Nhà văn - Tác phẩm

2/9
6:08 PM 2017

CHUYÊN MỤC NHÀ VĂN-TÁC PHẨM: NHÀ THƠ THU BỒN

Nhà thơ Thu Bồn (tên khai sinh là Hà Đức Trọng) sinh năm 1935 tại Điện Thắng, Điện Bàn, Quảng Nam, vừa được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT. Năm 1965, trường ca Bài ca chim Chơ Rao từ miền Nam gửi ra được in toàn bộ trên báo Văn nghệ, giới thiệu Thu Bồn với độc giả miền Bắc.

                                                  Nhà thơ Thu Bồn

Trường ca được đón nhận như một thành tựu thơ ca của miền Nam. Gần 40 năm đã trôi qua, Thu Bồn đã mở rộng sức hút sang nhiều thể loại. Ông có thơ ngắn, tiểu thuyết, nhưng trường ca vẫn là sở trường của ông.

 Trong đó Bài ca chim Chơ Rao vẫn được coi là thành công có tính định hướng cho phong cách tiêu biểu của ông. Đây là khúc ca lãng mạn ca ngợi lòng yêu tự do, ý chí bất khuất. Cốt truyện đậm màu sắc lãng mạn nhưng tính cách các nhân vật chân thật, hợp lôgich. Thu Bồn sử dụng tiếng hát như một biểu tượng của sức mạnh chân lý. Tiếng hát giúp ông mở rộng không gian trường ca: Từ không khí âm u của mấy dãy xà lim chết chóc ở Tây Nguyên, tiếng hát gợi hình ảnh quê hương miền xuôi, miền ngược. Ngòi bút Thu Bồn vốn phóng khoáng và gợi cảm được dịp tung hoành trong các khung cảnh hoành tráng, hành động, hùng vĩ, kỳ ảo. Hùng và Rin bị giặc thiêu sống trước đồng bào, trước rừng núi Tây Nguyên, Thu Bồn dựng một khung cảnh bi tráng: 
 

Ùn ùn ngọn lửa cao như núi 
Chúng chờ nghe những tiếng rên la 
Nhưng lạ lùng thay hai ngọn lửa 
Bỗng trầm hùng vang vọng khúc ca

Và một chi tiết sáng tạo như trong bi kịch Hy Lạp cổ xưa: Khi hai sợi dây trói đã cháy, hai người con Kinh Thượng ấy: 
 

Hai ngọn lửa đuốc rùng rùng tiến lại 
Hai vòng tay lửa gắn vào nhau

Thu Bồn có sức bút mạnh mẽ. Ông viết nhanh, viết nhiều, chất lượng khá đều. Ông hay trở lại với đề tài Tây Nguyên, vùng đất đánh thức trí tưởng tượng của ông từ tuổi bé thơ, khi bỏ cả ngày xuống chợ Thanh Quýt để xem người Thượng cưỡi voi về mua bán. Trong kháng chiến chống Pháp, ông sống với đồng bào Tây Nguyên, xúc động trước bao tấm gương hy sinh cao cả của đồng bào. Ông sử dụng nhuần nhuyễn các chất liệu Tây Nguyên, hơn thế ông kỳ ảo hoá, tạo thêm sức mê đắm hoang dại và thần kỳ. Những cuộc săn thú săn người trong Ba Dan khát kỳ lạ và lôi cuốn. Đất nước Campuchia hiền hoà tương phản gay gắt với hành động diệt chủng man rợ, quái đản của bọn Pôn Pốt. Chỗ xung đột gay gắt là chỗ Thu Bồn thường cất lên những cảm xúc mạnh mẽ, xây dựng các hình tượng có tầm vóc. Ông lựa chi tiết đặc tả rất có thần. Thủ đô Phnôm Pênh trong nạn diệt chủng: 
 

Những con chuột ăn gót chân người sống 
Những con mèo hoang bị chuột tha đi

Nét hùng vĩ của cảnh và người Tây Nguyên được hình tượng hoá: 
 

Quê hương lạnh đắp chăn bằng lửa 
Con đại bàng nhắm mắt ngủ trong mây

Cảnh chủ làng săn đuổi đôi trai gái (Ba Dan khát): dòng sông quặn lại/ Mặt trời đau mờ mịt dưới lòng sâu. Cảnh bà mẹ Chàm có đứa con bị giết đi tìm giết mẹ tên giết người. Những hành động bất ngờ của những tính cách mạnh mẽ giàu chất lãng mạn và giàu chất thơ mang tính nhân dân. 

Ở những bài thơ ngắn, Thu Bồn cũng viết bằng hơi trường ca. Không được kể chuyện thì ông dùng tình và tứ để biểu hiện. Trong những năm chiến tranh, Thu Bồn muốn mang thơ góp vào công tác tuyên truyền cổ võ chiến đấu, mỗi sự tích ông đều biến thành một đề tài. Cảm xúc và cả ý tưởng đều không theo kịp. 

Thu Bồn giờ đây đã vào tuổi bảy mươi. Những năm gần đây, thơ ông hướng về khám phá nội tâm, đúng hơn là chiêm nghiệm lại tháng ngày ông đã sống. Ông nhớ một miền quê thơ ấu, cái làng Phú Thạch, thị xã Tuy Hoà, những lam lũ vất vả một thời xưa. Ông nhớ Hà Nội, Nơi không xa cách được mà mình xa cách rồi. Ông nhớ mùa đông xứ Bắc áo bông rộng thênh thang những năm tập kết. Ông nhớ Những con người đi qua đời tôi chẳng bao giờ gặp lại. Ông phát hiện những lẽ đời sâu nặng trong những việc thường ngày. Đôi lúc thoáng qua cảm giác chua chát trước biến động của cuộc sống hôm nay. Ông chia sẻ và cảm thông sâu sắc với người nông dân sương nắng tự bao đời mà hôm nay vẫn còn sương nắng Ngày úp mặt xuống cánh đồng/ Đêm úp mặt lên hai cánh tay. Ông cảm nghe cuộc đời trôi nhanh, hoài bão ước mơ còn đầy ắp mà năm tháng cạn dần tới đáy. Thơ ông thâm trầm hơn nhưng vẫn đầy phóng khoáng. 
14-11-2001 
Vũ Quần Phương 

Thu Bồn mất ngày 17/6/2003. Các tác phẩm của ông: Bài ca chim Chơ Rao (trường ca, 1962), Tre xanh (thơ, 1969), Mặt đất không quên (thơ, 1970), Campuchia hy vọng (trường ca, 1978), Oran 76 ngọn (trường ca, 1979), Người vắt sữa bầu trời (trường ca, 1985), Thông điệp mùa xuân (trường ca, 1985), Một trăm bài thơ tình nhờ em đặt tên (thơ, 1992)... 

Các giải thưởng: giải văn học Nguyễn Đình Chiểu, giải thưởng văn học quốc tế của Hội Nhà văn Á Phi (1973), giải thưởng báo Hà Nội Mới (1969)...

(Nguồn: Thi viện)

 

THƠ THU BỒN

GỬI LÒNG CON ĐẾN CÙNG CHA

 

Kính tặng hương hồn Bác 

Có người thợ dựng thành đồng 
Đã yên nghỉ tận sông Hồng, mẹ ơi 
Con đi dưới một vòm trời 
Đau thương nhưng vẫn sáng ngời lòng tin 
Đã ngừng đập một quả tim 
Đã ngừng đập một cánh chim đại bàng 
Nỗi đau vô tận thời gian 
Nhớ thương nhưng chớ lệ tràn đẫm mi 
Hành trang Bác chẳng có gì 
Một đôi dép mỏng đã lì chông gai 
Cho con núi rộng sông dài 
Cho con lưỡi kiếm đã mài nghìn năm 
Cho con những ánh trăng rằm 
Có quà có bánh lời thăm ân tình 
Bác là Bác Hồ Chí Minh 
Qua lòng Bác thấu nghĩa tình bạn ta 
Nhẹ nhàng nên Bác đi xa 
Bác đi đi mãi vượt qua biên thuỳ 
Tiếc rằng trước lúc chia ly 
Con chưa thấy được dáng đi của Người 
Hẳn trong đôi mắt sáng ngời 
Vẫn nguyên vẹn một khoảng trời phương Nam 
Con qua Cẩm Lệ sông Hàn 
Ngũ Hành Sơn đứng mơ màng bóng Cha 
Hỡi Người những đất cùng hoa 
Tấm thân hai cuộc xông pha trường kỳ 
Hàng cây Bác đã xanh rì 
Bóng râm toả mát đường đi loài người 
Bác gieo giống bốn phương trời 
Một ngòi bút cũng sáng ngời lưỡi lê 
Bác nằm lòng trải ven đê 
Quả tim khuya sớm đi về miền Nam 
Bác đi dưới rặng dừa lam 
Bác đi tóc trắng vườn cam chín vàng 
Cầu treo lắt léo Bác sang 
Bác bước nhẹ nhàng như thuở còn trai 
Bác như ánh nắng ban mai 
Chiếu soi bãi rậm truông dài con đi 
Những hòn núi đá gan lì 
Sát vai đứng trụ dưới vì sao xanh. 
Những nòng súng thép long lanh 
Gạt sương rẽ lá băng nhanh dập dồn 
Bạn từ bãi biển Hirôn 
Bạn còn đến kịp để hôn Bác Hồ 
Mà con trông đợi Bác vô 
Ngắm phương Bắc nhớ Thủ đô quặn lòng 
Con xin gửi nắm đất nồng 
Chắn che giữ nước sông Hồng đương lên 
Cho con làm một mũi tên 
Xoè năm cánh nhọn giương trên thành đồng 
Việt Nam ơi giống Tiên Rồng 
Bốn nghìn năm lấy máu hồng làm hoa 
Gửi lòng con đến cùng Cha 
Chiến công đất nước kết hoa triệu vòng.


