1970, ông là thành viên Đoàn đại biểu Hội đồng Hòa bình thế giới của Hungary sang tham quan làm việc tại Việt Nam và đã đột ngột mất tại Hà Nội vào ngày 16-4-1970.

 

Những bài thơ đầu tiên của Vaci Mihaly được in trong tạp chí Âm thanh mới vào năm 1955. Cũng trong năm này, ông cho xuất bản thành tập nhan đề Mái hiên. Các tập tiếp theo lúc sinh thời là Hương mộc, 1959; Đâu cũng là nhà, 1961; Quyền lực người nghèo, 1964; Từ phương Đông, 1965; Cây keo trong gió lộng, 1966; và Mưa rơi xuống cát, 1968. Sau khi qua đời, nhiều tập thơ và văn xuôi, tiểu luận tiếp tục được in ra, trong đó quan trọng nhất là tập thơ Con của nhân quần, 1970; và tập văn xuôi Toldi phục sinh, 1972.

Nét nổi bật nhất trong thơ ông là tình yêu quê hương đất nước, yêu con người, đặc biệt là người tình, người vợ. Từ tình yêu nước, yêu dân tộc mình, ông đã đến với tình yêu nhân loại, đặc biệt là các dân tộc bị nô lệ, bị chiến tranh, áp bức như Việt Nam lúc bấy giờ.

Sau đây chúng tôi xin giới thiệu một chùm thơ về mảng đề tài quan trọng nhất này của thế giới thơ Vaci Mihaly.

 

 

                                 TỪ PHƯƠNG ĐÔNG

                                        (Kelet felol)

 

                   Đất nước hai ngàn năm tuyết trắng đường ta

                   In dấu ông cha bao đời cơ cực

                   Dân chăn cừu, thập tự quân, haiđu, kurút

                   Lớn lên từ đầy tớ, du mục, hoang sơ

                   Từ đạo quân dân cày khao khát tự do

                   Từ phương Đông gieo mầm cách mạng

                   Cây Tự do phương Đông luôn luôn rọi sáng

                   Những bàn tay nắm chặt, tiến hàng đầu.

 

Nơi đây tổ tiên xưa xuống ngựa nhìn nhau

- Ta hãy lấy miền này làm đồng cỏ rộng?

Bao thử thách nặng nề nơi đây từng sống

- Tổ quốc thế nào hãy dựng cho mau!

Lên đường chậm trễ ngàn năm sau

Đoàn lập quốc và đoàn giành đất

Cọc đầu tiên nơi đây ta đóng mốc

Thay cột lều xưa, ruộng đất về ta.

 

Giặc kéo lê thanh gươm máu đến mọi nhà

Chúng lao ngựa từ đây đi giết chóc

Những thanh gươm mũi tên Tácta đau xót

Tan hết nơi đây tim lại đập bình yên

Ai rực lửa, nơi đây cháy nhanh hơn

- Apaxai, Trôcônai nóng hổi!

Ai nơi đây đứng lên không quỳ gối

Nghịch tặc kia chính là kẻ vô loài!

 

Nơi đây Tôlđi dũng sĩ anh tài

Bê đá ném nặng chín lần thế kỷ

Nơi đây Machi đã ba lần đánh tên địa chủ

Dũng sĩ Iani chém chết ác rồng

Con Ngòi chạy từ đây ra tới Đại Dương

Tim trong trắng nơi đây rung động

Một đồng xu nơi đây đòi sự sống

Giục giã Người đi bộ suốt thời gian.

 

Những tị hiềm, thuốc phiện, dị đoan

Thi nhau thịt đám dân đen hèn mọn

Càng khổ hơn cái nghèo đau đớn

Bệnh hủi, bệnh lao mặc sức hoành hành

Một hàng hiên đất ẩm ướt hôi tanh

Bốn gia đình thi nhau ho ra máu.

Ai từ đây ra đi, hăng say chiến đấu

Thay mặt dân tung nắm đấm - trái tim oằn!

 

Tổ quốc ơi, đây phía trái hiền lành

- Nơi con tim vẫn dồn dập đập

Những vấp ngã nơi này đau đớn nhất

Những quằn quại của Người, đây chịu nhiều hơn

Đây bãi mìn, chiến trường rên siết từng cơn

- Trên miền này tiếng đập dồn ép nén

Nhiều việc chôn sâu đang chờ ta đến

Khơi ngòi cho tiếng nổ rền vang.

