Thưởng ngoạn thiên nhiên

Vào dịp cuối tuần, tại bến Thung Nai, xã Cao Phong, xe ôtô đỗ dài kín bãi để chuyển tiếp lên thuyền đi thăm lòng hồ Hòa Bình. Phó giám đốc Viet Vision travel Lê Quang Đạo cho biết, vào dịp đầu năm, tuyến du lịch lòng hồ Hòa Bình luôn tập nấp khách nội địa với tuyến đền chúa Thác Bờ - động Thác Bờ.

Chỉ mất khoảng 30 phút từ bến Thung Nai, chúng tôi đã đến đền Thác Bờ nằm lưng chừng núi. Theo lời hướng dẫn viên bản địa, ngôi đền từ lâu đã trở thành điểm du lịch tâm linh độc đáo thuộc quần thể du lịch lòng hồ Hòa Bình. Đền thờ bà Đinh Thị Vân, người Mường và một phụ nữ dân tộc Dao ở Vầy Nưa, đã giúp vua Lê Thái Tổ và quân lính vượt qua nhiều thác ghềnh dẹp loạn đèo Cát Hãn. Khi hai bà mất, vua Lê đã truy phong công trạng, ban chiếu cho dân lập đền thờ. Đền nằm dưới Thác Bờ nên gọi là đền chúa Thác Bờ. Khi chưa xây dựng đập thủy điện Hòa Bình, đoạn Thác Bờ - Ghềnh Hoa hiểm trở vô cùng, thuyền bè đi qua hay bị đắm. Do đó, đi lễ đền bà chúa Thác Bờ còn mong bà che chở và phù trợ cho dân chài, thuyền buôn đi qua xứ này.

Khi thủy điện Hòa Bình tích nước, đền thờ mới được người dân hai bên lòng hồ dựng lên nằm gần như đối diện nhau (một đền thờ ở xã Vầy Nưa, Đà Bắc và một đền tại xã Ngòi Hoa, Tân Lạc). Vào ngày rằm, mồng một, đền bà chúa Thác Bờ luôn diễn ra hầu đồng và khách du lịch có cơ hội khám phá nét văn hóa độc đáo của những giá đồng.

Nằm trên cung đường giữa 2 đền chúa Thác Bờ, du khách còn có thể ghé thăm động Thác Bờ, huyện Tân Lạc, với nhiều tầng, thạch nhũ muôn hình lung linh. Năm 2009, động Thác Bờ đã được Bộ VH, TT và DL công nhận là di tích danh thắng quốc gia.

Không gian văn hóa Mường

Nằm giữa cung đường từ bến Thung Nai về TP Hòa Bình, du khách sẽ có dịp dừng chân tại Bảo tàng Không gian văn hóa Mường của họa sỹ Vũ Đức Hiếu. Tuy là người Kinh nhưng sinh ra và lớn lên tại Hòa Bình, Vũ Đức Hiếu đã dành hơn chục năm sưu tập các hiện vật và tái hiện không gian sống của người Mường nằm trên vạt đồi rộng 2ha. Đây là bảo tàng tư nhân đầu tiên về văn hóa của dân tộc Mường.

Bảo tàng được chia làm 2 khu vực: khu Tái hiện và khu Trưng bày. Khu Tái hiện gồm 4 khu nhà sàn (nhà Lang, nhà Ậu, nhà Nóc, nhà Nóc trọi) đại diện cho 4 tầng lớp trong xã hội Mường. Nhà Lang là của tầng lớp có quyền lực cao nhất, nắm quyền thống trị toàn Mường. Nhà Ậu dành cho những người giúp việc cho nhà Lang. Nhà Nóc là của tầng lớp bình dân trong xã hội Mường. Tầng lớp bần cùng nhất trong xã hội Mường ở trong nhà Nóc trọi. Các ngôi nhà này được sưu tầm và xây dựng từ chính nhà của người Mường. Nhà cổ nhất có tuổi đời hơn 100 năm, được mua lại từ một gia đình tại huyện Tân Lạc. Khu Trưng bày gồm các nhà trưng bày theo chủ đề, trưng bày cố định (ruộng bậc thang, ao cá, xe nước…), thư viện và khu trưng bày nghệ thuật. Các khối nhà liên kết với nhau bởi hệ thống đường đi, khu trưng bày ngoài trời và sân chơi cộng đồng.

Đến nay, bảo tàng đã sưu tầm và lưu giữ hơn 3.000 hiện vật, trong đó có nhiều hiện vật giá trị như: cồng chiêng, lư đồng... Hiện vật được bố trí theo từng nhóm chủ đề như: công cụ đánh bắt cá, công cụ nghề dệt, dụng cụ săn bắn, phòng tang ma, đồ dùng sinh hoạt gia đình...

Có thể nói, Không gian văn hóa Mường không chỉ để thăm quan, giải trí mà còn là nơi tìm hiểu, nghiên cứu về giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Mường. Chị Đinh Thị Phú, thuyết minh viên của bảo tàng thừa nhận: “Dù là người Mường nhưng tôi không để ý tới những tập tục, vật dụng trong sinh hoạt của người Mường. Nhiều tập tục, đồ dùng ngày xưa cũng dần mất đi. Khi vào đây làm việc, tôi mới có điều kiện hệ thống lại những nét đẹp văn hóa Mường và quảng bá nét đẹp đó”.

Bảo tàng Không gian văn hóa Mường đang là điểm dừng chân hấp dẫn của khách du lịch trong nước và quốc tế. Tại đây thường tổ chức các hoạt động hướng dẫn kỹ năng sống, lồng ghép các chương trình tìm hiểu văn hóa, để giới trẻ vừa học vừa chơi. Một loại hình du lịch mới vừa khám phá tự nhiên, văn hóa bản địa, sống gần gũi với thiên nhiên đang hấp dẫn du khách dịp hè này.

(Nguồn Daibieunhandan)