9-1969 

 

ORAN 76 NGỌN

 

Cây mọc lên theo ý những cánh rừng 
đâu phải cơn gió ngông qua bờ bãi 
anh yêu em là dể tìm anh lại 
trong lòng em anh tìm mãi vậy thôi 
thế là em thông minh đã hiểu rồi 
lời yêu mến cũng là lời tự thú 
Những câu thơ không viết được bằng vần 
không trau chuốt như tóc em vừa chải đứng chờ anh 
anh viết những câu thơ như rừng sau bão 
như măng mọc sau mưa 
kiến tha mồi trời lụt 
chim con tập bay rời miệng tổ đôi cánh bíu bầu trời 
như tóc em rối tung trong gió bay đến dời anh một buổi 
sáng chẳng bình yên 
em chưa kịp nói lời về tình yêu 
vì mắt em nhanh hơn lời nói 
tim em đập mạnh hơn tiếng nổ đạn bom 
có bờ vai nào gầy hơn đôi vai em nữa 
hỡi chiếc đòn gánh tre kĩu kịt những gánh nước nặng đầy 
có chiếc nan nào của những chiếc lồng 
cứng hơn những chiếc xương trong lồng ngực của em 
canh giữ một con chim có đôi cánh đập bằng máu đỏ 
ngàn sao nhấp nháy chẳng rỉ hoen 
làm mặt đất qua đêm trẻ lại 
mắt em hai điểm sáng tình yêu 
soi nhìn đêm ô cửa 
tiếng còi khuya 
gió lùa mang tất cả mùi hương vào hơi thở con tàu 
hạnh phúc! 
tình yêu! 
ngọn rau nhỏ nuôi xanh bao dòng chữ 
ngòi bút anh bỗng hoá chiếc lưỡi cày 
dưới trời hè nắng nung như lửa 
anh viết bản trường ca này để tặng em đây! 
năm mảnh dạn xuyên qua ngực anh 
người chiến sĩ Campuchia 
bạn ơi có biết 
anh ở đâu 
vợ, con nơi nào 
dù thần chết có làm khuôn mặt anh đau đớn 
nhưng nét trẻ tươi còn đọng lại vành môi 
trong đôi mắt sâu mơ mộng 
hai cánh tay dài anh dang rộng 
như dôi cánh sắp bay 
da anh nâu dịu mát luống cày 
như thốt nốt chín cây 
như ngọn núi tím bầm Oran 76 ngọn 
như Pâylin mặt trời sắp lặn 
ném sức tràn lên dãy núi kim cương 
hai con bò một cỗ xe chậm chạp trên đường 
Batđomboong những cánh đồng nứt nẻ 
những cánh đồng cây lúa không còn đẻ 
những cánh đồng đầy rắn cạp nia 
những cánh đồng ốc đảo Campuchia 
con trâu trắng răng cười với đất 
những con ong khô mật 
mang tiếng ru khàn khàn về đâu 
bên kia đất Thái Lan căn cứ Hổ ba đầu 
những linh hồn Khơme 
những Xerika 
những thần voi trắng 
những tên buôn thuốc phiện 
dao găm như chớp xoẹt giữa rừng đen 
những tên lái buôn phun lửa thử vàng 
chiếc túi da phồng lên xẹp xuống 
phì phò lửa tím lửa xanh 
chợ Xixôphôn, váy em bảy sắc 
rượu thốt nốt chua 
cá nồng khói bếp 
nhạc ngựa như điên dẫm nát mặt đường 
anh chết rồi anh có biết đâu 
tôi tìm anh trong tờ lý lịch thẳm sâu 
Campuchia viết tên anh bằng chữ đỏ 
đầu rắn Naja như trăm đầu gió 
vươn cao lên dài độc lập 
bên kia cầu Mônivông 
con đường rộng như lòng thành phố 
trăm ngọn nến thắp sáng ngôi đền cổ 
soi tỏ mặt những tượng thần lặng im 
tượng trầm tư sau đôi mắt lim dim 
linh hồn đá biết gì người còn sống 
người còn sống biết người còn hy vọng 
nên khắc vào lòng đá những suy tư 
làn môi kia nửa khóc nửa cười 
thời mông muội tưởng vùi sâu dưới mộ 
Bayon gác khu rừng trung cổ 
để những cỏ gai kia đừng mọc lấn đến hồn ta 
qua Uđôn rồi em sẽ gặp hoa 
loài dã thú theo hổ gầm lên Poipết 
con muỗi rừng Cammêlai đốt vào voi, voi chết đốt vào người, người điên 
sẽ theo nhau về quá khứ 
tôi đi tìm anh trên từng phiên lá 
tôi hỏi từng chiếc gân của lá 
từng sắc đỏ của hoa 
Campuchia những mẫu tự chưa nhoà 
trên vách Angkor 
trên biển Hồ ngợp nắng 
trên môi cô gái có đôi mắt buồn xa vắng 
Prếchvihia những ngọn núi cao 
tôi hỏi Lếch, hỏi Kôkông 
hỏi biển xanh từ biên giới Thái 
tôi hỏi đi hỏi lại 
Vì sao có năm ngọn tháp vàng 
hỏi những cổ vật ngổn ngang 
nằm mỗi thứ mỗi nơi trong khu rừng di chỉ 
hỏi những tượng thần như mặt khỉ 
hỏi vỏ cây lim già như lưng mẹ nhăn nheo 
hỏi những cây thốt nốt nghèo 
chắt hết nước lòng mình cho nỗi khát 
Campuchia ơi! cho tôi hỏi

 

VỀ LẠI XỨ ĐOÀI

 

Về lại xứ Đoài 
Lời ca dao mẹ hát tự ngàn xưa 
Mũi hài cũ rêu im ngón lạnh 
Mái chùa cong qua gió mưa 
Có ngọn gió thả lơi bên vườn trúc 
Phượng vĩ đốt trời ùn những nõn mây 
Có một người em gái mới qua đây 
Lửa phượng vĩ ửng hồng đôi má 
Con đường đỏ cuốn bụi về thị xã 
Đá ong còn rỗ mặt với thời gian 
Đường cây xanh kỷ niệm chạy hai hàng 
Dẫn tôi đến Sài Sơn, Bất Bạt 
Mạ mộc tuyền rễ đâm móng vạc 
leo từng bật thang năm tấn ứa mùa xanh 
Dòng Tích Giang ngày tháng trôi nhanh 
Còn lưu lại chút bùn tươi màu mỡ 
Những cánh đồng trăn trở 
Tôi tìm em trong hạt giống nảy mầm 
Tôi tìm em trong nỗi nhớ lặng câm 
Nỗi niềm con ong nhớ mật 
như hạt giống cựa mình trong đất 
Tôi về đây, lòng mẹ đón tôi về

1970

 