 

Ai từ đây ra đi đều hiểu rõ ràng

Còn quá ít, dáng thơ ca còn thấp

Đường chiến đấu ta đi nhanh bước gấp

Đường trước đây bậc tiền bối hy sinh

Ta tìm trong đống giẻ đỏ văn minh

Được cất kỹ trong lòng dân nung nấu

Tai ta nghe hai nghìn năm rỉ máu

Những ước mơ, những khẩu lệnh giục ta đi!

 

                                                        1961

 

 

 

               QUẦN ÁO CỞI  RA, EM BẮT ĐẦU THON THẢ

        (Mikor vetkezni kezd és karcsu )

 

Quần áo cởi ra, em bắt đầu thon thả

thân hình em - bài ca thơm ngát hoa hồng

bay lên từ những xoắn vòng cái váy

như mây bông cặp tuyết lê rung rinh

                        hướng bàn tay anh dò tìm ve vuốt

từ chiếc quần hoa, cặp đùi, cười sặc sụa

Những cây sậy màu nâu óng ánh ngả nghiêng

từ nơi ẩn nấp mười ngón tay cười anh

- Anh nhìn gì?- Cứ trân trân, hau háu

trên bờ mắt anh run run nhìn trộm

cô gái kia đang trút bỏ áo quần

khi bắt đầu lộ ra thon thả thân hình.

 

 

 

             

 

 

                   ĐÔI CÁNH

                   (Kêt szárny)

 

Mỗi chúng ta là từng chiếc cánh

nâng ý nghĩ lên, hai chiếc thành đôi.

Con chim bay lên trời rồi rơi xuống đất

nếu  lìa tách khỏi nhau mỗi chiếc rụng rời.

 

Anh với em, ta - đôi cánh trên tầng mây

Ta không thể bay nếu hai ta riêng biệt

dù trống ngực ta đập cùng một nhịp

thì chính xác kia chẳng ý nghĩa gì.

 

Bay đi em cùng anh bay đi

cùng một lần đôi ta vỗ cánh.

Những cái lông rơi rơi theo gió mạnh

chúng ta vẫn là đôi cánh cùng nhau.

 

 

                      SAU  ĐÓ

                      ( Aztán)

 

Em nhớ không? Sau đó dễ chịu sao

quay phía em- nghe ngọt ngào giọng nói

Em rung lên nếu như anh ghé sát

gần tai em, vừa hôn lại thì thào.

 

Trước khi đi nằm ta ôm ấp nhau

Đang dọn ổ đôi khi quay lại

nửa thức nửa mơ nhìn nhau vẫn hỏi

Yêu anh không? Còn yêu em không?

 

Em nhớ không? Em có thể quên anh

Nhưng hãy nhớ những phút giây âu yếm

khi em trốn vào tim anh sâu kín

và quên đi chính bản thân mình.

 

 

 

 

 

                  NGHĨ TỚI EM – LÀ ANH LẠI NỞ HOA

         (Ha rád gondolok - virágzom)

 

       

                        Trong tim anh tiếng chuông ngân nga

như cơn mưa ào ào dồn dập.

Em ở đâu giờ này xa cách

Nhìn cái gì cũng gợi nhắc nhớ em.

Có cái gì như trách móc tiếng chim

Anh bỏ em nơi đâu?- Nó hót

Em ở nơi nào xa lơ xa lắc

Khuôn mặt anh nhìn có tiếng khóc của em.

Dù anh nói bất cứ lời nào ấm êm

Cũng chỉ nghe tiếng em thổn thức.

 

Em là miền đất chưa ai đi tới

nơi anh vẫn ước ao chờ đợi.

Là bầu trời bên kia núi trong veo

Là biển dạt dào mênh mông sóng vỗ

Là tầm nhìn cho anh lái tàu đi.

 

Những cánh bay bất động lặng im

Em núp trong anh tiếng khóc em theo đuổi

Rặng liễu của anh nước mắt em ướt đẫm

Trong anh có một phong cầm

nhung mượt mà che chở

Anh là cái cây kỳ diệu của em

Nghĩ tới em là anh lại nở hoa.

 

Mọi cái sống, cho sống vì Em

Hòm pha lê số phận anh vây kín

nở ra em như một bông hồng .

 

 

                                                                                                            Vũ ngọc Cân

Dịch và giới thiệu từ nguyên tác

Nguồn: Văn Nghệ