QUA SÔNG THU BỒN

 

cầu vồng lũ trẻ chơi màu sắc 
ta thích làm mây mang bão giông 
rạch chéo đất trời tia kiếm chớp 
thức reo làm thác ngủ làm sông 

dòng sông rộng quá nên lai láng 
nhịp cầu thường tiễn ta đi xa 
hỡi ocn ngựa chiến tuôn về biển 
bất kham dừng lại hóa phù sa 

ta yêu cỏ thẹn bên cồn mả 
hoa tím em thường giả bông tai 
cọng chiếu bao giờ thành xuyến ngọc? 
lối cỏ anh về vẫn lắm gai 

mẹ ngủ ven trời sau cỏ mật 
mây giăng Trà Kiệu chớp Sơn Trà 
sau màn mưa ấy hai con mắt 
xanh hơn cỏ dại ngước nhìn ta 

sâu lắng lòng sông ra Cửa Đợi 
nửa đêm ta thức nhịp Nam Bình 
con thuyền đã gõ xua đàn cá 
sóng vẫn trào lên đẫm phận mình 

trọn đời em muốn làm con sóng 
sông lặng mà em lắc mạn thuyền 
đàn cá khiếp hồn tuôn nháo nhác 
làm mắc vầng trăng giữa lưới vàng 

ta cũng là trăng luôn mắc lưới 
vớt lên ướt hết nửa cuộc đời 
đêm đêm hong gió trên triền núi 
gọi nắng mai lên vá lại trời


 

BÀI CA CHIM CHƠ RAO

 

1. Đêm tháng bẩy trời sao yên tĩnh 
Tiếng lá rơi gõ nhẹ trước hiên thềm 
Mỗi trận gió lùa vào song sắt 
Có tiếng thở dài người lính gác đêm 

2. Làng mạc xa chòi canh thấp thoáng 
Rào vi giăng bóng tối đen ngòm 
Tiếng mõ điểm canh khua nhức óc 
Dân vệ đi tuần chó sủa om 

3. Mây đen đè nặng trăng không sáng 
Loang lổ trời đêm máu tím bầm 
Dặng núi nặng nề ôm mây ngủ 
Nghe vẳng phương xa tiếng sấm gầm 

4. Ồ lạ lùng thay khuya thanh vắng 
Bỗng cất cao tiếng hát trong ngần 
Vượt mái tôn dày sương phủ trắng 
Tiếng hát bỗng trầm một tiếng chinh ngân 

5. Tiếng hát mơ màng trong giấc ngủ 
Bao con tim xúc động bồi hồi 
Giọng hát trầm hùng thương nhớ 
Như tiếng gió về trên nương rẫy xa xôi 

6. Tiếng hát trong xà lim sao tha thiết 
Nhắn nhủ ai chiến đấu trọn đời 
Hỡi bạn khốn cùng kề vai sát cánh 
Mất xiềng gông ta được cả đất trời 

7. Trong tù đêm nay có người con gái 
Tay ôm lồng ngực phập phồng 
Nước mắt chảy hoài, tràn xuống ngực 
Đêm dày đôi mắt dõi mênh mông 

8. Dãy núi xa kia ai đốt lửa 
Vẫy gọi người đồng chí đêm nay 
Lòng ta cũng bừng ánh lửa 
Đôi cánh hồng thèm khát tung bay 

9. Lấy tóc làm khăn chùi nước mắt 
Cô gái đi về cuối nhà lao 
Trong đêm tối mò theo song sắt 
Chân đeo xiềng bước thấp, bước cao 

10. Cô đến bên người chiến sĩ 
Nhẹ nhàng ngồi xuống bên anh 
Nhà lao lạnh song gió lọt 
Ngoài rừng pu-pút điểm tàn canh 

11. Cô nắm bàn tay anh lạnh ngắt 
Kề miệng vào tai hỏi thì thầm 
"Anh là ai và kia người đồng chí 
Vì sao chúng nó lại cùm chân?" 

12. Tiếng hát bỗng nhiên im bặt 
Trời sao nhấp nháy liên hồi 
Trong gió thoảng núi rừng vang vọng 
Tiếng hát bay về những trốn xa xôi 

13. Y Rin gạt tay người con gái 
Mày đừng làm im tiếng hát của tao 
Tao có chết, chết như lim trốc mốc 
Giữa rừng sâu đất đá đổ nhào 

14. Đừng dụ dỗ con người cách mạng 
Ai là đồng chí của mày 
Hãy lui ra cho ta cao tiếng hát 
Bóng mày đen như một bóng mây 

15. Người con gái giật hai tay về ngực 
Một cây chông thọc giữa tim này 
Trăm trái ớt không cay bằng tiếng nói 
Của người đồng chí đêm nay 

16. Cô gái nấc lên ngẹn ngào trong cổ 
Trời sao đương sáng bỗng nhoà 
Từng bước nặng nề tường giam lảo đảo 
Con nai lạc bầy kêu giữa rừng xa 

17. Hùng và Rin hai người đồng chí 
Hai con chim bị khoá một lồng 
Cả cuộc đời hai người gắn bó 
Hai con suối giao hoà cùng chảy đến một dòng sông 

18. Y Rin ơi ngực mày có lửa 
Đốt trúng nhà mình đấy Y Rin 
Mày nghe không bước chân cô gái 
Có tiếng kêu loảng xoảng sợi dây xiềng 

19. Rin giật mình ngồi nhỏm dậy 
Hùng ơi sao mày chẳng nói giùm 
Rin áp tai vào song sắt lạnh 
Nghe đằng kia có tiếng xiềng rung 

20. Y Rin khóc, lần đầu tiên Rin khóc 
Nước mắt rơi từng giọt nước mắt rơi 
Hùng lê xích đến gần người bạn 
Ghé vào tai thủ thỉ từng lời 

21. "Rin ơi ngày mai trời sáng 
Có con chim kêu trước hiên nhà 
Mày dặn chim nói với người con gái 
Tất cả tâm tình của chúng ta" 

22. Có bao giờ Sao giận lâu trong bụng 
Một người đồng chí của mình 
Sao phải nói những điều Sao muốn nói 
Với hai người đồng chí sắp hi sinh 

23. Đêm sập xuống nặng nề chậm chạp 
Tiếng hát cuối phòng vẳng vọng lên 
Giọng hát trầm buồn tha thiết 
Một dòng sông nước chảy êm êm 

24. Sao lê xiềng đi, tim hồi hộp 
Đứng bên phòng lặng lẽ giây lâu 
Tiếng hát vẫn lặng lờ uẩn khúc 
Dòng sông này nhiều chỗ thẳm sâu 

25. Sao quỳ xuống tìm bàn tay lạnh 
Nhưng bàn tay Rin nóng lạ thường 
Tia nắng trong tay người đồng chí 
Quét dần lặng lẽ đêm sương 

26. Y Rin bắt tay người đồng chí 
Truyền thêm sức mạnh niềm tin 
Pơ-xe ngoài trời kêu giục giã 
Hãy kêu lên trăng sáng rồi chim! 

27. Rin vẫn hát say sưa Rin hát 
Con chim Pơ-xe lao thẳng giữa trời 
Con quạ kêu lên lẩn tránh 
Rừng cây thay lá, lá vàng rơi 

28. Bài hát ngợi ca dòng suối đẹp 
Chảy qua làn suối nước trong 
Những hòn đá trắng con cá lội 
Bơi lượn tung tăng quẫy giữa dòng 

29. Trai gái rộn ràng đi tỉa lúa 
Cây ata-rôn cao ngất đầu làng 
Hoa đỏ rãi xuống đầu cô gái đẹp 
Mày nghịch gì thế hả xem-tơ-răng? 

30. Em mải nhìn cây kơ-tơ-đáp 
Quên đuổi con chim rứt trộm lúa vàng 
Em coi gì con xen-đun lấy mật 
Mà chân xéo giẫm cánh lơ-pang 

31. Em thấy rồi, đỡ cành pang dậy 
Ngắt hoa cài đầu cha mẹ ta thương 
Mùa suốt lúa uống chung cần rượu 
Anh và em đi làm rẫy một đường 

32. Rẫy của mình ăn ba trái núi 
Dàn khinh khung bằng bốn nhà rông 
Con heo rừng đứng nghe ngớ ngẩn 
Con nai chui rào bỏ chạy lên dông 

33. Ngồi bên đây Sao nghe Rin hát 
Như tiếng kơ-ni vọng giữa đêm khuya 
Đêm qua vì tủi hờn Sao khóc 
Giờ quá vui nước mắt cũng đầm đìa 

34. Sao nhớ ngày nào năm trước 
Trên đồi le gió xạc xào 
Có người con trai bẻ măng quên giỏ 
Đi tìm còn hát nghêu ngao 

35. Tiếng hát ấy vẫn còn văng vẳng 
Ơi con dòn đậu đẹp cành cây 
Anh muốn làm chiếc lá xanh chờ cơn gió đến 
Lướt nhẹ nhàng trên tóc em bay 

36. Và Sao thành con chim ngoan ngoãn 
Để người con trai ấy đeo vòng 
Chiếc còng bạc xinh xinh, cổ tay tròn trĩnh 
Biết bao anh trai làng đắm say 

37. Trong lòng Sao có con chim nhảy nhót 
Lòng chàng trai là một rừng hoa 
Chờ mùa lúa chính vàng trên rẫy 
Sao sẽ về nói với mẹ cha 

38. Chiếc a-pan Sao thêu đầy cánh bướm 
Mỗi bước đi bầy bướm quẩn theo chân 
Áo ló thêu hoa hồng trên núi đẹp 
Ngực rung rinh sao sáng mặt người 

39. Cườm rung rinh ngàn sao đậu về trên cỏ 
Mỗi bước đi sao chạm vào nhau 
Sợi chỉ hồng xâu vào vòng sao sáng 
Ngực Sao là một khung trời 

40. Bộ ngực căng hồng rẽ sóng sông Ba 
Nước ùa lên đôi vai trần loáng 
Để dòng sông được lây cả màu hồng 
Và mái tóc đen dài làm tỉnh cả dòng sông 

41. Sông Ba đây trời reo trăng sóng nước 
Để ta gặt mùa vàng tía long lanh 
Mà con cá suốt đêm không ngủ 
Quẫy da trời ngời lớp sóng xanh 

42. Ngôi sao trời đi ăn ánh sáng sương đêm 
Mà cỏ cây treo lên để ngóng 
Những bụi sương kết tinh nhanh chóng 
Thành hạt ngọc trong đánh cắp lại ánh sao trời 

43. Cô gái ấy như bóng núi Pa-lơn-khơn kín đáo 
In sâu vào nước thẳm sông Ba 
Hình dáng đẹp xinh hiện lên giữa nền trời nước 
Nhưng tâm tình trời nước có biết đâu 

44. Mỗi ngày mặt trời lên mặt trời xuống 
Núi thêm một mầu xanh, một vầng ráng đỏ 
Con suối dài hát hoà vào trận gió 
Con ngựa tung bờm mang lửa đi khắp buôn Sang 

45. Lum, tên chánh tổng làng bên kia suối 
Một con gấu già thèm khát mồi non 
Tay nó đầy lông như loài vượn núi 
Khi nó cười miệng ngậm đầy răng 

46. Đầy người nó cong đồng cong bạc 
Đi vào làng chó sủa trẻ kêu 
Nó theo dấu Sao như rắn theo tàn đuốc 
Nó thương Sao như cọp thương mèo 

47. Một đêm trên đồi le trăng nở 
Tiếng Kơ-ni rạo rực lòng Sao 
Anh trai làng gởi lòng qua tiếng hát 
Mây đêm êm nhẹ lướt trời cao 

48. Mặt trăng bỗng rung lên đổ máu 
Mũi tên nào cắt đứt tiếng đàn say 
Mũi tên thằng Lum có ngạch dầm thuốc độc 
Cắm vào chàng trai giữa cánh tay 

49. Anh trai làng đứng lên lảo đảo 
Đóng mũi tên lút sâu vào cánh tay 
Mũi tên lòi ra sau rớt máu 
Anh nắm đầu mũi tên hiểm độc bẻ ngang 

50. Sao không gặp người con trai ấy nữa 
Anh bỏ làng đi một sớm tinh mơ 
Chim cốc kêu vang đầu núi 
Sao nhìn đồi le gió ngẩn ngơ 

51. Dân làng thương Sao khóc sâu con mắt 
Làm kế gì cứu Sao khỏi tay Lum 
Thương thằng con trai tốt bụng 
Nó đi đâu, rừng núi trập trùng? 

52. Đêm trăng mờ, Sao đi giữa rừng mọc lên nấm mộ 
Mà dân làng đắp sẵn hôm kia 
Để lừa thằng Lum vào bẫy 
Còn Sao theo ông mặt trời mọc giữa đêm khuya 

53. Lum dãy lên như con cọp bị chông vào dái 
Nó chạy vương dây thò, thò không kịp ăn máu nó 
Lum hắn chạy đi đâu đó 
Đau đớn kinh hoàng nó chạy đi tìm mộ Mai Sao 

54. Lòng nó như con đường ẩm ướt 
Đầy vắt sên và rắn rết đen ngòm 
Hắn khóc hay là con bò rống 
Ôm nắm đất rừng hắn cào cấu kêu la 

55. Sáng hôm sau cành cây bên mồ treo cổ nó 
Không chịu sức nặng nể cây thả xác rơi 
Những loài vắt bạn bè đến thăm lúc nhúc 
Trên đầu cây kơ-tơ-đáp rực rỡ mặt trời 

56. Cô gái ra đi cái lét nhỏ rung đôi vai nhỏ 
Trời đầy sương cô gái ra đi 
Thoát màn mây đen sao vụt sáng 
Tửng mưng nay con chim réo trên đường 

57. Ngày đi theo con nước 
Tối lại bạn cùng sao 
Hướng những rừng chông mũi quay về phía địch 
Bàn chân Sao đi biết mấy núi cao 

58. Sao đi qua bao nhiêu mỏm núi 
Chưa tìm ra người trai hẹn năm xưa 
Chiếc còng bạc còn đây người trai đâu thấy 
Chim rừng bay, lá rụng đâu thấy người trai 

59. Có phải đây không chàng trai năm trước 
Cũng tiếng hát này làm rung động lòng Sao 
Bỗng hiện lên giữa nền đá lạnh 
Một mái nhà rông tiếng cười nói xôn xao 

60. Sao thấy bóng hình đôi trai gái 
Đầu cắm lông công rực rỡ vành khăn 
Bên ché rượu đầy lũ làng cười nói 
Mấy người già say rượu ngủ lăn 

61. Sao say rồi lũ làng còn ép 
Một cần nữa thôi ngày đẹp của mày 
Ngoài sân đã đâm trâu, nướng nếp 
Ai chế nước vào tràn ché cái nhà quay 

62. Sao ngã xuống rồi trên sàn bếp 
Quả tim nào đang đập ở nơi đây 
Sao ôm lấy ngực người chiến sĩ 
Không phải sàn nhà Sao ghì chặt trong tay 

63. Không phải mộng rồi tình gắn bó 
Đôi ngọn lửa hồng quấn quýt vào nhau 
Giữa tàn phá âm u bừng cháy 
Tình yêu vẫn nở giữa thương đau 

64. Rin nhổm lên ôm chầm thiếu nữ 
Tưởng gông xiềng nát vụn dưới chân anh 
Mảnh tôn bay đi để một trời sao lộng lẫy 
Tường giam bốn phía đổ tan tành 

65. Cô gái cùng anh ca hát 
Cườm rung lên loá ánh trăng sao 
Bao thác mấy đèo đi mãi 
Hai người cùng đến mỏm đá cao 

66. Vạt mây trắng bay lơ lửng 
Rin dang tay vén dải lụa mềm 
Bỗng trượt chân hai người cùng ngã 
Chôn chặt mối tình bằng tất cả một trời đêm 

67. Cả cuộc đời Rin chừng như vọng lại 
Một đồi le gió xạc xào 
Em, người thiếu nữ Bana xinh đẹp 
Còn giữ không còng bạc anh trao 

68. Rin bỏ làng ra đi năm trước 
Con suối chết rồi, nước cạn khô 
Anh nghe tin người con gái ấy 
Để lại rừng xanh một nấm mồ 

69. Bao giờ nước lại về liếc dao trên những hòn đá cũ 
Ngược sông Ba con cá tìm về 
Vũng nước rêu xanh những hòn sỏi trắng 
Ngấn nước long lanh bụi nắng rải vàng 

70. Vết sẹo trên tay còn nhức nhối 
Tên nhổ lâu rồi nhưng ở trong tim 
Có một mũi tên đưng chảy máu 
Lưng trời gãy một cánh chim 

71. Rin đẩy sao ra bàn tay yếu ớt 
Giữa đêm hè tiếng hát bay xa 
Tiếng hát vọt ra từ lồng ngực 
Trời đêm từng vệt trắng sao sa 

72. Hãy về đi thôi người con gái 
Gông xiềng cắn nát cả chân ta 
Ngày mai trước những làn roi lửa 
Anh còn hát mãi chẳng kêu la 

73. Hãy về đi em người thiếu nữ 
Đi con đường chiến đấu dài lâu 
Thế phải đứng anh đứng cho quân thù run sợ 
Không bao giờ còn gặp lại em đâu 

74. Sao lấy nắm xôi ấp trên lồng ngực 
Đưa cho Rin và nói thều thào 
-Ăn đi anh nắm xôi tình nghĩa 
Của anh em đồng chí trong lao 

75. Và Sao trườn qua bên cạnh 
Đưa cho Hùng một nắm xôi 
Sao vẫn tưởng Hùng mê mệt ngủ 
Ngờ đâu anh biết hết cả rồi 

76. –Sao đâu biết Hùng đêm nay không ngủ 
Chứng kiến mối tình trong thương đau 
Nỗi tâm sự của người con nước mặn 
Cũng trào lên như sóng biển dạt dào 

77. Hùng có mái nhà tranh nho nhỏ 
Và một người yêu vò võ đợi chờ 
Hàng dương quanh năm cãi lời ngọn gió 
Mái tranh nghèo gió đánh xác xơ 

78. Cô gái biển quanh năm chài lưới 
Trên bàn tay có những mặt trời 
Cô gái có tâm hồn sóng biển 
Hứa yêu anh, yêu mãi trọn đời 

79. Những gánh cá ngời ánh bạc 
Bàn chân thoăn thoắt chạy đi nhanh 
Bờ biển lặng em cao tiếng hát 
Nước thuỷ triểu lên dào dạt ghe mành 

80. Ngày ra đi anh hẹn em trở lại 
Muối biển trọn đời vẫn mặn anh ơi 
Hãy nhớ em, nhớ con thuyển gợi sóng 
Một cánh buồm con mỏng mảnh giữa chân trời 

81. Anh nhớ nhé xóm nghèo chài lưới 
Con cá tươi nấu trã canh bầu 
Đất quê ta quân thù còn chiếm 
Bưng bát cơm và có thấy ngon đâu 

82. Quê hương ơi những chiều biển lặng 
Con cá chuồn lao sóng như tên 
Ánh đèn xanh đêm hè soi mực 
Con sứa dập dềnh chờ nước biển lên 

83. Nắng vẫn chói trời quê hương cũ 
Con cá ngừ xanh biếc làn da 
Bữa ăn sum vầy bên bếp lửa 
Mẹ so đũa thừa lại nhắc tên ta 

84. Anh vẫn nhớ tiếng ru lời bài hát cũ 
"Cái con chim xanh ăn trái xoài xanh" 
Mẹ đã ru những trưa nồng anh ngủ 
"Con chim xanh ăn trái xoài xanh" 

85. Bài hát cũ bây giờ ai hát nữa 
Con chim xanh ăn trái xoài vàng 
Nhớ da diết vị mùi chua ngọt 
Ta là con chim xanh luyến trái xoài vàng 

86. Trở về buồng giam Sao hát 
Ngục Kontum cửa đóng lại rồi 
Ngoài sân âm thầm anh lính gác 
Lòng bay về nương rẫy xa xôi 

87. Cây cà đắng bây giờ lắm trái 
Dưa chín vàng lăn lóc trên nương 
Con heo rừng nghênh ngang phá rẫy 
Quý gì nơi đây với mấy đồng lương 

88. Anh lính Kinh bao đêm trằn trọc 
Trở mình ngao ngán trên giường 
Ngoài kia có ngọn gió nào đang gọi 
Con hãy trở về với quê hương 

89. Có con đường mòn quen thuộc 
Có hàng hoa dâm bụt trước nhà 
Bữa ăn có rau dền, cải luộc 
Miếng gì ngon phần đứa đi xa 

90. Tiếng hát trên buồng giam vọng xuống 
Giữa đêm hè tiếng hát bay xa 
Cây rừng nghiêng ngửa ầm cơn lốc 
Tiếng hát người con gái Bana 

91. Tiếng hát len vào ngục tối 
Bao tù nhân ngồi dậy thẫn thờ 
Họ lại thấy buôn làng bên kia núi 
Người vợ mang gùi lưng địu con thơ 

92. Con của cha ơi hãy theo dòng suối 
Con dựng nhà bên những rừng lim 
Đời cha có hoá ra than củi 
Đời con càng nhiều lửa trong tim 

93. Ôi tiếng hát khiến lòng ta thương nhớ 
Những con đường đi leo dốc rắn bò 
Những con đường của nương lúa chín 
Chạy về làng xưa ẩn hiện quanh co 

94. Đêm ánh lửa hồng làm vui nóc nhỏ 
Con dòn đòi ăn liến thoắng tối ngày 
Con chó vàng cụp đuôi sủa cọp 
Lũ trai làng phóng giáo như bay 

95. Quê ta con trâu con bò gặm cỏ 
Nai nhảy từng bầy trên đám cỏ non 
Mà giờ đây tơi bời lửa cháy 
Lúa trên nương vàng vọt héo hon 

96. Khản cổ rồi đêm khuya Sao hát 
"Con côn-pơ-rơ-tốt đêm may" 
Anh em binh lính nằm không ngủ 
Vọng vào tai "pơ-rơ-tốt đêm may" 

97. Từ lá truyền đơn truyền tay binh lính 
Đến bài ca hát giữa đêm sương 
Sao đã gọi tâm hồn người lính 
Quay súng trở về với quê hương 

98. Sáng mai đường phố ầm náo động 
Một nghìn quân phản chiến trốn rồi 
Xe tăng báo động nghe rền rĩ 
Núi rừng im lặng biết tìm đâu 

99. Quan lính gầm gừ nhau dữ tợn 
Chúng biết đâu sự việc lạ kỳ 
Một nghìn binh sỹ ai chắp cánh 
Đã bay rồi theo tiếng hát giữa đêm khuya 

100. Đã đi theo lá truyền đơn Đảng gọi 
Người Việt Nam mình không bắn lẫn nhau 
Về với nhân dân kề vai chiến đấu 
Diệt quân thù xoá sạch mọi thương đau 

101. Sáng nay chúng đưa Rin vào phòng tra khảo 
Anh bị treo lên đánh phủ đầu 
Những giày đinh thi nhau đá đạp 
Nhưng Rin không hề nói nửa câu 

102. Tên quan nói giọng đầy hăm doạ 
"Khai ngay không tao cắt lưỡi mày 
Thằng Hùng đã khai rồi tất cả 
Bí mật gì tao nắm trong tay" 

103. Đôi mắt Rin nhìn xa thăm thẳm 
Bức tường dày rạn nứt đôi 
Đôi mắt trần lửa rừng dữ dội 
Rực dưới vừng trán nhô cao một quả đồi 

104. Rin nhớ những cuộc đâm nhau rùng rợn 
Người dân tộc mình sao giết lẫn nhau 
Quân thù cầm chuôi dao hiềm khích 
Dìm chúng ta trong biển máu đào 

105. Những cái đầu không mình lăn lóc 
Bao vết thương còn sẹo đến bây giờ 
Những con mắt nhìn nhau nảy lửa 
Những hận thù đến tóc bạc phơ 

106. Cha ông xưa rình trong bóng tối 
Con mắt quen đêm như hổ rình mổi 
Để bất kỳ xông ra chém giết 
Những lưỡi dao rừng vấy máu tươi 

107. Máu Bana, Giarai đỏ đường 19 
Đầu người Hơ-rê rơi đất Kơ dong 
Người Kinh vàng thân vì ngải độc 
Những làng dời đi không uống nước chung dòng 

108. Mũi tên tăng-năng có ngạnh 
Máu tim người bôi phép đỏ cung 
Lũ con trai lao vào chém giết 
Để làng buôn nghèo đói khống cùng 

109. Khiên mộc còn gác trên dàn bếp 
Muội đen như việt máu đen ngòm 
Nợ đầu người chồng cao lên mãi 
Cây tăng-năng ngoài núi cũng héo hon 

110. Câu chuyện ăn thịt người uống rượu 
Ly kỳ thêm người Thượng có đuôi 
Bọn cướp nước khoét sâu hố hầm ngăn cách 
Dân tộc ta bao thủa dập vùi 

111. Lũ chúng nó một loài rắn độc 
Làm dân ta khổ sở bao đời 
Nay có Đảng chỉ đường ta rõ 
Người anh em đoàn kết lại rồi 

112. Muốn tự do phải làm cách mạng 
Nắm tay người đồng chí anh em 
Vinh dự được làm người của Đảng 
Là trọn đời cho Đảng không tên 

113. "Khai gì? Tao là người chiến sĩ 
Còn tao sẽ không có chúng mày 
Giết đi, tao sợ gì cái chết 
Xẻo đi, lồng ngực của tao đây" 

114. Rin hát, giữa phòng tra Rin hát 
Đứng hiên ngang đối mặt kẻ thù 
Bài hát ngợi ca lòng dũng cảm 
Ca ngợi lá cờ bay đẹp giữa mùa thu 

115. "Bay nhớ không bao đồng chí tao đã chết 
Bay đóng cọc dìm giữa nước sông Ba 
Dân tộc tao căm thù đầy bụng 
Máu đỏ dòng sông nước chảy nhoà" 

116. Y Rin hát, say sưa Rin hát 
Bọn uống máu người xanh mặt lặng im 
Tên quan hét lính dùng búa sắt 
Đập gẫy mấy chiếc răng còn lại của Rin 

117. Rin đứng lên mấy lần ngã xuống 
Tên quan đắc chí trễ môi cười 
Bỗng Rin chồm lên chiếc ghế 
Nhổ vào ảnh Diệm bãi máu tươi 

118. Lính quan, cảnh sát kêu ầm ĩ 
Định dùng dao cắt cổ Rin ngay 
Tên quan cười gằn thâm độc 
"Lôi nó về giam tao có cách này" 

119. Chúng dẫn Hùng đến ngồi trên ghế 
Giữa phòng tra anh thấy vững lạ thường 
Có phải đây là nơi thử thách 
Tất cả lòng chung thuỷ với quê hương 

120. Tên quan đưa cho Hùng gói thuốc 
Anh cầm xem rồi ném trên bàn 
"Cảm ơn ông tôi không quen hút 
Thứ thuốc từ nước Mỹ đưa sang" 

121. Ngậm bồ hòn tên quan cười gắng gượng 
"Anh hãy dùng tạm gói Trường Xuân 
Xa nhà lâu ngày chắc anh còn nhớ 
Cảnh thôn quê đổi mới tưng bừng" 

122. Hùng nói đôi mắt chìm phẫn uất 
"Ừ, thôn quê đổi mới tưng bừng 
"Nhờ" các ông và những tên chủ Mỹ 
Mà đồng xanh cỏ mọc thành rừng" 

123. Tên quan cắt lời Hùng nói 
"Thôi đừng bàn chính trị dông dài 
Ta vào đề thôi ông bạn 
Đây là câu chuyện của ngày mai 

124. Anh còn trẻ quá, đời còn đẹp 
Dại gì chết uổng tấm thân 
Tên Rin khai rồi đừng dấu nữa 
Về với quốc gia phục vụ quốc vị dân 

125. Xưa có những trang hào kiệt 
Biết tìm đường đới tội lập công 
Huống chi anh vai năm tấc rộng 
Cũng là dòng dõi giống Tiên Rồng 

126. Về đi thôi chàng trai dũng sĩ 
Bao nhiêu năm sương gió phong trần 
Về với quốc gia cho thoả chí 
Khỏi phí đời trai lại đẹp ái ân" 

127. Thấy Hùng im tên quan mừng rót rượu 
"Nghe đây chàng dũng sĩ ta ơi 
Tuý ngoạ xa trường quân mạc tiếu 
Cổ lai chinh chiến kỉ nhân hồi" 

128. Uống đi cho bõ ngày gian khổ 
Con chim khôn biết tránh cành cong 
Dại gì chết vàng người trên núi 
Hãy quay về với "Tổng ân nhân" 

129. Tên quan chỉ ảnh Ngô trên bệ 
Thôi chết rồi vệt máu tím bầm 
Loang lổ mặt ngài như dao gỉ 
Tên quan líu lưỡi lặng câm 

130. Hùng cười mắt bừng rực sáng 
Đúng rồi, dòng máu của Rin 
Rin đã thắng quân thù bạo ngược 
Đây là dòng máu đỏ trung kiên 

131. Y Rin ơi có gặp không lần cuối 
Để hôn Rin người bạn kiên trung 
Hùng sẽ chết như người chiến sĩ 
Như cành thông reo hát giữa quê hương 

132. Cắm chặt vào đời, ôm ghì đất nước 
Trên đất cằn sỏi đá nhú mầm xanh 
Hàng thông ơi đất ta nằm thời trẻ dại 
Con chim huýt cô hay huýt trên cành 

133. Chim ơi có về bên rặng liễu 
Nhớ ghé xà cánh xuống mái tranh nghèo 
Nói với mẹ rằng đứa con đi chiến đấu 
Mười năm mang ánh sáng theo 

134. Ánh sáng đầu nhô từ mặt biển 
Cánh buồm căng sưởi lửa mặt trời 
Con của mẹ hun đúc từ nơi ấy 
Lồng ngực con mang tiếng đập biển khơi 

135. Tên sĩ quan đưa cho Hùng tờ giấy 
"Đây, ông hãy viết những lời khai 
Rồi về với gia đình làng mạc 
Chính phủ quốc gia trọng dung nhân tài" 

136. Hùng liếc mắt nhìn tờ giấy trắng 
Anh quăng cây bút máy trên bàn 
"Tôi có thứ bút này rất tốt" 
Anh cắn đầu ngón tay máu chảy tràn 

137. Tờ giấy trắng hiện lên hai chữ đỏ 
"KHÔNG KHAI" hai chữ bình thường 
Ở đây bao người con dũng cảm 
Như miền Nam đất nước can trường 

138. Mặt tên quan chuyển sang màu tím 
Nháy hai tên túc trực côn đồ 
Lôi Hùng sang phòng bên cạnh 
Đây là phòng thế giới tự do 

139. Một chiếc kìm nung trong lửa đỏ 
Mấy lưỡi dao trắng lạnh trên bàn 
Một bao thuốc vài chai rượu mạnh 
Bó nứa dài chuốt mỏng thành nan 

140. Cảnh âm ti hiện ra trước mắt 
Những tên quỷ sứ đương cười 
- Đây công việc hàng ngày của chúng 
Hàm răng vàng vấy lắm máu tươi 

141. "Trong các món này xin ông tự chọn 
Dùng món nào tuỳ ở lòng ông 
Kẻo trách móc thằng này tệ bạc 
Không thương thân cá chậu chim lồng" 

142. Hùng lấy thuốc tiến lại lò lửa đỏ 
Vùa than hồng vào giữa bàn tay 
Điềm nhiên anh châm lửa hút 
Mấy tên côn đồ phách lạc hồn bay 

143. Với bàn tay rộp phồng cháy khét 
Anh ung dung với lấy chiếc kìm 
Vén vào đùi rứt ra mảnh thịt 
Bọn ác ôn trông thấy rợn mình 

144. "Tất cả thứ này tôi thử hết 
Trong đấu tranh sống chết lẽ thường 
Tôi cầm súng cứu nhà cứu nước 
Giải phóng miền Nam tôi chỉ một con đường" 

145. Tên quan sôi máu dằn từng tiến 
Bây giờ mi muốn chết cách nào 
"Một dao đâm hai là xe kéo 
Ba là treo cổ rút cành cao" 

146. Một giây suy nghĩ anh liền đáp 
"Tôi sẽ chết bằng xe kéo trên đường 
Máu thịt tôi quyện vào bụi đất 
Xương óc tôi rải khắp quê hương" 

147. Kinh hãi ngạc nhiên cả bầy run sợ 
Một con người kỳ quặc lạ lùng 
Chết vẫn chọn cái chết đầy ý nghĩa 
Uy vũ nào đâu có chuyển rung 


148. Sáng nay nhà lao mở cửa 
Hai hàng lính rụt người sau ngọn lưỡi lê 
Tên quận trưởng bước vào song sắt 
Đến cạnh Hùng, Rin làm bộ vỗ về 

149. "Giờ phút cuối cùng mong các anh thức tỉnh 
Vì thương anh tôi nói nghẹn lời 
Mong anh trở về cùng quê quán 
Tôi rất đau lòng thấy máu anh rơi" 

150. "Hãy im đi cái mồm bán nước 
Máu đồng chí tao đã đổ ra 
Mày đã nốc với bao nhiêu rượu mạnh 
Ăn gan người để lãnh đô la" 

151. Hùng chĩa mắt vào tên quận trưởng 
"Mày tỉnh chưa hay vẫn còn say 
Ngày mai thôi nhân dân nhất định 
Xử tội bay trên mảnh đất này" 

152. Máy rú, xe từ từ lăn bánh 
Hai chiến sĩ điềm nhiên đến pháp trường 
Hùng, Rin nhìn trời mây cây cỏ 
Lần cuối cùng vĩnh biệt quê hương. 

153. Người con gái xứ dừa thơ mộng 
Và cô Sao giờ ở nơi đâu? 
Trời tây xạc xào gió gọi 
Và Biển Ðông có tiếng sóng gào. 

154. Quê hương ơi! Ta chào quê hương nhé 
Hồi nào tuổi trẻ ra đi 
Rừng chiến khu vang ầm tiếng súng 
Nhớ hàng sầu đông vẳng tiếng cu gù. 

155. Ðây chiếc xe chở ta vào cõi chết 
Nhưng quê hương đã đứng lên rồi 
Người thân yêu ơi! Ta nhớ sao cho hết 
Những cánh tay giơ cao giành lại cuộc đời. 

156. Ta là con chim ngậm vành kết cỏ 
Quê hương nuôi ta lớn nên người 
Ðã thấy rồi con đường chính nghĩa 
Mạnh bước đi, chết vẫn tươi cười. 

157. Ôi! Ðôi mắt sáng ngời, sâu thẳm 
Anh nhìn gì về phía biển xanh 
Nơi ấy có chân trời sóng vỗ 
Chiếc thuyền con ghé lại trước nhà anh. 

158. Ngôi tháp Chàm rêu phong cổ kính 
Bầy dơi nghe động bay vù 
Con sư tử đá nằm lim dim ngủ 
Rừng dừa xa thấp thoáng sương mù. 

159. Mẹ thường khen hàm răng con đẹp 
Hé môi cười ánh sáng cười theo 
Con đã cà rồi hàm răng ngà ngọc 
Khố trần một chiếc bương đèo 

160. Tóc búi tai căng tay vòng lấp lánh 
Con đi theo hướng mặt trời 
Mỗi buổi sáng chim rừng ca hát 
Con nhớ chừng thuyền mẹ lướt ra khơi. 

161. Ăn trái gắm nhớ trái dừa tha thiết 
Tắm vũng suối trong nhớ biển biếc bao la 
Những đêm mưa rừng sấm động 
Nhớ làm sao tiếng sóng vỗ quanh nhà. 

162. Mẹ vẫn chờ ngày anh trở lại 
Ôi! Người mẹ trọn đời kim chỉ vá may 
Vá tấm áo như vá đời mẹ khổ 
Từ buổi con đi bấm đốt từng ngày. 

163. May tấm áo chờ anh về mặc 
Ấp ủ ngày đêm mảnh áo quê nhà 
Ðem cả nhớ thương tấm lòng mẹ dệt 
Gởi đứa con yêu phía trời xa. 

164. Tấm áo mẹ, con không bao giờ mặc nữa 
Ðể dành cho em con mặc buổi ra khơi 
Tấm áo quê nhà che bao nắng gió 
Vững mái chèo, bão táp chớ buông rơi. 

165. Nhớ lắm thương nhiều, anh làm cách mạng 
Em của anh ơi! Ðừng nản tấm lòng 
Hãy vui vẻ như con chim én 
Lượn giữa mây hồng nắng đẹp trời trong. 

166. Và cô gái biển đẹp xinh người vợ trẻ 
Ngày chiến thắng về không có bóng anh 
Em hãy nhìn lên sắc cờ kiêu hãnh 
Có anh về ôm ấp rặng dừa xanh. 

167. Rin nhìn đỉnh La Bà cao ngất 
Lòng anh chứa chất căm hờn 
Từ biệt con đường gập ghềnh đá nhảy 
Những chiều mây sưởi nắng Trường Sơn. 

168. Chim Chơ-rao ơi! Chào chim nhé 
Con chim không bao giờ chịu lẻ đàn 
Chim hãy đến rẫy rừng ta ca hát 
Ðem nguồn vui đến nóc buôn Sang. 

169. Gió ơi! Ta muốn hoà vào trận gió 
Vuốt ve những sợi khói lam chiều 
Ta sẽ thổi lên những đồi nắng lửa 
Hớn hở mặt người cây lúa thân yêu. 

170. Mẹ ơi! Con vẫn ở giữa lòng đất nước 
Trời nắng thiêu nghe rìu mẹ chém cây 
Chiếc rìu cùn như đời mẹ cực 
Ðã cho con bao bát cơm đầy. 

171. Mẹ giữ muối như giữ từng giọt máu 
Ðừng tan muối ơi! Chất mặn Sa Huỳnh 
Muối trắng giằng từ bàn tay giặc 
Thấm máu bao đồng chí đã hy sinh. 

172. Sao ơi! Em là con bướm trắng 
Mắc giữa cành gai sắc dập vùi 
Bao giờ em thoát đời tù ngục 
Về với lũ làng múa hát ca vui? 

173. Có phải em là cô con gái 
Năm xưa hò hẹn cùng anh 
Ðã bao lần ông mặt trời giấu lửa 
Anh tìm em! Vời vợi lá rừng xanh. 

174. Hùng nhé! Rin chưa gặp cô gái đẹp 
Một đêm nào Hùng kể say sưa 
Ngày thống nhất Rin về dưới nớ 
Hùng sẽ cho Rin uống nước dừa. 

175. Thôi, những người con dân tộc 
Sẽ thay Rin đi uống nước dừa 
Nước ngọt như mối tình Kinh Thượng 
Gạt hết hiềm thù cay đắng năm xưa. 



176. Xe cuốn bụi mờ sương đục 
Sao dang tay muốn bứt dây xiềng 
Cô muốn bẻ rào ly song sắt 
Bốn phía tường giam cây lá ngả nghiêng. 

177. Sao hát như xé toang lồng ngực 
Bài ca đất nước anh hùng 
Tiếng hát đau thương cháy khát 
Của con tim nức nở đang rung. 

178.Tiếng hát vút lên trời trong sáng 
Mối tình yêu mãnh liệt phi thường 
Rạo rực cuộc đời cô gái trẻ 
Như bông lúa sáng nay vừa trổ trên nương. 

179. Trên nương sáng nay lúa vừa ngậm sữa 
Chúng đem Hùng, Rin trói chặt vào cây 
Ôi chim đại bàng trong bão tố 
Đầu sắp rơi đôi cánh vẫn tung bay. 

180. Tên sĩ quan cắt tai Hùng dòng máu chảy 
Xâu hai tai vào một sợi mây 
Nó gầm lên như con cọp đói: 
"Ðêm nay tao nhắm rượu cả gan mày!" 

181. Nó cầm con dao còn đẫm máu 
Khoét luôn một mắt của Rin 
Rin chồm lên nhổ vào mặt nó: 
"Mày là con vật không tim!" 

182. Rin nhìn ngọn lửa đang bừng cháy 

Lòng bỗng sôi lên mối hận thù 
Nghĩ đến một thời oanh liệt 
Cha ông ta đâu dễ dập vùi. 

183. Những đỉnh núi xưa bừng ngọn lửa 
Khói lên ngùn ngụt cháy trời mây 
Lửa ta bay đốt loài dơi sắt 
Đã rắc đau thương lên mảnh đất này 

184. Sức mạnh Đam San hay thần Xinh Nhã 
Dồn vào lồng ngực Nơ-trang-lơn 
Dốc, Xếch giương cung, Giàng khiếp sợ 
Đá lăn sấm động chuyển Trường Sơn 

185. Một rừng nứa tre nướng trăm gùi nếp 
Rừng lá dong trải thịt đầy 
Ngổn ngang ché rượu tràn ra đất 
Rừng cây chếnh choáng núi cũng say 

186. Ơi Xam-bơ-ram tiếng rừng náo nức 
Gươm chen giáo lách sáng trời 
Cong bạc cườm xanh rung lấp loáng 
Voi to, trâu béo rượu nồng hơi 

187. Trống rền, chiêng ré rung cây núi 
Tiếng chinh lặng xuống suối còn ngân 
Người giậm giun trồi lên mặt đất 
Máu thề đỏ ánh dốc ngực trần 

188. Lũ làng lội sang sông rơi ống điếu 
Ống điếu trôi thành bè, khói biếc dòng sông 
Bầy nai trong rừng giật mình nhảy thót 
Bàn chân người đi sóng núi cũng rung rinh 

189. Người vác giáo đi như vác những ngọn đèn 
Những ngọn đèn gió mưa không bao giờ tắt 
Có máu quân thù càng sáng thêm 
Mà ánh mặt trời con mắt đã bỏ quên 

190. Thay dây ná vạn mũi tên bắn thử 
Làm trận gió vù thổi qua sông 
Tên cắm xuống đầy mặt đất 
Như rẫy bắp trổ cờ im lặng giữa hoàng hông 

191. Mảnh da thú che làm áo giáp 
Nơi đây tổ tiên ta đổ máu nhiều 
Gỗ nước đùng đùng xông vào đánh giặc 
Viên đá mài sắc cạnh lưỡi siêu 

192. Đau đớn lắm rồi! Rạch dao vào ngực 
Đừng ai bắt ta phải cúi luồn 
Mũi tên vàng đã dầm thuốc độc 
Ta thề giữ lấy làng buôn 

193. Ta là gió đất trời không cản nổi 
Có khó gì một trận thổi gớm ghê 
Mây đen sẽ rụng rơi từng mảng 
Mây trắng choàng vai nhau lại kéo về 

194. Tên quan mặt phồng dớn dác 
Thét lính dồn dân đứng xung quanh 
"Hãy xem đây đứa nào theo Việt cộng 
Ta sẽ cho vào thử lửa đấu tranh!" 

195. Ùn ùn ngọn lửa cao như nước 
Chúng chờ nghe những tiếng rên la 
Nhưng lạ lùng thay hai ngọn lửa 
Bỗng trầm hùng vang vọng khúc ca 

196. Bến thuyền xa gió kéo dài ngọn lửa 
Chớp xé trời tung thuyền lên nghiêng ngửa bão dông 
Con cá Kình lao mình trong đảo sóng 
Lướt đá ghềnh bọt trắng nước mênh mông 

197. Dừa réo lên vuốt cong ngàn tia kiếm 
Lốc xoáy tròn bụi cái lưới tung bay 
Những trụ buồm gãy phăng cánh buồm tơi tả 
Vực đen ngòm, mạn ván đảo lung 

198. Tiếng chinh chiêng đảo trời ngây ngất 
Mỗi tiếng chiêng loé lửa trời 
Ơi ới tiếng người, tiếng cồng gào thét 
Những hòn đá nhọn nắng lên hơi 

199. Con hổ gầm rung vách núi 
Bầy voi đi phun nước trắng dòng sông 
Con trâu rừng đội chà lao xuống hố 
Đôi chim Phượng hoàng về đứng nóc nhà rông 

200. Hỡi những con Gia-rai, Ê đê đồi núi rộng 
Hỡi con Treng ở tận đỉnh mây mù 
Hỡi người Hơ-rê có dòng sông lửa 
Ôi Kơ-tu, Kơ-dong, Vé, Cor nhớ lấy mối thù 

201. Hỡi những con Kinh xa nhà lên núi 
Hỡi những tấm lòng ngóng vọng Trường Sơn 
Hỡi người du kích mài dao bên suối 
Hướng về đây nung nấu căm hờn 

202. Sợi dây trói biến thành tro bụi 
Nhưng tim anh hùng còn đập giữa khói đen 
Hai ngọn đuốc rùng rùng tiến lại 
Cái chết đâu làm ta phải yếu hèn. 

203. Lửa rực hai khuôn mặt bầu rạng rỡ 
Hai vòng tay lửa siết vào nhau 
Người anh em ơi! Ðây là lời của Ðảng 
Gắn bó đến cùng cả lúc thương đau. 

204. Quân thù kia ơi! Một bầy man rợ 
Bay đừng hòng khuất phục đời ta 
Bay định đốt ta thành hòn than quỳ lạy 
Trong ánh lửa hồng ta xuất hiện một vòng hoa. 

205. Lính quan khiếp đảm ùa nhau chạy 
Chúng bắn vào hai đuốc lửa sáng ngời 
Ðất Tây Nguyên đón hai con về nghỉ 
Bầy chim chơ-rao bay liệng quanh người. 

206. Lệ dân làng thấm sâu vào đất 
Ủ nóng hai anh giữa núi đồi 
Hãy nhận lấy những bông hoa rừng đẹp nhất 
Cả quê hương vùng dậy kia rồi. 

207. Chim chơ-rao ơi! Bay về buôn vắng 
Báo tin buồn đi khắp mọi nơi 
Mặt trời đã rụng hai tia nắng 
Rừng Tây ánh lửa đỏ sáng ngời. 

208. Lim, sến trong rừng trốc gốc 
Làm cơn bão tố rung động ngàn cây 
Đá nhào đất chuyển rung trời đất 
Mưa nguồn dâng nước suối tràn đầy 

209. Nước trôi cuốn sạch loài rêu rác 
Để suối ta trong đẹp nghìn đời 
Thác mãi dùng rừng ca hát 
Con cá hồng rờn nước thảnh thơi 

210. Hỡi bầy chim Chơ-rao trong mây trắng 

Hỡi con chim Xa-lon trong nắng phất cờ 
Hỡi con Xen-đun, Xem-tơ-răng lấy mật 
Rộn ràng cây Kơ-tơ-đáp sáng tinh mơ 

211. Hoa Tô-pơ-kô nhị vàng năm cánh trắng 
Tinh khiết vô cùng màu trắng Lơ-pang 
Hoa Pát-du nở hồng bên suối 
Đồi Khoac-roong-reng ngát màu vàng 

212. Hãy về đây chim trời hoa suối 
Hát ngợi ca đất nước anh hùng 
Đất nước đẫm mồ hôi và máu 
Cơ cực hằn sâu vầng trán kiên trung 


213. Sau mấy năm hôm nay tôi trở lại 
Đất trời đây vẫn vẹn màu xanh 
Tôi gặp lại người con gái ấy 
Những sợi tóc mai toả xuống, mắt long lanh 

214. Năm xưa Sao hát rung tù ngục 
Bây giờ thành chị bí thư 
Từ những buổi cơm đùm trong vú 
Cách mạng lên ta mới nên người 

215. Tôi và Sao đi trên đỉnh đồi nắng ấm 
Mái tóc Sao gió đánh ngang trời 
Hai đứa tôi dừng chân bên mồ liệt sĩ 
Trên mắt Sao từng giọt lệ rơi 

216. Hùng, Rin chết như bao người khác 
Đã xông lên nhưng thác đổ cuốn trời 
Dân tộc ta mang trái tim chiến đấu 
Có bao giờ chịu nhục Sao ơi 

217. Nước suối nghìn đời vẫn chảy 
Nấm mồ xanh ngọn lửa toả lên cao 
Thăm mộ anh hùng chim về bay lượn 
Trên bầu trời biếc cánh nghiêng chao 

218. Đoàn thiếu nhi chưa có khăn quàng đỏ 
Đến đây trồng những đài hoa 
Những đoá hoa rừng đẹp nhất 
Của núi ngàn đất nước Bana 

219. Hoa trắng em trồng tặng tình bạn đẹp 
Hoa hồng tặng người con đất nước anh hùng 
Những người con đi trong đạn lửa 
Hi sinh đến giọt máu cuối cùng 

220. Tôi đến thăm nơi một già làng vừa yên nghỉ 
Hoa Wang-kơ-run nở thắm cả đồi 
Các anh chị tôi đi trong gian khổ 
Giờ còn nằm khuất nơi đâu 

221. Nằm khuất nơi đâu ven rừng đá lạnh 
Trọn đời làm chiến sĩ vô danh 
Cho tổ quốc lừng danh hiển hách 
Những đôi mắt xanh thèm khát mảnh trời xanh 

222. Sông Ading cuộn trời gầm thét 
Sông Ba còn chảy mãi không thôi 
Tổ quốc ơi! Bao giờ tan hết giặc? 
Để ta nghe hai bờ sông tiếng mẹ hát đưa nôi! 

223. Đoàn văn công đến đây đêm trăng sáng 
Những đôi mắt xanh mát ánh trăng sao 
Tiếng trống đổ hồi, chinh chiêng dồn dập 
Lồng ngực căng lên trong lửa đỏ hồng hào 

224. Bài hát chim Chơ-rao xinh đẹp 
Đậu bên bờ suối đá trơn 
Đoàn con gái đi bắt ốc 
Nhảy tung tăng như bầy bướm chập chờn 

225. Anh chàng trai ơi anh là con rái 
Lội dưới khe bắt cá suốt ngày 
Trời tối rồi mà anh không biết 
Giật mình khi thấy ánh sao bay 

226. Cô gái Bana rung chiêng, gióng trống 
Trai Gia-rai nhảy chặt nhà rông 
Tất cả làm chim Chơ-rao bay lượn 
Chim Chơ-rao mà sao má đỏ hồng 

227. Chim Phí bay giữa trời ca hát 
Kết đoàn vỗ cánh túc nao 
Chơ-rao bay kết liền đôi cánh 
Pơ-xe ngoan cường như mũi tên lao 

228. Đất nước Tây Nguyên anh hùng bất khuất 
Màu xanh lớp lớp vô tận dấy lên 
Đầu đỡ vòm trời, chân xoài biển cả 
Vai vắt khăn mây dải lụa mềm 

229. Ơi Tây Nguyên khảm một trời sao lộng lẫy 
Ta đi theo tiếng hú thiêng liêng 
Quả tim anh hùng bừng bừng ngọn lửa 
Nghìn đời soi sáng đất Tây Nguyên 

230. Trời tây xạc xào cây rụng lá 
Từng đàn chim vỗ cánh bay cao 
Trùng điệp núi trời xanh vô tận 
Con đường đi thẳng tới vì sao...


Chơ-rao tức chim sáo, dân tộc Tây Nguyên thường ví với những người Tây Nguyên vui vẻ, tốt bụng, khôn ngoan. 

Bài thơ đoạt giải Bông sen vàng đại hội các nhà văn Á Phi năm 1964. 

 

 

Từ khóa
Chia sẻ

Tin khác

0 bình luận

Bình luận

Email sẽ không được công khai trên trang.
Điền đầy đủ các thông tin có *